Τα προβλήματα θα μας ακολουθούν καθ’ όλη τη διάρκεια της ζωής μας, είτε πρόκειται για μικρά ή μεγάλα, εύκολα ή δύσκολα. Μπορούμε να τα δούμε ως ένα τεστ για να εξελίξουμε ακόμα περισσότερο την πειθαρχία, την υπομονή μας και άλλα χρήσιμα χαρακτηριστικά της προσωπικότητάς μας. Η όλη διαδικασία που ακολουθούμε για να τα αντιμετωπίσουμε είναι γνωστή ως επίλυση προβλημάτων. Αυτός ο όρος αναφέρεται στη νοητική διαδικασία που εμπλεκόμαστε, για να ανακαλύψουμε, να αναλύσουμε και να επιλύσουμε διάφορα προβλήματα που μας απασχολούν. Συνήθως, η άμεση αντίδραση όταν καλούμαστε να αντιμετωπίσουμε κάποιο πρόβλημα είναι ο θυμός ή ο πανικός. Αυτά θεωρούνται και τα πρώτα στάδια, μέχρι την κατανόησή του. Βέβαια, ο τρόπος επίλυσης προβλημάτων έγκειται καθαρά στον τρόπο σκέψης του καθενός, ανάλογα με τα βιώματά του. Για παράδειγμα, αν κάποιος στο παρελθόν ακολούθησε μία συγκεκριμένη στρατηγική επίλυσης ενός προβλήματος με επιτυχή έκβαση, την ίδια μπορεί να εφαρμόσει και σε ένα άλλο παρόμοιο πρόβλημα.
Τα εμπόδια στην επίλυση προβλημάτων:
Όπως είναι φυσικό, η επίλυση ενός προβλήματος δεν είναι μία τέλεια διαδικασία. Υπάρχουν διάφορα νοητικά εμπόδια, τα οποία ενδέχεται να επηρεάσουν την ικανότητά μας να το επιλύσουμε γρήγορα και αποτελεσματικά. Ένα εμπόδιο είναι οι υποθέσεις. Όταν αντιμετωπίζουμε κάποιο πρόβλημα, συχνά κάνουμε υποθέσεις σχετικά με τους περιορισμούς και τα εμπόδια που μπορεί να συναντήσουμε. Αυτό έχει σαν αποτέλεσμα να σαμποτάρουμε από την αρχή την προσπάθειά μας, καθώς δε βρίσκουμε κάποια διέξοδο για το θέμα μας. Εστιάζουμε μόνο στο τί μπορεί να παρεμποδίσει την επίτευξη του στόχου μας. Ένα άλλο εμπόδιο είναι η λειτουργική σταθερότητα. Αυτός ο όρος αναφέρεται στην τάση να βλέπουμε τα προβλήματα μόνο με το συνήθη τρόπο τους. Η λειτουργική σταθερότητα μάς αποτρέπει από το να δούμε πλήρως όλες τις διαφορετικές επιλογές που θα μπορούσαν να είναι διαθέσιμες, για να βρούμε μία λύση. Ουσιαστικά, αντιλαμβανόμαστε μονόπλευρα την όλη κατάσταση και δεν εξετάζουμε άλλες εναλλακτικές.
Επίσης, στην επίλυση προβλημάτων εμπόδιο μπαίνουν και οι παραπλανητικές ή άσχετες πληροφορίες. Είναι σημαντικό να κάνουμε διάκριση μεταξύ των πληροφοριών που σχετίζονται με το ζήτημά μας και άσχετων δεδομένων. Όταν ένα πρόβλημα είναι πολύ περίπλοκο, τόσο πιο εύκολο είναι να εστιάσουμε σε άσχετες ή παραπλανητικές πληροφορίες. Αυτές, με τη σειρά τους, μας οδηγούν σε λανθασμένες λύσεις. Εξίσου σημαντικό εμπόδιο είναι το νοητικό σύνολο, το οποίο είναι η τάση να χρησιμοποιούμε μόνο λύσεις που πέτυχαν στο παρελθόν, χωρίς να αναζητούμε εναλλακτικές ιδέες. Ενώ το νοητικό σύνολο μπορεί να γίνει ένα χρήσιμο εργαλείο επίλυσης προβλημάτων, μπορεί, επίσης, να οδηγήσει σε ακαμψία. Ως εκ τούτου, η εξεύρεση αποτελεσματικών λύσεων γίνεται πιο δύσκολη.
Τα βήματα στην επίλυση προβλημάτων:
Προκειμένου να επιλύσουμε ένα πρόβλημα, συχνά χρειάζεται να ακολουθήσουμε κάποια συγκεκριμένα βήματα. Δεν είναι, όμως, απαραίτητο να τα ακολουθήσουμε διαδοχικά. Είναι κοινό να τα προσπερνούμε ή ακόμα και να πηγαίνουμε πίσω αρκετές φορές, μέχρι να φτάσουμε την επιθυμητή λύση. Αξίζει να αναφερθεί ότι υπάρχουν πολλές διαδικασίες επίλυσης προβλήματος με διαφορετικά βήματα. Τα παρακάτω βήματα είναι απλά ένα παράδειγμα:
- Αναγνώριση του προβλήματος: Αυτό το βήμα δεν είναι τόσο προφανές, όσο ακούγεται. Υπάρχει περίπτωση να εντοπίσουμε εσφαλμένα τη λάθος πηγή ενός προβλήματος. Επομένως, αυτό κάνει αναποτελεσματικές τις προσπάθειες επίλυσής του.
- Ορισμός του προβλήματος: Αμέσως μετά τον εντοπισμό του, είναι σημαντικό να το ορίσουμε όσο πιο λεπτομερές γίνεται, ώστε να μπορέσουμε να το επιλύσουμε.
- Σχηματισμός μίας στρατηγικής: Η προσέγγιση που θα χρησιμοποιηθεί θα διαφέρει, ανάλογα με την κατάσταση και τις ιδιαίτερες προτιμήσεις του καθενός.
- Οργάνωση πληροφοριών: Πριν ακόμη καταλήξουμε σε μία λύση, είναι απαραίτητο να οργανώσουμε ό,τι πληροφορίες διαθέτουμε, αναφορικά με το ζήτημά μας. Με αυτό τον τρόπο, θα είμαστε περισσότερο προετοιμασμένοι στην εξεύρεση μιας ακριβούς λύσης.
- Κατανομή πόρων: Πριν ξεκινήσει κανείς την επίλυση ενός προβλήματος, είναι συνετό να αποφασίσει αν είναι μεγάλη προτεραιότητα ή όχι. Αν, για παράδειγμα, είναι σημαντικό το πρόβλημα, τότε προφανώς θα διαθέσει περισσότερο τους διαθέσιμους πόρους για να το επιλύσει, όπως είναι το χρήμα ή ο χρόνος.
- Παρακολούθηση της προόδου: Αυτό είναι ένα πολύ βοηθητικό βήμα, καθώς δείχνει αν ο τρόπος που χρησιμοποιούμε είναι ο πιο άμεσα κατάλληλος και ο πιο πρακτικός. Αν, όμως, δεν είναι, μπορούμε να επαναξιολογήσουμε την προσέγγισή μας ή να αναζητήσουμε νέες στρατηγικές.
- Αξιολόγηση των αποτελεσμάτων: Μόλις μια λύση επιτευχθεί, είναι ωφέλιμο να αξιολογήσουμε τα αποτελέσματα, για να αποφασίσουμε αν είναι η καλύτερη πιθανή λύση στο πρόβλημα. Αυτή η αξιολόγηση μπορεί να γίνει είτε αμέσως, είτε μετά από κάποιο συγκεκριμένο χρονικό διάστημα.
Πηγές:
- Αντιμετωπίζοντας την Επίλυση ενός Προβλήματος με Θετική Χροιά. Ανακτήθηκε από https://www.psychology.gr/ (τελευταία πρόσβαση 19/05/2021 στις 22:00)
- Problem-Solving Strategies and Obstacles. Ανακτήθηκε από https://www.verywellmind.com/ (τελευταία πρόσβαση 19/05/2021 στις 22:00)
- Overview of the Problem-Solving Mental Process. Ανακτήθηκε από https://www.verywellmind.com/ (τελευταία πρόσβαση 19/05/2021 στις 22:00)
