Φόβος, ένα συναίσθημα τόσο κοινό, γνωστό και όμως τόσο άγνωστο. Κάτι που ζούμε μαζί του και όμως δεν έχουμε το κουράγιο να αντικρίσουμε. Πόσο δύσκολο μπορεί να είναι να ζεις την καθημερινότητά σου κουβαλώντας μια μόνιμη σκέψη; Μια σκέψη που είναι εκεί, παρούσα σε ό,τι κι αν κάνεις και σε κρατάει πίσω. Μόλις πας να ζήσεις, να αφεθείς, να χαρείς είναι εκεί. Να σου θυμίσει πως κάτι μπορεί να συμβεί. Κάτι μπορεί να πάει στραβά και να σου χαλάσει την ευτυχία. Τι όμως; Τις περισσότερες φορές δεν έχουμε ιδέα τι μας ανησυχεί. Τι μας φοβίζει. Βιώνουμε μια ανησυχία για το μέλλον. Κάτι μεγάλο που έρχεται και θα σου καταστρέψει ό,τι έχεις φτιάξει. Και εσύ απλά δε θα μπορείς να ανταπεξέλθεις. Νιώθεις τόσο μικρός μπροστά σε αυτό. Μπροστά σε τι όμως; Δεν έχει όνομα; H μήπως εσύ απλά δε θες να το αναγνωρίσεις.
Φόβος και πραγματικότητα:
Πολλές φορές ο φόβος που βιώνει το άτομο δεν είναι πραγματικός. Αυτό που νιώθει κάποιος ως απειλή δεν ενέχει ουσιαστικό κίνδυνο. Παρόλα αυτά προκαλεί μεγάλη ανησυχία και συνήθως σχετίζεται με προσωπικά βιώματα του καθενός. Ο φόβος έχει τη δύναμη να περιορίσει το άτομο από καταστάσεις, στιγμές και απολαύσεις. Τις περισσότερες φορές ο φόβος κρύβεται πίσω από αυτό που πολλοί ονομάζουν μόνιμο άγχος. Ένα μόνιμο άγχος πως αν κάνω αυτό, κάτι θα πάει στραβά, κάτι κακό μπορεί να τύχει. Μια ιδέα πως αν αποφύγω τη ζωή θα προστατευτώ. Ο φόβος έχει τη δύναμη να φυλακίζει τους ανθρώπους. Να τους κρατά καθηλωμένους σε μια συμβατική ζωή, αποτρέποντάς τους από το να δοκιμάσουν πράγματα που σε άλλες περιπτώσεις θα τους έδιναν χαρά και θα αποτελούσαν πηγή ευτυχίας. To άτομο νιώθει παγιδευμένο και ευάλωτο σε μια πραγματικότητα που ο ίδιος έχει πλάσει και έχει εγκλωβίσει τον εαυτό του, ή μήπως όχι;
Φόβος και παιδική ηλικία:
Το συναίσθημα του φόβου είναι συνυφασμένο με την έννοια της ανθρώπινης ύπαρξης. Είναι μια ενστικτώδης αντίδραση σε κάτι που μας απειλεί τόσο σε ρεαλιστικό επίπεδο όσο και σε μη. Ο φόβος είναι ένας τρόπος λειτουργίας. Είναι κάτι που μάθαμε από την παιδική μας ηλικία, από τα πρώτα μας βήματα. Άτομα που μεγάλωσαν με γονείς οι οποίοι αντιμετώπιζαν έντονες ανασφάλειες και φοβίες για το μέλλον, έπλασαν παιδιά που έμαθαν να σκέφτονταν και να βιώνουν τις καταστάσεις με τον ίδιο ακριβώς τρόπο.
Έμαθαν από νωρίς να φοβούνται τις επιθυμίες τους, να μην ακολουθούν την εσωτερική τους φωνή και τα δικά τους θέλω. Έμαθαν με άλλα λόγια να φοβούνται τις σκέψεις τους και την ίδια τη ζωή. Έμαθαν να πιστεύουν πως αν κάνουν κάτι μόνα τους, κάτι κακό μπορεί να συμβεί. Η ζωή γι’ αυτά τα παιδιά έμοιαζε πιο ασφαλής όσο δεν τη ζούσαν, δεν την ακολουθούσαν, δεν τη χαίρονταν. Κλεισμένα μέσα στη ζώνη ασφαλείας που άλλοι δημιούργησαν για εκείνα, αυτά τα παιδιά έμαθαν να επιβιώνουν πιστεύοντας πως είναι ο καλύτερος και ασφαλέστερος τρόπος για να «ζουν».
Υπέρ προστασία-παραμέληση:
Άλλοι, μεγαλώνοντας, αντιμετώπισαν γονείς υπέρ-προστατευτικούς. Άτομα που ήταν παρόντες σε όλη τους την πορεία να τους ενημερώσουν, να τους μάθουν και να τους θυμίσουν τους πιθανούς κινδύνους και τις δυσκολίες που μπορεί να εμφανιστούν στη ζωή τους. Έτσι αυτά τα παιδιά μεγάλωσαν με μια μόνιμη ανησυχία για την κάθε τους κίνηση. Σε κάθε τους βήμα είχαν μια έντονη δεύτερη σκέψη μήπως αυτό είναι λάθος ή μήπως συμβεί κάτι άσχημο ακολουθώντας τα θέλω τους. Επιπλέον, αυτή η συμπεριφορά που αντιμετώπισαν από τα πρώτα τους βήματα, τους δημιούργησε ερωτηματικά τόσο για τον εαυτό τους όσο και για τη μετέπειτα ζωή. Αμφιβολίες ξεκίνησαν να στοιχειώνουν το μυαλό τους σε σχέση με το αν θα μπορούν να τα καταφέρουν μόνα σου σε αυτόν τον κόσμο και για τον αν είναι ικανά να αντιμετωπίσουν κατάματα τη ζωή χωρίς τη βοήθεια των γονιών τους.
Τέλος, άτομα που μεγαλώνοντας δε βίωσαν την προστασία και την ασφάλεια από την οικογένεια τους, δεν κατάφεραν να δημιουργήσουν μια ασφαλή βάση μέσα τους για να μπορέσουν να πορευτούν μετέπειτα στη ζωή τους. Αυτά τα άτομα κουβαλούν πολλές ανασφάλειες τόσο για τον κόσμο γύρω τους όσο και για τον εαυτό τους και τις επιλογές τους. Μη πιστεύοντας πως πράττουν το σωστό και μη έχοντας εμπιστοσύνη στις κινήσεις τους ανησυχούν μονίμως αν μέσα από τις επιλογές τους θα επέλθει κάποιο αρνητικό αποτέλεσμα.
Φόβος-Παγιδευμένοι σε μια αόρατη απειλή:
Ο φόβος πως κάτι κακό θα συμβεί μοιάζει σαν μία αόρατη απειλή που έχει παγιδεύσει αυτά τα άτομα να ζουν μόνιμα εγκλωβισμένα κάτω από τη σκιά του. Έχουν δημιουργήσει μία βάση που γύρω από αυτή έχουν χτίσει τη ζωή τους. Μια ζωή συμβατική, πιστεύοντας πως αν δεν κάνουν παραπάνω, όνειρα, σχέδια ή κινήσεις θα προστατευτούν από καθετί αναπάντεχο. Έμαθαν να ζουν με περιορισμούς, να φοβούνται να επιθυμήσουν, να πάνε ένα βήμα πιο πέρα. Αυτά τα άτομα μέσα από τον έντονο φόβο εκφράζουν την ευαλωτότητα τους και την αδυναμία τους να ζήσουν μια ζωή που δεν ελέγχουν.
Οι βαθύτερες τους επιθυμίες έχουν θαφτεί πίσω από ένα μήπως ..και ένα εάν όμως… Φοβούνται.. Τόσο το άγνωστο όσο και εκείνους. Το πόσο μόνοι και αδύναμοι νιώθουν μπροστά σε κάτι απρόσμενο. Κάνοντας συνέχεια σκέψεις πως κάτι κακό μπορεί να έρθει νιώθουν κάπως προετοιμασμένοι γι’ αυτό. Σαν να το περιμένουν και με αυτόν τον τρόπο, περιμένοντας το, σα να νιώθουν πως κάπως μπορούν να το ελέγξουν. Ξέροντας μόνιμα ότι κάτι μπορεί να συμβεί απλά δεν αφήνονται, δε νιώθουν ελεύθεροι, δε ζουν. Περιμένοντας το άγνωστο. Το μέλλον όμως για πάντα θα είναι κάτι το άγνωστο. Κάτι το απρόσμενο και το μη προβλέψιμο.
Φόβος- η φυλακή του εαυτού μας:
Το πιο σύνηθες πίσω από τη μάσκα κάθε φόβου είναι πως το άτομο μάχεται με κάτι βαθύτερο μέσα του. Οι φόβοι μας είναι μια φυλακή που επιλέγουμε εμείς οι ίδιοι να κλείσουμε τους εαυτούς μας. Αν ο φόβος είναι ο εγκλεισμός του εαυτού μας, αυτό που στην ουσία αποφεύγουμε είναι να ζούμε ελεύθεροι, χωρίς να μας δεσμεύει, να μας περιορίζει και να μας ελέγχει κάτι. «Οι άνθρωποι είναι καταδικασμένοι να ζουν ελεύθεροι.» Αυτό όμως δεν είναι για όλους κάτι εύκολο. Να αντιμετωπίσουν και να ζήσουν με αυτήν την ευθύνη. Σε έναν εαυτό που δεν έπλασαν μόνοι τους και σε έναν κόσμο που πρέπει να αναλάβουν την ευθύνη για ο,τι αποφασίσουν. Η ελευθερία μπορεί να μοιάζει κάτι πολύ βαρύ για να κουβαλήσουν. Ίσως, ώρες-ώρες κάτι πιο βαρύ και δυσβάσταχτο και από τον ίδιο το φόβο που κουβαλούν και κλείνονται μέσα.
Αυτά τα άτομα έχουν χτίσει ψηλά τείχη για να προστατευτούν από οτιδήποτε αναπάντεχο μπορεί να έρθει. Αυτά τα τείχη όμως δεν αφήνουν σε αυτά τα άτομα τη δυνατότητα να δουν το φως. Το φως της μέρας. Τη χαρά της στιγμής. Δεν αφήνουν τον άνεμο να τους παρασύρει. Δε μπορούν να ζήσουν αυτό που έρχεται γιατί στην ουσία δεν είναι παρόντες. Γιατί κάθε στιγμή τους στοιχειώνει η ίδια σκέψη, η ίδια ανησυχία, ο ίδιος φόβος. Για το μέλλον. Το τώρα κυλάει και αυτοί δεν είναι εκεί. Είναι εγκλωβισμένοι στην ιδέα ενός φόβου. Αισθάνονται πως δε μπορούν να κάνουν τίποτα , δεν έχουν δύναμη για να αντιδράσουν. Κάτι τους σταματάει. Βιώνουν μια εσωτερική πίεση και μέσα σε αυτό νιώθουν τόσο ανυπεράσπιστοι και ευάλωτοι. Από τη μία δε θέλουν να φοβούνται αλλά από την άλλη δε ξέρουν πως είναι να ζεις και χωρίς αυτό.
Το ταξίδι προς τη λύτρωση:
Δεν είναι εύκολο να επιλέγεις να φοβάσαι. Πίσω από την επιλογή του φόβου πως κάτι μπορεί να συμβεί, κρύβεται μια κρυμμένη αγωνία μήπως όντως συμβεί κάτι και εγώ δεν έχω προλάβει να ζήσω μια ζωή έτσι όπως τη θέλω και την ονειρεύομαι. Οι φόβοι μας είναι εμπόδια που εμείς οι ίδιοι βάζουμε μπροστά μας πολλές φορές, αποφεύγοντας κάτι μεγαλύτερο. Όπως έχει αναφέρει και ο Καβάφης «Τους Κύκλωπες, τους Λαιστρυγόνες, τον θυμωμένο Ποσειδώνα δεν θα τους συναντήσεις αν δεν τους κουβαλάς μες την ψυχή σου, αν η ψυχή σου δεν τους στήνει εμπρός σου». Τους φόβους μας του κουβαλάμε μέσα μας και είναι εκεί να μας θυμίζουν όπως ανέφερε και ο Κάλβος πως «θέλει δύναμη και τόλμη» για να καταφέρεις να ζήσεις μια ζωή ελεύθερος.
Μια ζωή που είσαι έτοιμος να αναλάβει την ευθύνη να αντιμετωπίσεις ο,τι και αν βρεθεί στο δρόμο σου. Που προτιμάς να ζήσεις την περιπέτεια του ταξιδιού παρά να κλειστείς στη φυλακή του εαυτού σου.
Το ταξίδι αυτό, μιας αυθεντικής ζωής, μιας ζωής χωρίς φόβους από το παρελθόν, με πλήρη συναίσθηση των επιλογών σου και με γνώση πως κάποτε τελειώνει, εγκυμονεί κινδύνους. Όμως η διαδρομή έχει να σου προσφέρει την αξία της ζωής. Μιας ζωής που χάραξες μόνος σου την πορεία, απαλλαγμένος από δεύτερες σκέψεις, φωνές και φόβους. Μιας ζωής που συνειδητά πήρες την κάθε απόφαση αναλαμβάνοντας την ευθύνη γι’ αυτή. Μιας ζωής που αν είχες δεύτερη θα ήθελες να την ζούσες ακριβώς έτσι. Ο μοναδικός χρόνος που ζούμε είναι το παρόν και σε αυτόν πρέπει να οργανώνουμε ταξίδια. Ο φόβος κρύβει μια επιθυμία για ζωή που κάποιος την έθαψε. Μη συνεχίσεις το ίδιο λάθος. Άκου τα καμπανάκια των φόβων σου και ζήσε.
Η Ιθάκη είναι ίδιος προορισμός για όλους, το ταξίδι είναι το μόνο που μπορείς να δημιουργήσεις και να το φτιάξεις όπως εσύ ο ίδιο επιθυμείς. Είναι δικό σου και είναι στο χέρι σου. Μην αφήσεις να το οδηγούν οι φόβοι του παρελθόντος. Ζήσε το όσο «πλουσιότερα» μπορείς και θα καταλάβεις την αξία της ζωής όταν πια φτάσεις το λιμάνι. Αν νιώθεις πλήρης τότε κάτι έκανες καλά, μην περιμένεις όμως το τέλος για να ζήσεις…
Σπάσε τη φυλακή του εαυτού σου και ταξίδεψε ελεύθερος στα νερά της ύπαρξής σου…
Πηγές:
- Αρβανίτη, Κ. (2019). Εφτά αιτίες φόβου που εξηγούν γιατί αποφεύγουμε κάποια πράγματα στη ζωή. Ανακτήθηκε από www.psychologynow.gr (τελευταία πρόσβαση 08.07.2020)
- Βουλτσίδου, Κ. (2020). Φοβάμαι συνεχώς ότι κάτι κακό θα συμβεί. Ανακτήθηκε από blog.melapus.com (τελευταία πρόσβαση 08.07.2020)
- Πρέβεζα, Α. Πώς αντιμετωπίζω τις φοβίες μου; Ανακτήθηκε από ipop.gr (τελευταία πρόσβαση 08.07.2020)
- Χατζηαναγνώστου, Ε. (2014). «Φοβάμαι συνεχώς ότι κάτι κακό θα συμβεί.» Ανακτήθηκε από www.lesvosnews.net (τελευταία πρόσβαση 08.07.2020)
- Boro. (2015). O φόβος: Ένα από τα μεγαλύτερα προβλήματα στη ζωή. Ανακτήθηκε από boro.gr (τελευταία πρόσβαση 08.07.2020)
