Θεραπευτική σχέση, μία σχέση αλλιώτικη, διάφανη. Μια σχέση αληθινή, αυθεντική. Ίσως για κάποιους πρωτόγνωρη. Μια διαφορετική επικοινωνία. Αυτή η μία ώρα την εβδομάδα, σε εκείνο το ασφαλές καταφύγιο που μπορείς να απογυμνωθείς από κάθε τι ψεύτικο. Από κάθε βάρος, φόβο, ανησυχία που κουβαλάς. Μια ξεχωριστή ώρα. Που ανοίγεσαι, ξαλαφρώνεις, είσαι εσύ. Χωρίς καμία μάσκα, χωρίς καμιά ντροπή. Μια ώρα επαφής με το είναι σου, με το μέσα σου, με τον εαυτό σου. Ίσως και η μοναδική ώρα που έρχεσαι τόσο κοντά με σένα.
Μια πολύτιμη στιγμή που διαρκεί τόσο λίγο, αλλά έχει να σου διδάξει τόσα πολλά. Και όχι γιατί αυτός που κάθεται απέναντι σου ξέρει καλύτερα από εσένα. Αλλά γιατί μπορεί να γίνει ένας λευκός καμβάς που θα μπορέσεις να αντανακλάσεις ελεύθερα τον ψυχισμό σου και σηκώνοντας τα μάτια να αντικρίσεις όσα δεν ήξερες ποτέ για τον εαυτό σου. Ένα ταξίδι γνωριμίας, ωρίμανσης, συνειδητοποίησης. Μια σχέση – πρόβα για την πραγματική ζωή που σε περιμένει εκεί έξω. Με έναν και μόνο ακροατή που είναι έτοιμος να «αγκαλιάσει» την ύπαρξη σου χωρίς να κρίνει. Μια ιδανική συνθήκη ασφάλειας και εμπιστοσύνης με σκοπό να έρθουμε σε επαφή με αυτόν που θα ζούμε για μια ζωή μαζί- τον εαυτό μας.
O ρόλος του θεραπευτή
Στην αρχή μοιάζει στα μάτια μας ένας ξένος. Ένας άγνωστος που θα πρέπει να μοιραστούμε μαζί του τα πιο απόκρυφα κομμάτια μας. Πόσο δύσκολο ακούγεται; Και εκεί έγκειται και η μαγεία αυτής της σχέσης. Πως τις περισσότερες φορές απλά ακούγεται δύσκολο δεν είναι όμως. Η αυθεντικότητα, η εμπιστοσύνη και η εγγύτητα που αποπνέει δημιουργούν τις περισσότερες φορές μια αίσθηση ασφάλειας, από τα πρώτα στάδια αυτής της σχέσης. Ένας άνθρωπος προσιτός και όχι αποστασιοποιημένος που ξέρει να οριοθετεί. Είναι εκεί και περιμένει κάθε βδομάδα να ακούσει και να αποδεχτεί κάθε μας φόβο, ανησυχία και ντροπή. Κάποιος που ξέρει να κατανοήσει καλύτερα από τον καθένα τα συναισθήματά μας. Τόσο πολύ που υπάρχουν στιγμές που σε «ξεγελάει» πως ξέρει τον εαυτό σου καλύτερα από σένα τον ίδιο.
Κι όμως τις περισσότερες φορές απλά μας ακούει. Είναι εκεί παρόν στη στιγμή και προσέχει κάθε μας λέξη, κάθε αλλαγή στον τόνο της φωνής μας. Μας παρατηρεί και προσπαθεί να δώσει νόημα σε κάθε λεπτομέρεια με σκοπό να μας καταλάβει. Κάποιος που μας κατανοεί, χωρίς όμως να ταυτίζεται ή να συμφωνεί με όσα μοιραζόμαστε. Ένα ιδανικό γονεϊκό πρότυπο που μας δέχεται χωρίς να μας κρίνει. Κάποιος που μας παρακινεί συνεχώς να εκφραζόμαστε και να είμαστε ο εαυτό μας. Χωρίς να γίνεται πιεστικός ή κτητικός. Που όταν πέφτουμε είναι εκεί να μας απλώσει το χέρι να ξανασηκωθούμε. Όσες φορές και αν συμβεί, με την ίδια υπομονή και αγάπη.
Είναι διπλά μας την ώρα που φοβόμαστε το άγνωστο και το τι αυτό φανερώνει. Στιγμές που δεν πιστεύουμε σε μας είναι εκεί να μας δώσει κουράγιο, να μας θυμίσει όσα εμείς έχουμε ξεχάσει. Μια φιγούρα που θα είναι εκεί να μας αποδεχτεί ότι και αν συμβεί. Επιθυμώντας να δώσει νόημα σε όσα ζούμε και βοηθώντας μας να χαράξουμε το δρόμο της δικιάς μας αυθεντικής ζωής.
Θεραπευτική σχέση: Μια αλλιώτικη «επαφή»
Πόσο δύσκολο όμως είναι να μοιράζεσαι όλο σου το είναι με κάποιον που δεν ξέρεις σχεδόν καθόλου; Να αναπτύσσεις ίσως την πιο ειλικρινή σχέση που είχες ποτέ μαζί του χωρίς όμως να έχεις τη δυνατότητα να μάθεις κάτι για εκείνον; Και κάπως έτσι μέσα από την ασφάλεια και την εμπιστοσύνη της θεραπευτικής σχέσης δημιουργείται η ανάγκη του θεραπευόμενου να πλησιάσει το θεραπευτή, να γίνει φίλος του ή ακόμα και ερωτικός του σύντροφος. Κοιτώντας πίσω από αυτή την ανάγκη θα δούμε πως δεν κρύβεται τίποτα άλλο πέρα από το συναίσθημα ασφάλειας, προστασίας και φροντίδας που έχει νιώσει μέσα από τη θεραπευτική σχέση. Συναισθήματα κατανόησης, αφοσίωσης που δεν εμπεριέχον απόρριψη ή κριτική. Πόσο δύσκολο στις μέρες μας; Τόσο που όταν το συναντάμε μοιάζει μαγικό και ερωτεύσιμο.
Ένας άνθρωπος που αφήνει τις δικές του ανάγκες στην άκρη για επικεντρωθεί στις δικές μας. Μια σχέση μη ισότιμη, που ανοίγεται μόνο ο ένας και όχι γιατί ο άλλος κρύβει την προσωπικότητα του, αλλά γιατί αυτή η ώρα είναι δική μας και θέλει να επικεντρωθεί σε μας. Η δημιουργία μιας δυαδικής σχέσης (φιλικής ή ερωτικής πέραν από θεραπευτικής) μπορεί να δημιουργήσει συναισθήματα θυμού, θλίψης ή και απογοήτευσης στον θεραπευόμενο. Συναισθήματα που θα τον πληγώσουν και θα επαναλάβουν το μοτίβο προηγούμενων εμπειριών και σχέσεων. Οι πληγές του παρελθόντος που είχαν ξεκινήσει να επουλώνονται μέσα από τη θεραπευτική σχέση θα αρχίσουν να αιμορραγούν ξανά. Και ίσως πιο έντονα. Διότι μπορεί μέσα σε αυτή τη σχέση να ανοίχτηκε πιο πολύ από όσο είχε ποτέ φανταστεί.
Και κάπως έτσι αυτό το ασφαλές καταφύγιο γίνεται μια ακόμα σχέση από την οποία θέλει να προστατευτεί, να κλειστεί και να αποδράσει. Μένοντας και έχοντας χάσει κάθε ελπίδα εμπιστοσύνης στη ζωή.
Η μεταβίβαση στη θεραπευτική σχέση
Μέσα από τη θεραπευτική σχέση, πολλές φορές ο θεραπευτής καταλήγει να παίρνει το ρόλο του σωτήρα. Ενώ οι θεραπευόμενοι ταυτίζονται με το ρόλο του πνιγμένου που ζητά απεγνωσμένα βοήθεια. Στα μάτια του διακρίνουν την ελπίδα, στο γραφείο του την ασφάλεια, στα λόγια του την ενθάρρυνση. Με αυτόν τον τρόπο, ο θεραπευτής εξιδανικεύεται μέσα στα μάτια του θεραπευόμενου. Η εξιδανίκευση αυτή δημιουργεί και το ερωτικό στοιχείο μέσα σε αυτή τη σχέση. Βιώνεται ως πατέρας ή μητέρα που ξέρει τα πάντα και μπορεί να προστατεύσει τον θεραπευόμενο σε κάθε δυσκολία. Μια γυναίκα που έχει βιώσει την απόρριψη από τον πατέρα της, αρχίζει να ερωτεύεται τον θεραπευτή της διότι βιώνει μέσα στη θεραπευτική σχέση την προσοχή που της έλειπε. Με αυτόν τον τρόπο, η διαδικασία της θεραπείας μετουσιώνεται στην αποδοχή και στη στήριξη που ζητούσε όλη της τη ζωή.
Η μεταβίβαση είναι η “επανάληψη των συναισθημάτων, των αντιδράσεων και των συμπεριφορών που σχετίζονται με σημαντικά πρόσωπα της παιδικής ηλικίας του θεραπευόμενου στο πλαίσιο της θεραπευτικής σχέσης.” Με άλλα λόγια η έκφραση συναισθημάτων που δε δικαιολογούν τη σχέση θεραπευτή- θεραπευόμενου αλλά πηγάζουν από σχέσεις του παρελθόντος, άλυτες συγκρούσεις με τους γονείς και ασυνείδητες επιθυμίες. Κατά συνέπεια, ο θεραπευόμενος δεν ερωτεύεται τον άνθρωπο που έχει απέναντι του. Ερωτεύεται τις ίδιες του τις αντανακλάσεις, όλα όσα θέλει να έχει και να κατακτήσει. Σκοπός του θεραπευτή είναι να βοηθήσει τον θεραπευόμενο να ανοιχτεί για τα συναισθήματά του, ώστε να του δείξει μέσα από αυτά, τι πραγματικά έχει ανάγκη από μία σχέση. Έτσι ώστε, ενήμερος πλέον να ανοίξει τα φτερά του για να το βρει και να το δημιουργήσει στην πραγματική του ζωή.
Μια πρόβα για τη ζωή
Κατά τον Υalom η ψυχοθεραπεία έχει χαρακτηριστεί ως «μια πρόβα για την πραγματική ζωή». Γιατί όσο εσύ ανοίγεσαι, μοιράζεσαι, εμπιστεύεσαι, ερωτεύεσαι μέσα στη θεραπευτική σχέση ουσιαστικά δοκιμάζεις και ωριμάζεις. Μέσα σε μία σχέση που μιμείται τη ζωή εκεί έξω. Είναι μια επανάληψη της σχέσης του ατόμου με τους σημαντικούς άλλους. Μόνο που τώρα συμβαίνει σ’ ένα ασφαλές πλαίσιο. Και αυτή η αλλαγή προσφέρει απλόχερα την ευκαιρία στον θεραπευόμενο να πειραματιστεί αλλά και να διερευνήσει στο πώς να έχει μια πιο ουσιώδης επαφή με τον εαυτό του αλλά και τους γύρω του.
Η θεραπευτική σχέση που δημιουργείται είναι ένας καθρέφτης της γενικότερης ζωής του ατόμου. Σκοπός λοιπόν, είναι το άτομο να έρθει σε επαφή με όλα του τα κομμάτια, με τον ίδιο του τον εαυτό. Να τα ακουμπήσει, να τα αφουγκραστεί, να τα γνωρίσει, να τα κατανοήσει και να τα αγκαλιάσει. Όπως ακριβώς συνέβη και μέσα στη σχέση που βίωσε με το θεραπευτή του.
Να μάθει να σχετίζεται ανοιχτά και αυθόρμητα. Όχι με προγραμματισμένο και ασφαλή τρόπο. Να επαναπροσδιορίσει τις αξίες της ζωής. Να πάρει μέσα από τη θεραπευτική σχέση τη μαγεία του να ζει πιο αυθεντικά. Να κατανοήσει και να βιώσει τη διαδικασία που υπέστη. Ένα ταξίδι με άλλα λόγια από την απομόνωση στη σχέση. Σε μια βαθιά και ειλικρινή σχέση που όταν καταφέρει «το εγώ να συναντηθεί με το εσύ- έχει ήδη υποστεί μεταμόρφωση». Παρότι η ψυχοθεραπεία είναι μια σχέση προσωρινή, οι εμπειρίες μέσα από αυτή είναι μόνιμες. Γνώσεις που ο θεραπευόμενος κουβαλά ώστε να καταφέρει να χτίσει μια καινούργια ζωή. Βασισμένη στις δικές του εσωτερικές δυνάμεις.
Κατά τον Yalom, «η σχέση είναι αυτή που θεραπεύει». Η αληθινή συνεργασία θεραπευτή – θεραπευόμενου, η πρόβα για την αυριανή ζωή.
Αφέσου, περπάτα δίπλα στον θεραπευτή σου. Άσε τον να σου καθρεφτίσει τον δρόμο της ψυχής σου.
Και μετά ξέροντας τον δρόμο συνέχισε μονάχος σου αυτό το μονοπάτι.
Εκείνος θα είναι πάντα εκεί, ένα ασφαλές καταφύγιο για όταν πέσεις, χαθείς ή κουραστείς.
Μην το ξεχνάς..
Και αν νιώσεις πως δεν τον χρειάζεσαι, πάλι θα είσαι τυχερός. Γιατί σου γέμισε το καλάθι της ζωής με γνώσεις, που πια είναι δικές σου, κτήμα σου, κομμάτι σου, επιλογές σου.
Θα έχουν γίνει -πια- εσύ…
Πηγές
- Ερωτική σχέση θεραπευόμενου και ψυχοθεραπευτή: Mια τραυματική θεραπευτική εμπειρία! ανακτήθηκε από https://psychopedia.gr/erotiki-schesi-therapevomenou-ke-psichotherapefti-mia-travmatiki-therapeftiki-empiria/ (τελευταία πρόσβαση 3/10/20 στις 20:00)
- Η θεραπευτική σχέση, μια σχέση εμπιστοσύνης και αποδοχής ανακτήθηκε από https://www.psycholozin.gr/arthrografia/psychiki-therapeia/h-therapeytikh-sxesh-mia-sxesh-empistosynhs-kai-apodoxhs.html (τελευταία πρόσβαση 3/10/20 στις 20:00)
- Η ιερή σχέση θεραπευτή-θεραπευμένου: Η εμπιστοσύνη, η ασφάλεια και οι κόκκινες γραμμές ανακτήθηκε από https://boro.gr/244996/i-ieri-schesi-therapeyti-therapeymenoy-i-empistosyni-i-asfaleia-kai-oi-kokkines-grammes/ (τελευταία πρόσβαση 3/10/20 στις 20:00)
- Τύποι μεταβίβασης στην ψυχοθεραπεία ανακτήθηκε από https://www.therapia.gr/psyxotherapeia-kai-metavivasi/ (τελευταία πρόσβαση 3/10/20 στις 19:00)
