Καθημερινά αντιμετωπίζουμε ποικίλες καταστάσεις, κάποιες από τις οποίες έχουν έναν ορισμένο βαθμό δυσκολίας. Προσπαθούμε απεγνωσμένα να βρούμε μία λύση, χωρίς να συνειδητοποιούμε ότι χρειάζεται να κάνουμε μία παύση για λίγο, ώστε να σκεφτούμε καθαρά. Εκείνη η στιγμή είναι κατάλληλη για ενασχόληση με δραστηριότητες που μας ψυχαγωγούν και που προάγουν το χιούμορ και το γέλιο. Το χιούμορ, ως ικανότητα να εκφράζουμε και να αντιλαμβανόμαστε κάτι ως αστείο, μπορεί να αποβεί πολύ ευεργετικό. Βελτιώνει αμέσως τη διάθεση και παρέχει την ευκαιρία εκτόνωσης των συναισθημάτων που μπορεί να βιώνουμε σε έντονο βαθμό. Παράλληλα, θεωρείται υγιής μηχανισμός άμυνας, καθώς “επιστρατεύεται” προκειμένου για την αποβολή πιεστικών σκέψεων και συναισθημάτων, ώστε να νιώσουμε καλύτερα. Για παράδειγμα, ύστερα από ένα αγχογόνο γεγονός στο χώρο εργασίας, κάποιοι εργαζόμενοι μπορεί να κάνουν χιούμορ βασιζόμενοι σε αυτό. Έτσι, προσπαθούν να το διαχειριστούν αποτελεσματικότερα με το να το απλοποιούν και να αστειεύονται γύρω από αυτό. Ειδάλλως, θα διακατέχονταν από έντονα αρνητικά συναισθήματα (π.χ. ενοχή ή απογοήτευση), μη μπορώντας να είναι παραγωγικοί στην εργασία τους.
Κάποιοι ερευνητές που έχουν προσπαθήσει να εξηγήσουν το χιούμορ, δείχνουν ότι πολλά ανέκδοτα ή αστεία γεγονότα έρχονται σε αντίθεση με την αίσθηση του πώς υποτίθεται ότι είναι τα πράγματα. Η θεωρία των καλοήθων παραβιάσεων προτείνει ότι κάτι είναι αστείο όταν φαίνεται και λάθος ή απειλητικό και ουσιαστικά ακίνδυνο. Αυτό συμβαίνει στην περίπτωση που κάποιος κωμικός λέει κάτι σοκαριστικό, αλλά σαφώς μη σοβαρό. Αυτό που μετράει ως καλοήθης εξαρτάται από τον παρατηρητή του αστείου. Άλλες θεωρίες επικεντρώνονται στο ρόλο της ανακούφισης από την ένταση και άλλους παράγοντες.
Η σημασία του χιούμορ:
Συχνά, παραβλέπεται σαν εργαλείο για να βελτιώσουμε την υγεία μας. Όμως, τα οφέλη του είναι αρκετά για να μας πείσουν για τη σπουδαιότητά του. Όσον αφορά τα σωματικά οφέλη, το χιούμορ φέρνει άνεση και διευκολύνει το σωματικό πόνο. Έχει αποδειχθεί σε μελέτες ότι το γέλιο βελτιώνει το όριο που θα αισθανθούμε πόνο. Αυτό πιθανότατα συμβαίνει, λόγω της επίδρασης οπιοειδών που προκαλείται από ενδορφίνη. Ακόμη, έχει βρεθεί ότι ειδικά το εγκάρδιο γέλιο ωφελεί την κυκλοφορία, τους πνεύμονες και τους μύες (ειδικά εκείνους γύρω από την κοιλιά).
Όσον αφορά τα ψυχολογικά οφέλη, το χιούμορ μάς βοηθάει να αντιμετωπίσουμε το στρες και την αντιξοότητα. Με αυτό τον τρόπο, μειώνουμε την αξία του εκάστοτε αγχογόνου γεγονότος, ώστε να το διαχειριστούμε όσο πιο ψύχραιμα και λογικά γίνεται. Αξίζει ακόμη να αναφερθεί ότι φαίνεται να μας βοηθάει να θρηνούμε. Συγκεκριμένα, ο Dacher Keltner και οι συνάδελφοί του διαπίστωσαν ότι οι άνθρωποι που αυθόρμητα διασκέδασαν και γέλασαν όταν συζητούσαν για έναν αποθανόντα σύζυγο, έδειξαν καλύτερη συναισθηματική προσαρμογή τα χρόνια μετά το θάνατο του συζύγου. Επίσης, προς μεγάλη μας έκπληξη, το χιούμορ βελτιώνει τη διατήρηση της μνήμης. Όταν το σχετικό χιούμορ συνδυάζεται με ένα γεγονός, θυμόμαστε καλύτερα αυτό το γεγονός.
Υπάρχουν, ακόμη και κάποια κοινωνικά οφέλη. Όσοι διαθέτουν χιούμορ λαμβάνουν περισσότερη προσοχή και θαυμασμό. Η ικανότητά μας να δημιουργούμε και να εκτιμούμε το χιούμορ επηρεάζει διάφορες αποφάσεις μας, όπως με ποιον θα είμαστε φίλοι. Σημαντικό είναι και το ότι εξομαλύνει δυνητικά άβολες κοινωνικές αλληλεπιδράσεις, με αποτέλεσμα να “σπάει” ο πάγος. Επίσης, ενισχύει τις κοινωνικούς δεσμούς μεταξύ νέων ή μακροχρόνιων φίλων και μας βοηθάει στη σύνδεση με ομοειδή άτομα. Τελευταίο, αλλά εξίσου σημαντικό, συμβάλλει στην καλύτερη κατανόηση του εαυτού μας και των άλλων. Η Rodriguez αναφέρει ότι το χιούμορ είναι επιτακτικό για την ενσυναίσθηση και τη συμπόνια. Συνεπώς, μπορούμε να καταλάβουμε με πιο ουσιώδη τρόπο τους άλλους και εμάς.
Τύποι χιούμορ:
Η έρευνα διακρίνει τέσσερα διαφορετικά στυλ χιούμορ. Το συγγενικό χιούμορ (affiliative humor) περιλαμβάνει το να λέμε ανέκδοτα για πράγματα που όλοι ίσως βρουν αστεία. Ο στόχος είναι να δημιουργηθεί ένα αίσθημα αλληλεγγύης, το οποίο θα φέρει τους ανθρώπους κοντά. Το επιθετικό χιούμορ (aggressive humor) περιλαμβάνει προσβολές που στοχεύουν σε άτομα. Όταν προορίζεται να απειλήσει ή να βλάψει ψυχολογικά τους άλλους, χρησιμοποιείται από αυτούς που εκφοβίζουν.
Το αυτο-ενισχυμένο χιούμορ (self-enhancing humor) αναφέρεται στην ικανότητα να γελάμε με τον εαυτό μας. Αυτό μπορεί να επιτευχθεί, όταν, για παράδειγμα, κάνουμε ένα αστείο όταν κάτι κακό μας συνέβη. Ουσιαστικά, έτσι κάνουμε τον εαυτό μας στόχο του χιούμορ με καλό τρόπο. Αυτό συνδέεται με την υγιή αντιμετώπιση του στρες. Τέλος, το αυτοκαταστροφικό χιούμορ (self-defeating humor) συμβαίνει όταν υποβαθμίζει κανείς τον εαυτό του με επιθετικό ή υποτιμητικό τρόπο. Χαρακτηριστικό παράδειγμα αποτελούν τα λόγια του κωμικού Rodney Dangerfield, “δεν έχω κανένα σεβασμό”. Αυτή μπορεί να είναι μία ανθυγιεινή μορφή χιούμορ. Άξιο αναφοράς είναι το γεγονός ότι μερικές φορές χρησιμοποιείται από τους στόχους των εκφοβιστών, για να προσπαθήσουν να αποφύγουν τις επιθέσεις.
Πηγές:
- Humor. Ανακτήθηκε από https://www.psychologytoday.com/intl (τελευταία πρόσβαση 22/03/2021 στις 00:00)
- The Importance of Humor Research. Ανακτήθηκε από https://www.psychologytoday.com/us (τελευταία πρόσβαση 22/03/2021 στις 00:00)
- The 4 Styles of Humor. Ανακτήθηκε από https://www.psychologytoday.com/us (τελευταία πρόσβαση 22/03/2021 στις 00:00)
- The Health Benefits of Humor and Laughter. Ανακτήθηκε από https://www.verywellmind.com/ (τελευταία πρόσβαση 22/03/2021 στις 00:00)
