Τόσο η εγκυμοσύνη όσο και ο τοκετός αποτελούν δοκιμασίες που επηρεάζουν σημαντικά τον γυναικείο οργανισμό, σωματικά και ψυχολογικά. Θεωρούνται ιδιαίτερα κρίσιμες περίοδοι για τη γυναίκα, δεδομένου ότι πρόκειται για μεταβατικές καταστάσεις κατά τη διάρκεια των οποίων συνυπάρχουν αντιφατικές συναισθηματικές αντιδράσεις. Δίπλα στη θετική συγκίνηση συχνά εντοπίζονται φοβίες και καταθλιπτικά συναισθήματα. Πρέπει να σημειωθεί ότι η ψυχοσωματική ισορροπία της εγκύου είναι μείζονος σημασίας για το έμβρυο, διότι κάθε δυσλειτουργία στην προγεννητική και μετέπειτα περίοδο μπορεί να το επηρεάσει δυσμενώς. Αντιθέτως, η ομαλή επικοινωνία της μητέρας και του εμβρύου κρίνεται καθοριστική για την αρμονική και σωστή ανάπτυξή του.
Σύμφωνα με τον Bibring (1959), η περίοδος της εγκυμοσύνης είναι μια καμπή στη ζωή της γυναίκας, η οποία συνεπάγεται προσαρμογή στα νέα της καθήκοντα και σε μια αναδόμηση της ταυτότητάς της. Μια περίοδος αυτοπραγμάτωσης για τη γυναίκα, στη διάρκεια της οποίας εκπληρώνονται οι πιο βαθιές επιθυμίες μητρότητας (Deutsch, 1945) καθώς και μια κρίσιμη εμπειρία ωρίμανσης (Erikson, 1982). Κάποιοι μελετητές θεωρούν ότι μέσω της εγκυμοσύνης διευκολύνεται η ανάπτυξη ιδιαίτερων δεξιοτήτων που η γυναίκα δεν είχε εκδηλώσει πρωτύτερα. Από την εγκυμοσύνη έως τον τοκετό και μετέπειτα τη δημιουργία δεσίματος και συναισθηματικού δεσμού με το παιδί, η μητρότητα είναι παρούσα. Σ’ αυτό το πλαίσιο ερμηνείας, ο Racamier (1967) πρότεινε να χρησιμοποιείται ο όρος “maternite”, όταν γίνεται αναφορά στο βιολογικό γεγονός δηλαδή την εγκυμοσύνη. Ενώ ο όρος maternalite (μητρότητα) χρησιμοποιείται για να περιγράψει το σύνολο των αλλαγών που συντελούνται σε ψυχολογικό επίπεδο. Έτσι, σταδιακά η μητρότητα γίνεται έννοια σύμφυτη με την προσωπικότητα της μητέρας.
Η μητρότητα είναι κάτι μεγάλο και βαθύ. Σημαίνει να είσαι κάθε μέρα η καλύτερη δυνατή εκδοχή του εαυτού σου.
Η γυναίκα-μητέρα βιώνει έντονα το αίσθημα της ευθύνης όσον αφορά στο νεογνό. Μια κατάσταση που ενδέχεται να καταλήξει σε πραγματικό άγχος και στρες, αφού η μητέρα καταλήγει να γίνει υπερ-προστατευτική. Στην προσπάθεια που καταβάλλει προκειμένου να καλύψει κάθε ενδεχόμενη ανάγκη του βρέφους, θέτει σε ”δεύτερη μοίρα” τον εαυτό της. Για αυτό και συχνά η γυναίκα εμφανίζει τάσεις μελαγχολίας. Ωστόσο, τις περισσότερες φορές, το εν λόγω συναίσθημα είναι παροδικό και με την κατάλληλη στήριξη (ιδιαιτέρως του οικογενειακού της περιβάλλοντος, αλλά και από ειδικούς αν χρειαστεί, όπως ψυχολόγους) ξεπερνιέται σε χρονικό διάστημα μικρότερο των δύο εβδομάδων. Εντούτοις, σε ποσοστό 10% με 15% η γυναίκα εμφανίζει μετά τον τοκετό εμμένουσα κατάθλιψη. Εξαιτίας της κατάθλιψης οι μητέρες δεν έχουν τη δυνατότητα να ανταποκριθούν στις απαιτήσεις της καθημερινότητας. Ακόμη ένα ποσοστό της τάξης του 0,1% με 0,2% των γυναικών παρουσιάζουν μετά τον τοκετό ακόμα και ψυχωσικά επεισόδια.
Σχετικά με την επιλόχειο κατάθλιψη η μπορείτε να διαβάσετε : εδώ , εδώ και εδώ
Σημαντικό είναι να αντιληφθούμε τη μοναδικότητα της εγκυμοσύνης για τη γυναίκα. Πρόκειται για ένα γεγονός, μια εμπειρία όπου συμμετέχουν σώμα και πνεύμα σε πλήρη λειτουργία. Δικαίως, λοιπόν, η μητρότητα χαρακτηρίζεται ως ένα συναισθηματικό βίωμα αρκετά έντονο και αλλιώτικο από οτιδήποτε η γυναίκα έχει γνωρίζει μέχρι εκείνη τη στιγμή. Στον συγκερασμό όλων των προαναφερθέντων στοιχείων οφείλεται η μοναδικότητα της κύησης. Σχεδόν σε όλες τις περιπτώσεις ο πόνος εναλλάσσεται με την ευχαρίστηση, ο προβληματισμός δίνει τη θέση του στον ενθουσιασμό και την ανυπομονησία. Ως εκ τούτου, πολλά ζευγάρια έρχονται αντιμέτωπα με πλήθος ζητημάτων που ανακύπτουν κατά τη διάρκεια της εγκυμοσύνης .
Η μητρότητα δεν ορίζεται από τις πράξεις αλλά από τα συναισθήματά μας.
Όλοι οι άνθρωποι ανάλογα με τα βιώματά μας, το οικογενειακό μας περιβάλλον και τις πεποιθήσεις μας σχηματίζουμε την προσωπική μας θέση αναφορικά με τη μητρότητα. Η διαφορετική προσωπική προδιάθεση φαίνεται στους διαφορετικούς τρόπους με τους οποίους βιώνεται η εγκυμοσύνη και η γέννα, καθώς και σε αυτούς με τους οποίους στηρίζεται η σχέση που αναπτύσσει το παιδί της. Φυσικά, δε θα πρέπει να ξεχνάμε πως το μήνυμα της γέννησης είναι ελπιδοφόρο και αισιόδοξο.
Βιβλιογραφία:
http://ejournals.teiath.gr/index.php/tovima/index
Birbing G. (1959) Some considerations in the psychological process of pregnancy. In the “The Psychoanalytic Study of the Child”, 14, pp 113 21.
Breen D. (1975) The birth of the first child, London.
Deutch H. (1945) Psicologia della donna, Torino.
Erikson E. (1982) The Life Cycle Completed. W. W. Norton & Company; Extended Version edition.
Raphael D. (1991) Psychological process of childbearing, London.
Scopesi A. &Viterbori P. (2007) Psicologica della maternita, Rome.
