Ο όρος πεποιθήσεις του εαυτού αναφέρεται στις απόψεις, στις γνώμες, στις σκέψεις και στις υποθέσεις που έχει το άτομο για τον εαυτό του και τον κόσμο. Σε βεβαιότητες που θεωρεί σωστές και ως τη μόνη πραγματικότητα. Λανθασμένα τις πιστεύει, τις αποδέχεται σαν γεγονότα και τις καθιστά σαν τη μοναδική αλήθεια. Δεν μπορούμε να τις αναγνωρίσουμε, γιατί δε ζούμε μόνο με αυτές αλλά ζούμε μέσα σε αυτές.
Είναι ο τρόπος μας για να εξηγούμε τα γεγονότα, τον εαυτό μας και τον κόσμο. Είναι αυτή η τόσο δυνατή φωνή μέσα μας που ορίζει τις κινήσεις μας. Που μας κρατά αιχμάλωτους από το να προσπαθήσουμε να πετύχουμε κάτι παραπάνω γιατί μας υπενθυμίζει πως είμαστε ανίκανοι και δε θα τα καταφέρουμε. Αυτή η φωνή που μας κρίνει ως χαζούς όταν κάνουμε λάθη και ορίζει την ταυτότητα μας μ’ έναν τόσο σκληρό και ωμό τρόπο. Ζούμε, κινούμαστε, αναπνέουμε και υπάρχουμε με μία εσωτερική φωνή που την έχουμε κάνει κομμάτι του εαυτού μας. Την κουβαλάμε, την ακούμε και την ενστερνιζόμαστε σαν να είναι δική μας. Είναι όμως; Μας βοηθάει να βλέπουμε πραγματικά τον εαυτό μας και τον κόσμο όπως είναι; Ή μας αναγκάζει να βλέπουμε την κάθε μας μέρα πίσω από σκονισμένα γυαλιά. Φακούς που κρύβουν όλο το φως και όπου και να γυρίσουμε βλέπουμε σκοτάδι;
Πεποιθήσεις του εαυτού – η γέννηση τους:
Γεννηθήκαμε σαν λευκές σελίδες. Ένας καθαρός καμβάς, δίχως μουντζούρες ή άτσαλες πινελιές. Οι γονείς μας όμως μεγαλώνοντας άρχισαν να βάζουν ταμπέλες πάνω στην καθαρότητα της παιδικής μας ηλικίας. Οι περισσότεροι είχαν την τάση να μας χαρακτηρίζουν ως καλά ή κακά παιδιά, έξυπνα ή χαζά, αδέξια ή τεμπέλικα. Αναγκαστήκαμε να ταυτιστούμε με αυτές τις ταμπέλες. Ενώ ταυτόχρονα, μάθαμε να κρύβουμε τις ανάγκες μας, με σκοπό να ικανοποιήσουμε τις προσδοκίες τους και να κερδίσουμε έστω και λίγη από την αγάπη τους.
Άλλοι μεγάλωσαν σε περιβάλλοντα άδεια. Βίωσαν έντονη συναισθηματική εγκατάλειψη ή παραμέληση από οικογένειες που το συναίσθημα ήταν απόν. Η λεκτική, συναισθηματική και ψυχολογική κακοποίηση που το άτομο βίωνε χωρίς να το αντιλαμβάνεται γίνεται ο τρόπος αντιμετώπισης που υιοθετεί για τον εαυτό του. Παιδιά με έντονο άγχος, χωρίς ίχνος επιβράβευσης δεν μπορούν να κρίνουν τι είναι σωστό και τι όχι. Τέλος, ακόμα και παιδιά από υπερπροστατευτικούς γονείς που δεν ένιωσαν ποτέ πως είναι άξια να κάνουν κάτι μόνα τους, καταλήγουν να αντιμετωπίζουν τον εαυτό τους όπως ακριβώς έχουν μάθει να τους φέρονται. Σαν να μην μπορούν να καταφέρουν τίποτα μόνα τους, αδύναμα, ανάξια, ανήμπορα και φοβισμένα.
Πεποιθήσεις του εαυτού – ζώντας με αυτές:
Όταν δεν πιστεύει κανείς σε σένα πώς εσύ μπορείς να μάθεις να κάνεις το αντίθετο; Το μόνο που μάθαμε να κάνουμε καλά ήταν να κρύψουμε αυτές τις πεποιθήσεις. Αλλά κρύβοντας αυτές τις ταμπέλες που μας φόρτωσαν δε σημαίνει πως σβήστηκαν ποτέ από τη μνήμη μας. Έμειναν για πάντα χαραγμένες μέσα μας ως η μοναδική αλήθεια που γνωρίζουμε για τον εαυτό μας. Είναι αυτές οι ατέλειωτες κριτικές που μας κρατούν αιχμάλωτους σε μια ταυτότητα που κάποιος άλλος μας επέβαλε για δική μας. Είναι εκεί συνέχεια και τις κουβαλάμε παντού. Όσο μακριά και αν φύγουμε από το άτομο που μας τις δημιούργησε. Είναι εκεί, σε μια μόνιμη ετοιμότητα να ενεργοποιηθούν και να μας θυμίσουν πόσο ανάξιοι, ανίκανοι και αδέξιοι είμαστε. Προκαλώντας έναν τεράστιο ψυχικό πόνο, έναν εσωτερικό σπαραγμό σε κάθε αφορμή. Και πονάμε γιατί για μας είναι η μόνη αλήθεια που μας δίδαξαν και έχουμε για τον εαυτό μας.
Οι εσωτερικές μας φωνές
Αυτές τις φωνές τις πήραμε αυτούσιες και τις κάναμε δικές μας. Είναι σκέψεις κάποιου πολύ σημαντικού προσώπου της παιδικής μας ηλικίας. Είναι η ατελείωτη κριτική που έχουμε λάβει και μας μπλοκάρει κρατώντας μας αιχμάλωτους σε παλιά μοτίβα. Σκέψεις που όποτε ξανάρχονται μας δημιουργούν τα ίδια συναισθήματα με τότε. Ενηλικιωθήκαμε και συνεχίζουμε να αντιδράμε σαν να μην έχουμε άλλη πληροφορία για το ποιοι είμαστε. Πέρα από αυτή τη φωνή ενός τρίτου ατόμου. Που μας καθορίζει και ταυτόχρονα ορίζει κάθε μας σκέψη. Χωρίς καμία άμυνα.
Δεν μπορούμε να τις ξεχωρίσουμε από μέσα μας. Για να μπορέσουμε να ζήσουμε «ειρηνικά» με αυτές έπρεπε να τις αποδεχτούμε και να τις κάνουμε δικές μας. Ταυτότητά μας. Φτάνοντας στο σημείο να αναζητάμε ακόμα και στην ενήλικη ζωή μας άτομα που θα μας τις επιβεβαιώσουν. Αναζητούμε να μας φερθούν όπως ο «επικριτικός πατέρας» που βιώναμε καθημερινά την απόρριψη του. Όπως μάθαμε και εμείς να φερόμαστε στους εαυτούς μας και όπως αποζητούμε και οι άλλοι να κάνουν. Γιατί αυτό πιστεύουμε πως αξίζουμε. Σαν να έχουμε ανάγκη να μας ενισχύσουν οι γύρω μας αυτή την ταυτότητα. Να μας φερθούν ξανά με απόρριψη, να μας επιβεβαιώσουν πόσο ανάξιοι μπορεί να νιώσαμε. Έχουμε ανάγκη να επανα-δημιουργήσουμε το περιβάλλον στο οποίο μεγαλώσαμε. Είναι αβάσταχτη η σκέψη πως μπορεί οι γονείς μας να έκαναν κάποιο λάθος και όλες αυτές οι πεποιθήσεις να μην ισχύουν.
Προτιμούμε να αφήσουμε αυτές τις φωνές να δημιουργήσουν τα κάγκελα της εσωτερικής μας φυλακής και να μας κρατήσουν για πάντα αιχμάλωτους εκεί, παρά να εγκαταλείψουμε αυτή την εσωτερική φωνή. Τη φωνή του επικριτικού γονιού μας. Της παιδικής μας ηλικία. Είναι η πατρίδα μας, αλλά δεν είναι πάντα η πατρίδα μας το πιο φιλόξενο μέρος για να ζούμε.
Πεποιθήσεις του εαυτού – σκόνη που κρύβει το φως
Το φαινόμενο των λανθασμένων πεποιθήσεων και πώς επηρεάζει τη ζωή μας, θα μπορούσε να παρομοιαστεί με τους μικρούς ελέφαντες που όταν γεννιόνται σε αιχμαλωσία το ένα τους πόδι είναι δεμένο με μία αλυσίδα σε ένα τόσο δα πάσσαλο. Βλέποντας λοιπόν τον πάσσαλο και την αλυσίδα μεγαλώνουν πιστεύοντας πως δεν μπορούν να κουνηθούν και δεν κάνουν καμία προσπάθεια γι’ αυτό. Αυτό που περιορίζει αυτά τα ζώα είναι ο ίδιος τους ο εαυτός. Η λανθασμένη πεποίθηση που έχουν πως δεν μπορούν να τα καταφέρουν. Αν κοιτάξουν μέσα τους θα δουν πως η πραγματική τους δύναμη είναι τεράστια και ικανή να σπάσει τα δεσμά της αιχμαλωσίας τους. Και ο ίδιος τους ο εαυτός ικανός να τους προσφέρει απλόχερα την ελευθερία που χρειάζονται.
Ακριβώς το ίδιο συμβαίνει και με μας. Ζούμε μια ζωή παγιδευμένοι στις πεποιθήσεις μας. Κατευθυνόμαστε από εντυπώσεις που δεν είναι ούτε δικές μας ούτε αληθινές. Ζούμε τη ζωή που μας δίδαξαν. Σαν να κινούμαστε για χρόνια με τα γυαλιά των γονιών μας. Βλέπουμε τα πράγματα και τους εαυτούς μας όπως εκείνοι. Η σκόνη είναι πολλή για να δούμε καθαρά. Καταλήξαμε να έχουμε μια ζωή που δεν είναι αυθεντική. Που μας κρύβει το φως. Μέσα σε αυτό έχουμε χάσει το ποιοι είμαστε, τι αξίζουμε, και τι αναζητάμε. Με αυτά τα γυαλιά ξέρουμε να περπατάμε με κλειστά μάτια. Πόσο χαιρόμαστε όμως τη ζωή που έχουμε με αυτόν τον τρόπο; Είναι δική μας και τη ζούμε μία φορά. Η αυθεντικότητα, η εύρεση της δικιάς μας φωνής και η εσωτερική ελευθερία μπορούν μόνο να μας οδηγήσουν στο φως της πραγματικής μας ύπαρξης.
Ας κλείσουμε τα μάτια και ας ακούσουμε τη δική μας φωνή. Είναι εκεί έτοιμη να σπάσει κάθε κάγκελο αιχμαλωσίας.
Αφήστε τη να βγει και να σας χαρίσει μια ζωή που αν είχατε δεύτερη θα θέλατε να είναι ακριβώς η ίδια.
Με άλλα λόγια.. αληθινή.
Πηγές:
- Ανυφαντή, Ε. (2016). Αλλάζω αυτό που με εμποδίζει να αλλάξω ζωή – Πεποιθήσεις και «ΓΝΩΘΙ ΣΑΥΤΟΝ» Ανακτήθηκε από https://www.postmodern.gr/allazo-afto-pou-me-ebodizi-na-allaxo-zoi-pepithisis-ke-gnothi-savton/ (τελευταία πρόσβαση 13.05.2020)
- Βαϊζίδου, Χ. (2017).Ο καθρέφτης: Η εικόνα του εαυτού μας και ο ρόλος της αυτοεκτίμησης. Ανακτήθηκε από http://www.animartists.com/2017/02/25/1-61/ (τελευταία πρόσβαση 13.05.2020)
- Μπικάκη, Α. (2017). Αρνητικές πεποιθήσεις για τον εαυτό μας: Γιατί υπάρχουν και πώς να τις διαχειριστούμε. Ανακτήθηκε από https://www.huffingtonpost.gr/amanda-bikaki/-_7689_b_12351830.html (τελευταία πρόσβαση 13.05.2020)
- PsychologyNow Team. (2019). Αυτή η καταστροφική (όχι τόσο μικρή) φωνή στο μυαλό μας Ανακτήθηκε από https://www.psychologynow.gr/arthra-psyxologias/prosopikotita/arnitiki-skepsi/8007-afti-i-katastrofiki-oxi-toso-mikri-foni-sto-myalo-mas.html (τελευταία πρόσβαση 13.05.2020)
