Το παρόν άρθρο
Έχει σχέση η χρήση της οθόνης με τη γνωστική ανάπτυξη των παιδιών; Ο χρόνος που περνούν τα παιδιά και οι έφηβοι μπροστά στην οθόνη (τηλεόραση, βιντεοπαιχνίδια, υπολογιστής) έχει αυξηθεί σημαντικά με την ταχεία εξάπλωση των φορητών συσκευών. Μπορεί η υπερβολική χρήση της οθόνης να εμποδίσει την ανάπτυξη των παιδιών; Πέρα από τον χρόνο που περνούν τα παιδιά μπροστά στην οθόνη, πώς το πλαίσιο χρήσης της οθόνης επιδρά στη γνωστική ανάπτυξη των παιδιών;
Σκοπός του παρόντος άρθρου είναι να παρουσιάσει τα ερευνητικά ευρήματα δύο πρόσφατων διαχρονικών ερευνών (Yang κ.ά., 2024α,β) για τη χρήση της οθόνης και τον αντίκτυπο στη γνωστική ανάπτυξη των παιδιών. Δεδομένου ότι η υπερβολική χρήση της οθόνης σχετίζεται αρνητικά με τη γνωστική λειτουργία, και ιδιαίτερα με τη γλωσσική ανάπτυξη των παιδιών (Madigan κ.ά., 2020), ο χρόνος που περνούν τα παιδιά στην οθόνη καθώς και το πλαίσιο χρήσης της οθόνης είναι ζητήματα καίριας σημασίας.
Ευρήματα μίας πρόσφατης επιδημιολογικής μελέτης
Η υπερβολική χρήση της οθόνης μπορεί να εμποδίσει την ανάπτυξη και την ψυχολογική υγεία των παιδιών (LeBlanc κ.ά., 2012). Ποιες είναι όμως οι γνωστικές αναπτυξιακές επιδράσεις της υπερβολικής χρήσης της οθόνης στα παιδιά;
Ερευνητικός σκοπός
Ο Yang και οι συνεργάτες του (2024α) διερεύνησαν τη σχέση μεταξύ της χρήσης της οθόνης και της γνωστικής ανάπτυξης σε ένα δείγμα 13,763 παιδιών. Ο χρόνος που πέρασαν τα παιδιά στην οθόνη και το πλαίσιο χρήσης της οθόνης αναφέρθηκαν από τους γονείς όταν τα παιδιά τους ήταν στην ηλικία των 2 ετών, των 3,5 ετών και των 5,5 ετών. Οι ερευνητές αξιολόγησαν επίσης το λεξιλόγιο, τη μη λεκτική νοημοσύνη και τη γενική γνωστική ανάπτυξη των παιδιών στην ηλικία των 2 ετών, των 3,5 ετών και των 5,5 ετών.
Ερευνητικά ευρήματα
Τα ευρήματα έδειξαν ότι:
- η ανοικτή τηλεόραση κατά τη διάρκεια των οικογενειακών γευμάτων συσχετίστηκε με χαμηλότερες βαθμολογίες στο εργαλείο αξιολόγησης των επικοινωνιακών δεξιοτήτων του παιδιού στην ηλικία των 2 ετών και με χαμηλότερες βαθμολογίες στο εργαλείο αξιολόγησης της γενικής ανάπτυξης του παιδιού στην ηλικία των 3,5 ετών.
- ο χρόνος που πέρασαν τα παιδιά μπροστά στην οθόνη δε συσχετίστηκε με χαμηλότερες βαθμολογίες στο εργαλείο αξιολόγησης των επικοινωνιακών δεξιοτήτων του παιδιού στην ηλικία των 2 ετών.
- ο χρόνος που πέρασαν τα παιδιά μπροστά στην οθόνη συσχετίστηκε αρνητικά με τις βαθμολογίες στο εργαλείο αξιολόγησης της γενικής ανάπτυξης του παιδιού στις ηλικίες των 3,5 και 5,5 ετών.
- ο χρόνος που πέρασαν τα παιδιά μπροστά στην οθόνη συσχετίστηκε θετικά με τις βαθμολογίες της μη λεκτικής νοημοσύνης στην ηλικία των 3,5 ετών.
Συμπεράσματα
Η μελέτη του Yang και των συνεργατών του (2024α) εξέτασε τις συσχετίσεις της χρήσης της οθόνης με τη γνωστική ικανότητα των παιδιών από την ηλικία των 2 ετών έως την ηλικία των 5,5 ετών. Τα ευρήματα έδειξαν ότι η ανοικτή τηλεόραση κατά τη διάρκεια των οικογενειακών γευμάτων (πλαίσιο χρήσης οθόνης) στην ηλικία των 2 ετών συσχετίστηκε αρνητικά με τη γλωσσική ανάπτυξη στην ηλικία των 2 ετών και με τη γενική ανάπτυξη του παιδιού στην ηλικία των 3,5 ετών. Επιπλέον, ο χρόνος που πέρασαν τα παιδιά μπροστά στην οθόνη συσχετίστηκε αρνητικά με τη γενική τους ανάπτυξη στις ηλικίες των 3,5 και 5,5 ετών, αλλά συσχετίστηκε θετικά με τη μη λεκτική νοημοσύνη τους στην ηλικία 3,5 ετών.
Συμπερασματικά, τα ευρήματα έδειξαν:
- μικρές συσχετίσεις μεταξύ της χρήσης της οθόνης και της γνωστικής λειτουργίας των παιδιών, αφού ελέγχθηκαν οι επιδράσεις των κοινωνικο-δημογραφικών παραγόντων και των παραγόντων γέννησης των παιδιών.
- ότι η χρήση της οθόνης (το πλαίσιο), και όχι μόνο ο χρόνος που περνούν τα παιδιά μπροστά στην οθόνη, έχει σημασία για τη γνωστική ανάπτυξη των παιδιών.
Μία πρόσφατη διαχρονική μελέτη
Πολλοί γονείς έχουν ανοικτή την τηλεόραση κατά τη διάρκεια των οικογενειακών γευμάτων. Μπορεί αυτή η οικογενειακή συνήθεια να έχει αρνητική επίδραση στη γνωστική ανάπτυξη των παιδιών;
Ερευνητικός σκοπός
Ο Yang και οι συνεργάτες του (2024β) διερεύνησαν τη σχέση μεταξύ της χρήσης της οθόνης από την ηλικία των 2 ετών έως την ηλικία των 11-12 ετών και της γνωστικής ανάπτυξης στην ηλικία των 11-12 ετών σε ένα δείγμα 459 παιδιών. Οι γονείς ανέφεραν:
1. πόσο συχνά ήταν ανοικτή η τηλεόραση κατά τη διάρκεια των οικογενειακών γευμάτων όταν τα παιδιά τους ήταν 2, 3, 5 και 8 ετών, &
2. τον χρόνο που πέρασαν τα παιδιά τους μπροστά στην οθόνη όταν ήταν 2, 3, 5, 8, 11 και 12 ετών. Ως χρόνος μπροστά στην οθόνη εκτιμήθηκε ο συνολικός χρόνος που τα παιδιά έβλεπαν τηλεόραση/DVD, έπαιζαν βιντεοπαιχνίδια και χρησιμοποιούσαν τον υπολογιστή.
Οι γονείς ρωτήθηκαν: Κατά τη διάρκεια μίας συνηθισμένης εβδομάδας, πόσο χρόνο περνά το παιδί σας βλέποντας τηλεόραση, παίζοντας βιντεοπαιχνίδια ή κάνοντας χρήση του υπολογιστή; Το πόσο συχνά ήταν ανοικτή η τηλεόραση κατά τη διάρκεια των οικογενειακών γευμάτων και ο χρόνος που πέρασαν τα παιδιά μπροστά στην οθόνη διερευνήθηκαν στη βάση των διανοητικών ικανοτήτων των παιδιών στην ηλικία των 11-12 ετών. Οι διανοητικές ικανότητες των παιδιών αξιολογήθηκαν με μία δοκιμασία προσληπτικού λεξιλογίου (το σύνολο των λέξεων που μπορεί ένα παιδί να καταλάβει λεκτικά) και από ένα τεστ μέτρησης του δείκτη νοημοσύνης.
Ερευνητικά ευρήματα
Τα ερευνητικά ευρήματα έδειξαν ότι:
-
Τα παιδιά που έκαναν μικρή χρήση της οθόνης ήταν το 11% του δείγματος
- Τα παιδιά που έκαναν μέση χρήση της οθόνης ήταν το 50% του δείγματος
- Τα παιδιά που έκαναν μεγάλη χρήση της οθόνης ήταν το 32% του δείγματος
- Τα παιδιά που έκαναν πολύ μεγάλη χρήση της οθόνης ήταν το 6% του δείγματος
- Το 41% των οικογενειών του δείγματος δεν είχαν ποτέ ανοικτή την τηλεόραση κατά τη διάρκεια των οικογενειακών γευμάτων
- Το 34% των οικογενειών του δείγματος είχαν μερικές φορές ανοικτή την τηλεόραση κατά τη διάρκεια των οικογενειακών γευμάτων
- Το 25% των οικογενειών του δείγματος είχαν συχνά ή πάντα ανοικτή την τηλεόραση κατά τη διάρκεια των οικογενειακών γευμάτων
- Ο χρόνος που τα παιδιά πέρασαν μπροστά στην οθόνη (μικρή, μέση, μεγάλη και πολύ μεγάλη χρήση) δε συσχετίστηκε με τη διανοητική ικανότητα των παιδιών στην ηλικία των 11-12 ετών.
- Ωστόσο, η τηλεόραση που ήταν ανοικτή μερικές φορές (σε σύγκριση με την τηλεόραση που δεν ήταν ποτέ ανοικτή) κατά τη διάρκεια των οικογενειακών γευμάτων συσχετίστηκε με χαμηλότερες μη λεκτικές και γενικές διανοητικές ικανότητες στα παιδιά του δείγματος στην ηλικία των 11-12 ετών, χαμηλότερες έως και 5 μονάδες IQ.
Συμπεράσματα
Η μελέτη αυτή δείχνει ότι οι συμπεριφορές χρήσης της οθόνης διατηρήθηκαν σε όλη την παιδική ηλικία, όπως, επί παραδείγματι, το πλαίσιο χρήσης της οθόνης. Το πλαίσιο χρήσης της οθόνης συσχετίστηκε με χαμηλότερη γνωστική ικανότητα στη μετέπειτα παιδική ηλικία (Yang κ.ά., 2024β). Αυτά τα ευρήματα είναι σημαντικά για τη δημόσια υγεία και τους υπεύθυνους χάραξης πολιτικής. Μεταξύ άλλων, ο περιορισμός του περιεχομένου χαμηλής ποιότητας ή ακατάλληλου για την ηλικία του παιδιού ή η παρακολούθηση χωρίς επίβλεψη είναι ζητήματα καίριας σημασίας στα οποία θα πρέπει να δοθεί έμφαση (Yang κ.ά., 2024β).
Βιβλιογραφία
LeBlanc, A. G., Spence, J. C., Carson, V., Connor, G, S., Dillman, C., κ.ά. (2012). Systematic review of sedentary behaviour and health indicators in the early years (aged 0-4 years). Applied Physiology, Nutrition, and Metabolism, 37(4), 753-772. https://doi.org/10.1139/h2012-063
Madigan, S., McArthur, B. A., Anhorn, C., Eirich, R., & Christakis, D. A. (2020). Associations between screen use and child language skills: A systematic review and meta-analysis. JAMA Pediatrics, 174(7), 665-675. https://doi.org/10.1001/jamapediatrics.2020.0327
Yang, S., Saïd, M., Peyre, H., Ramus, F., Taine, M., Law, E. C., κ.ά. (2024α). Associations of screen use with cognitive development in early childhood: Τhe ELFE birth cohort. Journal of Child Psychology and Psychiatry, andAallied Disciplines, 65(5), 680-693. https://doi.org/10.1111/jcpp.13887
Yang, S., Poncet, L., Tafflet, M., Lioret, S., Peyre, H., Ramus, F., κ.ά. (2024β). Association of screen use trajectories from early childhood with cognitive development in late childhood: The EDEN mother–child cohort. Computers in Human Behavior, 152, 1-9. https://doi.org/10.1016/j.chb.2023.108042
Advertising
