Όπως όλοι γνωρίζουμε, ο θυμός είναι ένα αρνητικό συναίσθημα που εντοπίζεται στον ήπιο εκνευρισμό, στην έντονη οργή και, σε ακραίες περιπτώσεις, στην έκρηξη βίας. Συνήθως, προκαλείται, υπό φυσιολογικές συνθήκες, από απογοήτευση, προσβολή, επιθετικότητα ή αίσθημα αδικίας. Σύμφωνα με τους ειδικούς, πρόκειται για το πιο συχνά εκφραζόμενο αρνητικό συναίσθημα, ενώ ακολουθούν το άγχος και η λύπη (Deffeenbacher, 2002; Di Giuseppe & Tarfate, 2007; Scherer & Wallbott, 1994). Όταν παρουσιάζεται, δημιουργεί μια σειρά από ”αλυσιδωτά συναισθήματα”, όπως απογοήτευση, φόβο, ανησυχία, απαισιοδοξία, ανασφάλεια, θλίψη, απόρριψη και πολλά ακόμη.
Στις διαπροσωπικές σχέσεις, τα συναισθήματα θυμού τροφοδοτούν έναν φαύλο κύκλο αμοιβαίας οργής και καταστροφικής συμπεριφοράς. Κι αυτό γιατί ο θυμός οφείλει την ύπαρξή του τόσο σε εσωτερικούς όσο και σε εξωτερικούς παράγοντες. Ως εκ τούτου, πολύ συχνά δεν είμαστε σίγουροι για τον λόγο για τον οποίο είμαστε θυμωμένοι, καθώς το ζήτημα είναι πολυπαραγοντικό. Πολλές θεωρίες, κατά καιρούς, εστιάζουν στον τρόπο με τον οποίο η καθημερινότητα στις σύγχρονες κοινωνίες, με τις αξίες και τις ανάγκες που προβάλλονται, μας προκαλούν θυμό. Σε κάθε περίπτωση, πρόκειται για ένα περίπλοκο ζήτημα, αφού συχνά γίνεται λόγος για μία διαμάχη λογικής και συναισθήματος. Στην πραγματικότητα, όμως, οι σκέψεις και ο τρόπος ερμηνείας των βιωμάτων μας πυροδοτεί το συναίσθημα αυτό του θυμού και το αντίστροφο.
Ο θυμός είναι ένα φυσιολογικό, ανθρώπινο συναίσθημα σε ορισμένες καταστάσεις. Μπορείς να τον σέβεσαι και να τον τιμάς, να τον παραδέχεσαι ελεύθερα σαν μέρος του εαυτού σου.
Ο θυμός στις συντροφικές σχέσεις
Μια νέα μελέτη εξετάζει τον φαύλο κύκλο αμοιβαίας οργής και καταστροφικής συμπεριφοράς που μπορούν να τροφοδοτήσουν στις σχέσεις τα συναισθηματα θυμού. Πιο συγκεκριμένα, εξετάζει ένα τέτοιο μοντέλο θυμού στη συντροφική σχέση, το οποίο εξελίσσεται κυκλικά και μπορεί να προβλέψει σε ένα βαθμό την εξέλιξη μιας σχέσης μέσα από αυτό το πρίσμα. Το βασικό εύρημα της μελέτης αυτής επιβεβαιώνεται και από τη μέχρι τώρα εμπειρία μας στη ζωή. Ο θυμός προκαλεί κακομεταχείριση και με τη σειρά της η τελευταία προκαλεί επίσης θυμό και κακομεταχείριση. Αναλυτικότερα, παρατηρήθηκε ότι τα συναισθήματα θυμού ενισχύουν επιθετικές και εγωιστικές συμπεριφορές του ατόμου. Οι προαναφερθείσες αρνητικές συμπεριφορές αντιμετωπίζονται ως ασέβεια, εχθρική, απαιτητική ή απορριπτική στάση έναντι του θιγόμενου υποκειμένου. Εκείνο με τη σειρά του, προκειμένου να προστατευθεί, θα απαντήσει με παρόμοιο τρόπο και θα χρησιμοποιήσει τον θυμό ως άμυνα. Αυτό έχει ως αποτέλεσμα τη συνέχεια του κύκλου και συνακόλουθα την ενδυνάμωση αρνητικών συναισθημάτων και επιθετικών πράξεων που οδηγούν σε αδιέξοδες καταστάσεις.
Θυμός και απειλή της αυτοεκτίμησης και αξιοπρέπειας του ατόμου
Κλείνοντας, ας μην ξεχνάμε πως βασικό κίνητρο του θυμού είναι και η αίσθηση του κινδύνου. Η αίσθηση αυτή δεν προέρχεται κατ’ ανάγκη από την απειλή κατά της σωματικής ακεραιότητάς, αλλά από μια ”έμμεση” απειλή της αυτοεκτίμησης ή της αξιοπρέπειας του ατόμου. Μια προσβολή, ένας εκφοβισμός, μια απογοήτευση εξαιτίας της αποτυχίας συνιστούν συγκυρίες που δυναμιτίζουν τον θυμό. Η κατάσταση της συναισθηματικής εγρήγορσης θέτει τα θεμέλια για όλο και εντονότερη αντίδραση σε παρόμοια ερεθίσματα. Αυτό, λοιπόν, που μπορούμε να κάνουμε είναι να μετατρέψουμε τον θυμό σε παραγωγικό συναίσθημα, αντιμετωπίζοντας τον κίνδυνο στις πραγματικές του διαστάσεις. Σε κάθε άλλη περίπτωση, θα τυφλωθούμε από τα πάθη μας και θα οδηγηθούμε σε λάθος επιλογές.
Πηγές/Βιβλιογραφία:
https://ygeiamou.gr/fitness-wellbeing/
https://elenikoltsida.wordpress.com/
Deffeenbacher, J. L. (2002). The driving anger expression inventory: A measure of how people express their anger on the road. Behavior Research Thery, 40, 717-37.
DiGiuseppe, R. & Tafrate, R. (2007). Understanding Anger Disorders. U.S.A: Oxford University Press.
Scherer, K. R., & Wallbott, H. G. (1994). Evidence for universality and cultural variation of differential emotion response patterning. Journal of personality and social psychology, 66(2), 310.
Zillmann, D. (1993). Mental control of angry aggression.
Η Διαχείριση του θυμού ως μέσο ανάπτυξης της συναισθηματικής νοημοσύνης: Ένα πρόγραμμα παρέμβασης στους φοιτητές, Διδακτορική διατριβή της κα. Ε.Αγγελοπούλου (2012) για το Χαροκόπειο Πανεπιστήμιο Αθηνών
