Η επιστήμη πολλές φορές έχει κατηγορηθεί για την ‘αποστειρωμένη’, εργαστηριακή και νομοτελειακή στάση απέναντι στις πραγματικές συνθήκες (in vivo). Το Βιοψυχοκοινωνικό μοντέλο της υγείας, αποτελεί μια ενδιαφέρουσα περίπτωση στην εφαρμογή της σύγχρονης Ιατρικής και Ψυχιατρικής επιστήμης.
Τι είναι το Βιοψυχοκοινωνικό μοντέλο της υγείας;
Το Βιοψυχοκοινωνικο μοντέλο της υγείας αναπτύχθηκε από τους Dr. George Engels και Dr. John Romano, το 1977 στο Πανεπιστήμιο του Rochester, New York. Αποτελεί ταυτόχρονα μια φιλοσοφική προσέγγιση της κλινικής φροντίδας αλλά και ένα πρακτικό κλινικό οδηγό.
Η ψυχολογία της υγείας καθώς και η ψυχοσωματική ιατρική βασίζονται στις αρχές του βιοψυχοκοινωνικού μοντέλου, έτσι ώστε να μπορούν να διερευνήσουν σε βάθος τα αίτια της κλινικής εικόνας του θεραπευόμενου για να μπορούν να του παράσχουν τη κατάλληλη θεραπευτική αντιμετώπιση.
Σύμφωνα με αυτή τη προσέγγιση οι συμπεριφορές, οι σκέψεις, τα συναισθήματα και οι συνθήκες διαβίωσης δύνανται να επηρεάσουν τη φυσική κατάσταση ενός ατόμου. Παράλληλα, η υγεία ή η ασθένεια ενός ατόμου είναι το ορατό αποτέλεσμα αλληλεπιδράσεων διαφόρων παραγόντων που λαμβάνουν χώρα στον οργανισμό του.
Σε αντίθεση με τα παραδοσιακά βιοϊατρικά μοντέλα, σύμφωνα με τα οποία η υγεία ή η ασθένεια ενός οργανισμού είναι αποτέλεσμα βιολογικών και μόνο παραγόντων και κατ’ επέκταση αντιμετωπίζουν τον ανθρώπινο οργανισμό σαν μία αμιγώς βιολογική υπόσταση, το βιοψυχοκοινωνικό μοντέλο με τη θεώρηση πως ο άνθρωπος είναι ένα «όλον» το οποίο αποτελείται από σώμα, ψυχή και κοινωνικό περιβάλλον προτείνει μια ολιστική προσέγγιση στην αντιμετώπιση και θεραπεία του σύγχρονου ανθρώπου.
Η σωματική υγεία αλληλεπιδρά με τη ψυχική υγεία του ατόμου. Είναι γεγονός πως βιολογικοί ψυχολογικοί και κοινωνικοί παράγοντες διαμορφώνουν το άτομο και κατ’ επέκταση το καθιστούν υγιές η νοσούν.
Οι βάσεις για την παροχή κατάλληλης θεραπείας
Στη σύγχρονη ψυχιατρική και ψυχολογία, η υιοθέτηση και εφαρμογή του βιοψυχοκοινωνικού μοντέλου έχει βρει γόνιμο έδαφος έτσι ώστε να προσφέρει στο άτομο ολιστική αντιμετώπιση στα προβλήματα που αντιμετωπίζει. Η απομάκρυνση από το αποστειρωμένο αυστηρά βιολογικό μοντέλο φαίνεται πως έχει ανοίξει νέους δρόμους θεραπείας και συνεργασίας ανάμεσα στις ειδικότητες υγείας με γνώμονα τη παροχή θεραπείας εξειδικευμένης στις ανάγκες και τα ατομικά χαρακτηριστικά του ασθενή.
Είναι ιδιαίτερα ενδιαφέρον το γεγονός πως η βιοψυχοκοινωνική θεώρηση της νόσου, προσανατολίζει τον ειδικό σε ρεαλιστικούς θεραπευτικούς σχεδιασμούς καθώς επιλαμβάνεται τα βιολογικά, ψυχολογικά και κοινωνικά χαρακτηριστικά του θεραπευόμενου και τα ενσωματώνει στο θεραπευτικό σχεδιασμό.
Η ανθρωποκεντρική προσέγγιση με βάση την ενσυναίσθηση, την κατανόηση και τον σεβασμό αποτελούν τον ακρογωνιαίο λίθο για τη σύναψη ουσιαστικής θεραπευτικής συμμαχίας. Σύμφωνα με τη βιοψυχοκοινωνική προσέγγιση τα ανθρωπιστικά χαρακτηριστικά του θεραπευτή παίζουν σημαντικό ρόλο στην έκβαση της θεραπείας. Η χρήση της αυτογνωσίας είναι εξίσου ένα πολύ σημαντικό διαγνωστικό και θεραπευτικό εργαλείο.
Επίσης η διαδικασία λήψης ιστορικού θεωρείται μια δυναμική διαδικασία κατά την οποία διερευνώνται όλοι οι παράγοντες ζωής ενός ατόμου. Συνεπώς ερωτήσεις που μπορεί να μοιάζουν αταίριαστες στη λήψη ενός ιστορικού, τις περισσότερες φορές είναι αυτές που ανοίγουν το δρόμο της σωστής διάγνωσης και της κατάλληλης, για το κάθε άτομο ξεχωριστά, θεραπείας.
Γι’ αυτό την επόμενη φορά που ένας γιατρός ή ένας ειδικός ψυχικής υγείας φαίνεται να κάνει αταίριαστες ερωτήσεις με τη φύση της επίσκεψης, μην απορήσετε αντιθέτως σκεφτείτε ότι η θεραπευτική παρέμβαση θα είναι πολυδιάστατη και προσαρμοσμένη στις ατομικές βιολογικές, ψυχολογικές και κοινωνικές συνθήκες.
Βιβλιογραφία:
Borrell-Carrió F, Suchman AL, Epstein RM: The biopsychosocial model 25 years later: principles, practice, and scientific inquiry. Ann Fam Med 2004;2:576-582.
Engel GL: The need for a new medical model: a challenge for biomedicine. Science 1977;196:129-136.
Engel GL: The clinical application of the biopsychosocial model. Am J Psychiatry 1980;137:535-544.
