Η αύξηση στο σπλαχνικό λίπος είναι εξαιρετικά επιβλαβής. Συνδέεται με υψηλότερο κίνδυνο διαβήτη τύπου 2, αντίστασης στην ινσουλίνη, καρδιακών παθήσεων, χαμηλής άμυνας, ανάπτυξη φλεγμονών και ακόμη και ορισμένων τύπων καρκίνων.
Τι είναι το σπλαχνικό λίπος;
Το σπλαχνικό λίπος βρίσκεται μέσα στην κοιλιακή κοιλότητα και τυλίγεται γύρω από τα εσωτερικά όργανα. Είναι δύσκολο στον εντοπισμό του καθώς δεν φαίνεται με γυμνό μάτι. Αυτό που παρατηρούμε ως κοιλιά ή ως λίπος στη κοιλιά είναι το υποδόριο λίπος αυτό δηλαδή που αποθηκεύεται ακριβώς κάτω από το δέρμα στο σημείο εκείνο. Η συσσώρευση σπλαχνικού λίπους αποτελεί ένα σοβαρό πρόβλημα υγείας.
Γιατί το σπλαχνικό λίπος είναι επιβλαβές;
Τα λιποκύτταρα λειτουργούν ακόμη πιο σύνθετα από απλές αποθήκες ενέργειας. Είναι κύτταρα τα οποία παράγουν επίσης ορμόνες και φλεγμονώδεις ουσίες. Τα σπλαχνικά λιπώδη κύτταρα είναι ιδιαίτερα ενεργά και παράγουν πολλούς φλεγμονώδεις δείκτες, όπως IL-6, IL-1β, PAI-1 και TNF-α. Με την πάροδο του χρόνου, αυτές οι ορμόνες μπορούν να οδηγήσουν σε μακροχρόνια φλεγμονή και να αυξήσουν τον κίνδυνο χρόνιας νόσου.
Ένα παράδειγμα αυτού είναι η καρδιακή νόσος. Η μακροχρόνια φλεγμονή μπορεί να προκαλέσει σχηματισμό πλάκας μέσα στις αρτηρίες, κάτι που αποτελεί παράγοντα κινδύνου για καρδιακές παθήσεις.
Το σπλαχνικό λίπος απελευθερώνει και ελεύθερα λιπαρά οξέα που ταξιδεύουν μέσω των φλεβών μας στο ήπαρ. Η πυλαία φλέβα μεταφέρει αίμα από το έντερο, το πάγκρεας και το σπλήνα στο ήπαρ. Αυτό μπορεί να προκαλέσει συσσώρευση λίπους στο ήπαρ ή αλλιώς λιπώδη διήθηση.
Τι λένε οι έρευνες;
Πολλές μελέτες έχουν δείξει ότι οι δίαιτες με χαμηλή περιεκτικότητα σε υδατάνθρακες είναι πιο αποτελεσματικές στη μείωση του σπλαχνικού λίπους από τις δίαιτες χαμηλής περιεκτικότητας σε λιπαρά.
Σε μια μελέτη 8 εβδομάδων, συμπεριλαμβανομένων 69 υπέρβαρων ανδρών και γυναικών, οι επιστήμονες διαπίστωσαν ότι τα άτομα που ακολούθησαν μια δίαιτα χαμηλών υδατανθράκων έχασαν 10% περισσότερο σπλαχνικό λίπος και 4,4% περισσότερο ολικό λίπος από ό, τι σε μια δίαιτα χαμηλών λιπαρών.
Άσκηση και σπλαχνικό λίπος
Στην πραγματικότητα, πολλές μελέτες έχουν δείξει ότι η αερόβια άσκηση μπορεί να βοηθήσει στη μείωση του σπλαχνικού λίπους, ακόμη και χωρίς ειδική διατροφή. Για παράδειγμα, μια ανάλυση 15 μελετών σε 852 άτομα συνέκρινε ποιοι τύποι άσκησης μείωσαν το σπλαχνικό λίπος. Διαπίστωσαν ότι οι αερόβιες ασκήσεις μέτριας και υψηλής έντασης ήταν πιο αποτελεσματικές στη μείωση του σπλαχνικού λίπους. Ο συνδυασμός τακτικής αερόβιας άσκησης με μια υγιεινή διατροφή είναι πιο αποτελεσματικός τρόπος.
Διατροφή και σπλαχνικό λίπος
Οι φυτικές ίνες μπορούν να χωριστούν σε δύο ευρείες κατηγορίες – διαλυτές και αδιάλυτες. Όταν οι διαλυτές ίνες φτάνουν στο παχύ έντερο, ζυμώνεται από βακτήρια του εντέρου σε λιπαρά οξέα βραχείας αλυσίδας. Αυτά τα λιπαρά οξέα είναι μια σημαντική πηγή διατροφής για τα κύτταρα του παχέος εντέρου. Είναι ενδιαφέρον ότι μπορούν επίσης να βοηθήσουν στη μείωση του σπλαχνικού λίπους καταστέλλοντας την όρεξή.
Για παράδειγμα, μελέτες δείχνουν ότι τα λιπαρά οξέα βραχείας αλυσίδας βοηθούν στην αύξηση των επιπέδων των ορμονών πληρότητας, όπως χολοκυστοκινίνη, GLP-1 και PYY. Μπορούν επίσης να συμβάλουν στη μείωση των επιπέδων της ορμόνης πείνας γκρελίνης.
Μια μελέτη σε 1.114 άτομα διαπίστωσε ότι η απλή αύξηση της πρόσληψης διαλυτών ινών κατά 10 γραμμάρια ημερησίως μείωσε τον κίνδυνο αύξησης σπλαχνικού λίπους έως και 3,7%.
Η πρωτεΐνη είναι το πιο σημαντικό θρεπτικό συστατικό για την απώλεια λίπους. Η κατανάλωση περισσότερης πρωτεΐνης μπορεί να βοηθήσει στην εξάλειψη της πείνας αυξάνοντας τα επίπεδα των ορμονών πληρότητας GLP-1, PYY και χολοκυστοκινίνης. Μπορεί επίσης να συμβάλει στη μείωση των επιπέδων της ορμόνης πείνας γκρελίνης. Μελέτες έχουν δείξει ότι η πρωτεΐνη μπορεί να βοηθήσει στην ενίσχυση του μεταβολισμού, γεγονός που με τη σειρά του προάγει την απώλεια βάρους και την απώλεια σπλαχνικού λίπους.
Μια μελέτη σε 23.876 ενήλικες έδειξε ότι η υψηλότερη πρόσληψη πρωτεΐνης συνδέθηκε με χαμηλότερο δείκτη μάζας σώματος, υψηλότερη «καλή» χοληστερόλη HDL και μικρότερη περιφέρεια μέσης, η οποία είναι δείκτης σπλαχνικού λίπους.
Μελέτες έχουν επίσης δείξει ότι τα άτομα που καταναλώνουν ζάχαρη και φρουκτόζη τείνουν να έχουν περισσότερο σπλαχνικό λίπος. Για παράδειγμα, σε μια μελέτη σε 41 παιδιά ηλικίας 9-18 ετών, οι επιστήμονες αντικατέστησαν τη φρουκτόζη στη διατροφή τους με άμυλο που παρείχε την ίδια ποσότητα θερμίδων. Διαπίστωσαν ότι αυτή η απλή αλλαγή μείωσε το λίπος του ήπατος κατά 3,4% και το σπλαχνικό λίπος κατά 10,6% σε μόλις 10 ημέρες.
Τι αυξάνει το σπλαχνικό λίπος;
- Η πρόσληψη αλκοόλ
Η κατανάλωση μικρής ποσότητας αλκοόλ, ειδικά το κόκκινο κρασί, μπορεί να έχει οφέλη για την υγεία. Όμως, αρκετές μελέτες έχουν δείξει ότι η κατανάλωση υπερβολικού αλκοόλ μπορεί να ενθαρρύνει την αποθήκευση λίπους ως σπλαχνικού λίπους.
- Τα trans λιπαρά
Τα trans λιπαρά οξέα ανήκουν στην κατηγορία των ακόρεστων λιπαρών και υπάρχουν είτε φυσικά σε μικρή ποσότητα σε ζωικής προέλευσης τρόφιμα, όπως το κρέας και τα γαλακτοκομικά, είτε τεχνητά, μέσω υδρογόνωσης..
Τα τρανς λιπαρά δεν χαλούν γρήγορα και έχουν μεγαλύτερη διάρκεια ζωής. Αυτός είναι ο λόγος για τον οποίο προστίθενται σε μεταποιημένα τρόφιμα, όπως ψητά και πατατάκια
Ωστόσο, μελέτες έχουν δείξει ότι τα τρανς λιπαρά μπορούν να αυξήσουν το σπλαχνικό λίπος και μπορεί να προκαλέσουν πολλά προβλήματα υγείας.
- Ανεπαρκής ύπνος
Μελέτες έχουν δείξει ότι η έλλειψη ύπνου μπορεί να αυξήσει τον κίνδυνο αύξησης σπλαχνικού λίπους. Αντίθετα, η αύξηση του ύπνου μπορεί να βοηθήσει στη μείωση του σπλαχνικού λίπους.
Μια εξαετή μελέτη που περιελάμβανε 293 άτομα διαπίστωσε ότι η αύξηση του ύπνου από 6 ώρες ή λιγότερο σε 7-8 ώρες μείωσε την αύξηση του σπλαχνικού λίπους κατά περίπου 26% .
- Άγχος
Το συνεχές στρες μπορεί να διεγείρει τα επινεφρίδια του σώματος ώστε να παράγουν περισσότερη κορτιζόλη, μια ορμόνη του στρες. Μελέτες έχουν δείξει ότι η περίσσεια κορτιζόλης μπορεί να αυξήσει την αποθήκευση σπλαχνικού λίπους.
Επιπλέον, το συνεχιζόμενο άγχος μπορεί να αυξήσει την υπερκατανάλωση τροφής, το οποίο με τη σειρά του μπορεί να επιδεινώσει αυτό το πρόβλημα.
Πώς διαγιγνώσκεται το σπλαχνικό λίπος;
Ο μόνος τρόπος για την οριστική διάγνωση σπλαχνικού λίπους είναι με σάρωση CT ή MRI. Ωστόσο, αυτές είναι δαπανηρές και χρονοβόρες διαδικασίες.
Σύμφωνα με το Harvard T.H. Chan School of Public Health, εάν είστε γυναίκα και η μέση σας έχει μέγεθος 88,9 εκατοστά ή μεγαλύτερη, διατρέχετε τον κίνδυνο για προβλήματα υγείας από το σπλαχνικό λίπος. Οι άνδρες διατρέχουν κίνδυνο για προβλήματα υγείας όταν η μέση τους έχει μέγεθος 101,6 εκατοστά ή μεγαλύτερη.
Το σπλαχνικό λίπος, λοιπόν δεν είναι ορατό, επομένως δεν ξέρουμε πάντα ότι είναι εκεί. Αυτό το καθιστά πολύ πιο επικίνδυνο. Από την άλλη πλευρά, συνήθως μπορεί να αποφευχθεί. Η διατήρηση ενός υγιούς, ισορροπημένου, χαμηλού στρες τρόπου ζωής μπορεί να βοηθήσει στην αποτροπή της συσσώρευσης του σπλαχνικού λίπους στην κοιλιακή κοιλότητα.
References
- Abdominal fat and what to do about it. (2019). health.harvard.edu/staying-healthy/abdominal-fat-and-what-to-do-about-it
- Berber A, et al. (2001). Anthropometric indexes in the prediction of type 2 diabetes mellitus, hypertension and dyslipidaemia in a Mexican population. pubmed.ncbi.nlm.nih.gov/11781760
- Bernstein SA, et al. (2017). Proposing using waist-to-height ratio as the initial metric for body fat assessment standards in the U.S. Army. academic.oup.com/milmed/article/182/suppl_1/304/4209360
- Chang X, et al. (2015). Serum retinol binding protein 4 is associated with visceral fat in human with nonalcoholic fatty liver disease without known diabetes: A cross-sectional study. ncbi.nlm.nih.gov/pmc/articles/PMC4419494
- Foster MT, et al. (2012). Metabolic alterations following visceral fat removal and expansion: Beyond anatomic location. ncbi.nlm.nih.gov/pmc/articles/PMC3609102
- Parente EB, et al. (2020). Waist-height ratio and waist are the best estimators of visceral fat in type 1 diabetes.
nature.com/articles/s41598-020-75667-5 - Parker T. (n.d.). What’s the best way to measure body fat?
bhf.org.uk/informationsupport/heart-matters-magazine/nutrition/weight/best-way-to-measure-body-fat - Patel P, et al. (2013). Body fat distribution and insulin resistance. ncbi.nlm.nih.gov/pmc/articles/PMC3725490/
- Shetty P, et al. (2008). Waist circumference and waist–hip ratio: Report of a WHO expert consultation.
apps.who.int/iris/bitstream/handle/10665/44583/9789241501491_eng.pdf - Taking aim at belly fat. (2010). health.harvard.edu/staying-healthy/taking-aim-at-belly-fat
- Waist size matters. (n.d.). hsph.harvard.edu/obesity-prevention-source/obesity-definition/abdominal-obesity
