Η κοιλιοκάκη είναι μια σοβαρή αυτό-άνοση νόσος που παρουσιάζεται σε άτομα με γενετική προδιάθεση, στα οποία η κατανάλωση γλουτένης οδηγεί σε βλάβη στο λεπτό έντερο. Εκτιμάται, ότι επηρεάζει 1 στα 100 άτομα παγκοσμίως. Όταν τα άτομα με κοιλιοκάκη καταναλώνουν γλουτένη (μια πρωτεΐνη που εντοπίζεται στο σιτάρι, τη σίκαλη και το κριθάρι) το σώμα προκαλεί ανοσοαπόκριση που προσβάλλει το λεπτό έντερο. Αυτές οι επιθέσεις, προκαλούν αλλοίωση των εντερικών λαχνών του λεπτού εντέρου, με συνέπεια, να μειώνεται η απορρόφηση των θρεπτικών συστατικών.
Η κοιλιοκάκη αποτελεί κληρονομική νόσο που σημαίνει ότι εκδηλώνεται σε οικογένειες. Τα άτομα με συγγενή πρώτου βαθμού με κοιλιοκάκη (γονέας, παιδί, αδέλφια) διατρέχουν κίνδυνο 1 στους 10 να αναπτύξουν κοιλιοκάκη. Η κοιλιοκάκη έχει την δυνατότητα να αναπτυχθεί σε οποιαδήποτε ηλικία από την στιγμή που τα άτομα ξεκινήσουν να καταναλώνουν τρόφιμα ή φάρμακα, που περιέχουν γλουτένη. Δίχως θεραπεία η κοιλιοκάκη, ενδέχεται να οδηγήσει στην ανάπτυξη επιπλέον σοβαρών προβλημάτων υγείας. Εξαιτίας αυτού, είναι πολύ σημαντική η διάγνωση σε όσο το δυνατόν νεαρότερη ηλικία, καθώς σύμφωνα με το CDF (Celiac Disease Foundation), εάν η διάγνωση πραγματοποιηθεί στην ηλικία μεταξύ 2-4 ετών το άτομο εμφανίζει κίνδυνο ανάπτυξης, κάποιας άλλης αυτοάνοσης νόσου σε ποσοστό 10,5%, ενώ σε περίπτωση διάγνωσης μετά τα 20 έτη ο κίνδυνος αυξάνεται στο 34%. Οι νόσοι που σχετίζονται σε μεγαλύτερο ποσοστό με την κοιλιοκάκη είναι η αναιμία, αυτοάνοση νόσος του θυρεοειδή και Λεμφοκυτταρική κολίτιδα.
Διάγνωση
Η κοιλιοκάκη αποτελεί μια ιδιαίτερα δύσκολη νόσο όσον αφορά τη διάγνωση της. Τα διαφορετικά συμπτώματα της μοιάζουν με άλλα προβλήματα υγείας όπως το σύνδρομο του ευερέθιστου εντέρου, την αναιμία, την φλεγμονώδη νόσο του εντέρου, την εκκολπωματίτιδα, τις εντερικές λοιμώξεις και το σύνδρομο χρόνιας κόπωσης. Σε ορισμένες περιπτώσεις, τα άτομα με κοιλιοκάκη, μπορεί να μην έχουν εμφανίσει ακόμα συμπτώματα, ωστόσο, ενδέχεται να εμφανίσουν επιπλοκές αργότερα. Συνήθως, η κοιλιοκάκη δεν ανιχνεύεται έως ότου να ενεργοποιηθεί από άλλες συνθήκες ή καταστάσεις. Τέτοιες καταστάσεις, μπορεί να είναι μια χειρουργική επέμβαση, μια ίωση, η εγκυμοσύνη ή κάποιο σοβαρό συναισθηματικό στρεσσογόνο ερέθισμα που μπορούν να λειτουργήσουν ως εκλυτικοί παράγοντες.
Συμπτώματα
Τα συμπτώματα της κοιλιοκάκης διαφέρουν από άνθρωπο σε άνθρωπο. Πιο συγκεκριμένα, τα κλασσικά συμπτώματα είναι κράμπες στο στομάχι, φούσκωμα, απώλεια όρεξης, χρόνια διάρροια ή δυσκοιλιότητα, κούραση, έμετοι και απώλεια βάρους. Κάποιοι άνθρωποι εμφανίζουν ένα επώδυνο εξάνθημα, μυϊκές κράμπες, πόνο στις αρθρώσεις και άλλα συμπτώματα. Στις γυναίκες, η κοιλιοκάκη μπορεί να επηρεάσει τον έμμηνο κύκλο.
Στα παιδιά, το χρόνιο οίδημα μπορεί να αποτελεί προειδοποιητικό σημάδι. Η λανθασμένη διαχείριση της νόσου μπορεί να επηρεάσει τη συμπεριφορά, τις αναπτυξιακές και μαθησιακές ικανότητες του παιδιού. Η ελαττωμένη απορρόφηση των θρεπτικών συστατικών, ενδέχεται να οδηγήσει σε αναπτυξιακές δυσκολίες στην νηπιακή ηλικία, καθυστέρηση στην ανάπτυξη και κοντό ανάστημα, αργοπορημένη εφηβεία καθώς και αλλοιώσεις στο σμάλτο των μόνιμων δοντιών.
Θεραπεία
Η μοναδική θεραπεία για την κοιλιοκάκη είναι η αυστηρή διατροφή για όλη τη διάρκεια της ζωής. Είναι απαραίτητη, η δίαιτα δίχως γλουτένη. Αμέσως μετά, το λεπτό έντερο αρχίζει να επουλώνεται και η απορρόφηση των θρεπτικών συστατικών βελτιώνεται, ενώ τα συμπτώματα προοδευτικά εξαφανίζονται.
Ποιες τροφές πρέπει να αποφεύγονται
Πολλά προϊόντα που ,συνήθως, περιέχουν γλουτένη παρέχουν εναλλακτικές λύσεις με προϊόντα gluten-free που είναι ευρέως διαθέσιμα και καθιστούν τη ζωή χωρίς γλουτένη πολύ πιο εύκολη. Πολλά προϊόντα που διατίθενται στο εμπόριο φέρουν την ένδειξη «χωρίς γλουτένη», αλλά θα υπάρχουν μερικά που δεν είναι. Αυτός είναι ο λόγος για τον οποίο η σωστή ανάγνωση ετικετών είναι σημαντική. Είναι επίσης σημαντικό να θυμόμαστε ότι «χωρίς σιτάρι» δεν σημαίνει απαραίτητα «χωρίς γλουτένη». Χρειάζεται προσοχή, καθώς πολλά προϊόντα μπορεί να φαίνονται χωρίς γλουτένη, αλλά δεν είναι. Κατά κανόνα, τα παραδοσιακά προϊόντα σιταριού, όπως ζυμαρικά, ψωμιά, κράκερ και άλλα ψημένα προϊόντα δεν είναι χωρίς γλουτένη. Ωστόσο, υπάρχουν πολλές διαθέσιμες επιλογές χωρίς γλουτένη που χρησιμοποιούν εναλλακτικά αλεύρια και κόκκους. Επιπλέον, υπάρχουν αλεύρια χωρίς γλουτένη και μείγματα αλευριού, επιτρέποντάς την δημιουργία δικού σας ψωμιού.
Δημητριακά
Πολλά δημητριακά περιέχουν συστατικά με βάση τη γλουτένη ή το σιτάρι, αλλά υπάρχουν μερικά που δεν την περιέχουν. Χρειάζεται προσοχή στην ετικέτα «χωρίς γλουτένη», και επίσης προσοχή στο ότι δεν διαφημίζονται όλα τα δημητριακά χωρίς γλουτένη ως εκ τούτου, επομένως είναι σημαντικό να ελεγχθεί η λίστα των συστατικών.
Βρώμη
Η βρώμη, συχνά συλλέγεται και υποβάλλεται σε επεξεργασία με τον ίδιο εξοπλισμό που χρησιμοποιείται για το σιτάρι, και επομένως μολύνεται εύκολα. Η έρευνα δείχνει ότι η καθαρή, μη μολυσμένη βρώμη που καταναλώνεται με μέτρο (έως ½ φλιτζάνι βρώμη) είναι ανεκτή από τα περισσότερα άτομα με κοιλιοκάκη.
Ποτά
Τα περισσότερα ποτά είναι χωρίς γλουτένη, συμπεριλαμβανομένων χυμών, σόδας και αθλητικών ποτών.
Τι πρέπει να καταναλώνεται
Ο πιο αποδοτικός και υγιής τρόπος για να ακολουθηθεί η δίαιτα χωρίς γλουτένη είναι η αναζήτηση των ομάδες τροφίμων χωρίς γλουτένη. Πιο συγκεκριμένα, είναι τα φρούτα, τα λαχανικά, το κρέας και τα πουλερικά, τα ψάρια και τα θαλασσινά, τα γαλακτοκομικά, καθώς και τα φασόλια, τα όσπρια και οι ξηροί καρποί.
Πηγές άρθρου:
Gluten-Free Foods – Celiac Disease Foundation- Ανακτήθηκε από την ηλεκτρονική διεύθυνση: celiac.org (τελευταία πρόσβαση 22-12-20)
What is Celiac Disease – Celiac Disease Foundation – Ανακτήθηκε από την ηλεκτρονική διεύθυνση: celiac.org (τελευταία πρόσβαση 22-12-20)
Duyff, R.L.-Κοΐδου,Ε. (2014) Εγχειρίδιο Τροφίμων και Διατροφής της Αμερικανικής Διαιτητικής Εταιρίας προσαρμοσμένο στον Ελληνικό Τρόπο Διατροφής. Θεσσαλονίκη: σοφία
