Στις 12 Απριλίου του 1961 ο σοβιετικός κοσμοναύτης Yuri Gagarin έγινε ο πρώτος άνθρωπος που βρέθηκε στο διάστημα .Στην συνέχεια ακολούθησε ένας μεγάλος αριθμός αποστολών με μεγαλύτερο επίτευγμα αυτήν του Ιονίου του 1969 όπου ο Neil Armstrong και Edwin Aldrin πάτησαν το πόδι τους στην Σελίνη. Καθώς το ταξίδι και η παραμονή στο διάστημα είναι μια δύσκολη διαδικασία τόσο σωματικά όσο και ψυχολογικά. Οι αστροναύτες βιώνουν αρκετές αρνητικές σωματικές προσαρμογές. Μερικές από αυτές είναι η μυϊκή ατροφία, η πτώση της μέγιστης πρόσληψη οξυγόνου, η επιτάχυνση της γήρανσης κυρίως λόγο αυξημένης έκθεσης σε ραδιενέργεια και ή απώλεια πλάσματος του αίματος. Αν και οι περισσότεροι πιστεύουν ότι το ποσoστό βαρύτητας στο διάστημα είναι μηδαμινό. Στην πραγματικότητα μικροποσότητες βαρύτητες βρίσκονται κατά μήκος του διαστήματος.
Η επίδραση της μικροβαρύτητας στο ανθρώπινο σώμα
Η έλλειψη επάρκειας σε βαρύτητα έχει ως αποτέλεσμα την μείωση του φορτίου όπου δέχεται το μυοσκελετικό σύστημα. Αυτομάτως οι νευρομυϊκές συνάψεις ελαχιστοποιούνται και οι μυς ατροφούν. Σε μια ανασκόπηση βιβλιογραφίας από τον Rizwan Qaisar et al βρέθηκε ότι 17 ημέρες παραμονής στο διάστημα μείωσε την μυϊκή μάζα κατά 27.7 % σε σχέση με την ομάδα ελέγχου πάνω στην γη όπου απλά ξεκουράζονταν στο κρεβάτι. Αρνητικές επιπτώσεις υπάρχουν όμως και στην καρδιοαναπνευστική υγειά. Παρατηρείται μια μη φυσιολογική αύξηση της αρτηριακής πίεσης καθώς και μείωση του αιματικού πλάσματος. Το 70% τον αστροναυτών βιώνει συμπτώματα ναυτίας, πονοκεφάλους και ζαλάδες τις πρώτες 3 ημέρες παραμονής στο διάστημα.
Άσκηση σε περιβάλλον μικροβαρύτητας
Η άσκηση είναι εξαιρετικά σημαντική για την διατήρηση άριστης φυσικής κατάστασης τόσο πριν αλλά και κατά την διάρκεια του ταξιδιού. Σε μια μελέτη του Scott Trappe et al μελετήθηκε η επίδραση της άσκησης κατά την διάρκεια ενός διαστημικού ταξιδιού 6 μηνών. 9 μέλη του πληρώματος υποβλήθηκαν σε συνδυαστική άσκηση (αερόβια και αντιστάσεων) . Τα αποτελέσματα έδειξαν ότι υπήρξε μείωση της μυϊκής μάζας και της δύναμης. Παρόλα αυτά η απώλεια ήταν πολύ μικρότερου βαθμού από αυτήν που βίωσαν άλλοι αστροναύτες σε αποστολές ίδιας διάρκειας. Σύμφωνα με συστάσεις της NASA οι αστροναύτες κατά την παραμονή τους στο διάστημα πρέπει να ασκούνται περίπου 2,5 ώρες κάθε μέρα. Οι λόγοι εκτός από φυσιολογικοί είναι και ψυχολογικοί. Ο εξοπλισμός άσκησης αποτελείται από δαπεδοεργόμετρο με ειδικές ζώνες πρόσδεσης με κάθετη κατεύθυνση, ποδοεργόμετρο καθώς και πολύ-μηχάνημα προπόνησης αντιστάσεων.
Άλλες συστάσεις υγείας
Είναι πολύ σημαντικό η άσκηση να συνδυάζεται και με έναν υγιεινό τρόπο ζωής. Οι αστροναύτες φροντίζουν να κοιμούνται τουλάχιστον 8 ώρες κάθε ημέρα σε ειδικούς θαλάμους. Η διατροφή του αποτελείται από 55% υδατάνθρακες 30% λιπαρά και 15% πρωτεΐνη . Καθώς επίσης καθημερνά καταναλώνουν συμπληρώματα ωμέγα 3 λιπαρών και Βήτα αλανίνης για την προστασία του ανοσοποιητικού. Επίσης το περιβάλλον όπου μένουν είναι όσο το δυνατόν περισσότερο απαλλαγμένο από ιούς και βακτήρια. Το πλήρωμα καθημερινά προσέχει την υγιεινή του και κρατάει ημερολόγιο ασθενειών καθώς και δείγματα αίματος για ερευνητικούς σκοπούς.
Βιβλιογραφία
Shahib Baba (2020) Space Flight Diet-Induced Deficiency and Response to Gravity-Free Resistive Exercise
Victor AConvertinoPhD (2002) Planning strategies for development of effective exercise and nutrition countermeasures for long-duration space flight
Victoria Ly (2022) Cardiovascular, Lymphatic, and Ocular Health in Space
HARGENS (1996) Cardiovascular adaptation to spaceflight
Hodkinson (2017) An overview of space medicine
Scott Trappe, David Costill (2009) Exercise in space: human skeletal muscle after 6 months aboard the International Space Station
