Δε θα σας κρυφτώ. Έχω κοροϊδέψει κάνα δυο σαπουνόπερες. (Δεν είναι μόνο δύο, ας μη γελιόμαστε.) Ποιος θα ξεχάσει τον αείμνηστο Ταξίαρχο Θεοχάρη και τις στριφογυριστές σφαλιάρες για ψύλλου πήδημα; Πάντως όχι εγώ.
Το πρώτο συνθετικό μας δίνει τη λέξη μελωδία και, αρχικά, ένα μελόδραμα περιείχε ένα σκηνικό που είχε μια ορχηστρική συνοδεία και διάσπαρτα τραγούδια. Ιστορικά, το μελόδραμα ασχολιόταν με ρομαντικά ή φανταστικά θέματα. Στις μέρες μας, όμως, η μελωδία έχει αποσυρθεί από το μελόδραμα. Τα σύγχρονα μελοδράματα δεν έχουν απαραιτήτως μουσική. Ασχολούνται με στερεοτυπικούς χαρακτήρες και υπερβολικές συγκρούσεις και συναισθήματα. Έχετε δει πιθανώς ανθρώπους σε θεατρικά έργα ή σε τηλεοπτικές εκπομπές που λιποθυμούν (αχνά) όταν ακούν άσχημα νέα – αυτό είναι ο στυλοβάτης των μελοδραμάτων.
Πως ξεκίνησε και πως εξελίχθηκε
Aν αναζητήσει κανείς πώς ξεκίνησε αυτού του είδους ψυχαγωγία και το πώς οι εκάστοτε κοινωνικοπολιτικές συνθήκες και το διαμόρφωσαν, θα καταλήξει κάπου στα μέσα του 19ου αιώνα, στη βιομηχανική επανάσταση. Τότε που ο «ανυπεράσπιστος» εργάτης άρχισε να αναζητά εξόδους φυγής από τη σκληρή καθημερινότητα. Τα λαϊκά περιοδικά δημοσίευαν σε συνέχειες ολόκληρα μυθιστορήματα, τα οποία ο κόσμος «καταβρόχθιζε», όπως περίπου «καταβροχθίζει» σήμερα μια τηλεοπτική σειρά. Ήταν τότε που ο Charles Dickens, δημοσίευε ογκώδη έργα, όπως το Hard Times (1836), σε συνέχειες, δημιουργώντας γύρω από αυτά ένα πρωτοφανή αριθμό αναγνωστών που κανείς συγγραφέας δεν έχει ξεπεράσει μέχρι τότε. Και δεν αποτελεί τη μοναδική περίπτωση.
Στο τηλεοπτικό μελόδραμα ο κύριος χώρος δράσης, είναι συχνά το σπίτι, ή κάποιος άλλος χώρος που είναι «σαν το σπίτι μας», όπως ένα νοσοκομείο, για παράδειγμα, ένα γραφείο κλπ. Εντός των προδιαγραφών αυτού του χώρου αναπτύσσονται ή διαλύονται σχέσεις, αναπαρίστανται σε περίληψη οι αξίες του ατομικού, που στη συγκεκριμένη περίπτωση αφορούν περισσότερο το γυναικείο «Εγώ», κυρίως όταν η δράση περιορίζεται εντός του σπιτιού. Οπότε δεν είναι τυχαίο ότι το target group του μελοδράματος είναι γυναίκες. Εν έτι 2018, βλέπουμε ένα Τατουάζ που σαρώνει και όχι μόνο είναι κακογραμμένο, αλλά παραπέμπει και σε Trash Tv.
Γιατί όμως τα μελοδράματα έχουν τόση απήχηση;
Όπως και να έχει το θέμα ή το φύλο, αυτό που οι περισσότερες και δημοφιλέστερες σαπουνόπερες συχνά τείνουν να καταστρέψουν μέσα από τις ηθικές και άλλες (ερωτικές) υπερβολές τους, είναι τον ιδεολογικό πυρήνα του κειμένου, που είναι η προτεραιότητα. Οι τηλεθεατές δεν έπαψαν να έχουν ανάγκη το μελόδραμα και να το αντιμετωπίζουν μέχρι ένα σημείο και ως καθρέφτη του «πραγματικού». Δηλαδή την ανάγκη που γίνεται ακόμη πιο έντονη όταν ο ίδιος ο περίγυρος εμφανίζει την εικόνα συγκρουόμενων δυνάμεων, όταν αποκτά δηλαδή μελοδραματικές αποχρώσεις. Ακόμη και στις μέρες μας που οι “μεταμοντέρνες” σκέψεις μας και τρόπος ζωής μας που μας έχει δώσει τόσες εναλλακτικές μορφές ψυχαγωγίας, το μελόδραμα παραμένει ζωντανό. Εκεί που περιμένεις οι «Εξουσίες» να έχουν εγκαταλείψει τις παραδοσιακές τους θέσεις και να αφήσουν χώρο στον άνθρωπο να χειριστεί τα πράγματα που τον ενδιαφέρουν, εκεί ακόμα δε λείπουν οι εκκεντρικές και υπερβολικές αντιδράσεις.
