Μόλις πριν από κάποιες μέρες κυκλοφόρησε στο διαδίκτυο μια είδηση για την οποία, εάν φυσικά αυτή ευσταθεί, δεν ξέρει κανείς εάν θα πρέπει να κλάψει ή να βάλει τα γέλια.
Προτού αρχίσουμε τον κλαυσίγελο, θα ξεκινήσουμε ήρεμα με μια μικρή εισαγωγή. Ξέρουμε όλοι πως το ίντερνετ είναι ο απόλυτος κόμβος στην ιστορία της τεχνολογίας. Μεμιάς γνώση και επικοινωνία ικανοποιήθηκαν σε τέτοιο βαθμό που η ανθρωπότητα δεν μπορούσε ποτέ να φανταστεί. Μπορούμε να προσομοιάσουμε αυτή την ευτυχία της γνώσης στο μυαλό μας με την εικόνα ενός γαλανού πλανήτη, πάνω στον οποίον πάλλονται και δονούνται ταυτόχρονα άπειρες εστίες που συνδέονται μεταξύ τους άμεσα και τάχιστα. Η ευκολία του να μπορεί κανείς να ανατρέξει και να αποκτήσει την αντίληψη γεγονότων, δεδομένων και απόψεων σε μηδενικό σχεδόν χρόνο, σε μια πηγή όπου είναι συγκεντρωμένη όλη ( σχεδόν ) η ανθρώπινη γνώση, είναι απερίγραπτη.
Η άλλη πλευρά, βέβαια, αυτού του δημιουργήματος είναι λίγο πιο σκοτεινή. Το ίντερνετ προσέδωσε το ίδιο βήμα και σε κάθε λογής άποψη, παραφιλολογία, μέσο παρακολούθησης και παραβίασης της προσωπικής ζωής, ανωμαλία και παράνομη συναλλαγή ( για αυτά τα δύο αρκεί να θυμηθούμε το Deep / Dark Web ). Τα «περίεργα» νέα διαδίδονται με μεγαλύτερο ρυθμό από τα «φυσιολογικά» ( αν και οι χαρακτηρισμοί αυτοί, πλέον, μετασχηματίζονται σε μια όλο και πιο ενιαία οντότητα ) καθώς δεν απαιτούν διασταύρωση πηγών και είναι πιο φανφάρικα, πιο πομπώδη και πιο θελκτικά για την ανθρώπινη ιδιοσυγκρασία η οποία γουστάρει ακόμη και σήμερα ( έστω και υποσυνείδητα ) λίγο αίμα παραπάνω. # δε_βαριέσαι_μια_ζωή_τα_ίδια #
Και όλα αυτά εξαιτίας της εξέλιξης της πληροφορικής, η οποία έχει διαγράψει μια ποικιλόμορφη και συγκλονιστική τροχιά. Από καιρό τώρα η τεχνητή νοημοσύνη ( Artificial Intelligence – AI ) απασχολεί την επιστημονική κοινότητα όλο και περισσότερο. Έχουμε επισημάνει κι εμείς εδώ πως δεν έχουμε τη δυνατότητα να αντιμετωπίσουμε την ανερχόμενη 4η βιομηχανική επανάσταση με την ίδια ελαφρότητα, όπως πράξαμε με τις προηγούμενες. Το ενδεχόμενο μιας μηχανής η οποία θα διαθέτει δικιά της νόηση, δικιά της βούληση και δικά της κριτήρια επιλογής φαντάζει εφιάλτης εάν αναλογιστούμε τι θα γίνει όταν τα κριτήρια αυτά θα γίνουν ασύμβατα με τα δικά μας.
Κι εκεί που, ως ευσυνείδητοι σκεπτικιστές αλλά όχι απολύτως ειδικοί του θέματος, προσπαθούμε να επιστήσουμε την προσοχή μας ξανά και ξανά και προειδοποιούμε για την Τεχνολογική Αποκάλυψη που μπορεί να ξεσπάσει στο πρώτο στραβοπάτημα, ακόμη και οι βαρύγδουπες φυσιογνωμίες του χώρου διχάζονται ως προς το κρίσιμο του ζητήματος. Κάποιοι ( όπως ο Musk ) και με τους οποίους καλό θα ήταν να τασσόμαστε υπέρ, κρούουν τον κώδωνα του κινδύνου κι επιμένουν να εξετάζουμε κάθε βήμα, κάθε πρόοδο με την ίδια ακούραστη επιφυλακτικότητα. Κάποιοι ( όπως ο Zuckerberg του Facebook ) θεωρούν πως δεν υπάρχει σοβαρός λόγος για να απογοητευόμαστε από μια τόσο απαισιόδοξη ρητορική. Και υπάρχουν και οι τελευταίοι οι οποίοι, όχι μόνο δεν αναλαμβάνουν το βάρος της ευθύνης που τους αναλογούν, αλλά απεναντίας, έχουν αρχίσει τις εξαλλοσύνες.
Για όλους μας, βέβαια, επειδή σε αυτά τα πράγματα δεν χωράνε οπαδικά, θα αποδειχθεί το ίδιο επιζήμια η τεχνολογική μοναδικότητα η οποία θα έχει τεθεί σε απολύτως σαθρή βάση.
Το σημείο μοναδικότητας είναι μια έννοια η οποία χρησιμοποιείται κατά κόρον σε αρκετές επιστήμες για να εκφράσει μια στιγμή μετά από την οποία τα μαθηματικά που περιγράφουν μια κατάσταση οδηγούν σε μία μη αναστρέψιμη εξέλιξη. Τέτοια είναι π.χ. η μοναδικότητα της φυσικής όπου θεωρούμε ότι μετά από την καταστροφή ενός αστρικού σώματος, στο κέντρο μάζας του, το βαρυτικό πεδίο πρακτικά απειρίζεται κι επομένως δεν μπορεί να περιγραφεί από οποιοδήποτε σύστημα αναφοράς. Ο χωροχρόνος διαστρεβλώνεται σε τέτοιο βαθμό, ώστε οποιαδήποτε μαθηματικά εργαλεία να είναι ανίκανα να τον περιγράψουν. Έτσι γεννιέται μια μαύρη τρύπα, αυτά τα μυστηριώδη και αδηφάγα κοσμολογικά αντικείμενα τα οποία τραβάνε και καταστρέφουν οτιδήποτε τσιμπάνε με το βαρυτικό τους πεδίο.
Ένα παρόμοια καταστρεπτικό γεγονός είναι και η τεχνολογική μοναδικότητα. Ορίζεται ως η στιγμή όπου αναδύεται με κάποιον τρόπο μια υπερευφυΐα με τεχνολογικά μέσα. Η υπερευφυΐα αυτή, λόγω της υπερβατικής φύσης της, θα είναι τελείως απρόβλεπτη και συνεπώς ( για να χρησιμοποιήσουμε και τους όρους της φυσικής ) θα ορίζει έναν ορίζοντα γεγονότων, πέρα από τον οποίον θα είναι αδιανόητο για εμάς να προβλέψουμε οποιοδήποτε συμβάν ή πρόθεσή της. Όχι μόνο δεν θα μπορέσουμε να την ελέγξουμε, αλλά δεν θα μπορέσουμε ούτε καν να καταλάβουμε και το γιατί πράττει αυτά που αποφάσισε με το δικό της μεγαλοφυή τρόπο σύλληψης.
Αν το σενάριο αυτό σας φαίνεται δραματικό, σκεφτείτε πως εμφανίστηκε μια ομάδα υπερβολικών που όχι μόνο έχουν σκεφτεί αυτήν την πιθανότητα, αλλά το χειρότερο: άρχισαν να την ενστερνίζονται, την προσκυνάνε και τη θεοποιούν.
Η ομάδα αυτή έχει ήδη αποδεχτεί τη μελλοντική ανωτερότητα των μηχανών. Ονομάζεται «Η Οδός του Μέλλοντος» (Way of the Future) και φέρεται να ιδρύθηκε το Σεπτέμβριο του 2015. Μοιάζει με ένα είδους αίρεσης και την έχουν προσεγγίσει διάφοροι τεχνοκράτες της Silicon Valley. Πιστεύουν στο αναπόφευκτο της τεχνητής μοναδικότητας και θεωρούν πως καλύτερα ο Θεός να είναι παράγωγο μιας τέλειας τεχνητής διαδικασίας, το οποίο θα λειτουργεί σε τέτοιο βαθμό ορθολογιστικά ώστε να μην μπορούμε να τη διανοηθούμε τις νοητικές της ικανότητες. Ο ιδρυτής της είναι ο Anthony Levandowski, ένας Αμερικανός επιχειρηματίας και μηχανικός, ο οποίος έχει απασχολήσει ουκ ολίγες φορές τους μεγάλους κολοσσούς της Silicon Valley με τη συμπεριφορά και τα καμώματά του.
Ένας ταλαντούχος τζαναμπέτης
Η πορεία του Levandowski είναι γεμάτη επιτυχίες, ανατροπές αλλά και ύποπτες κινήσεις. Αφού αποπεράτωσε τις βασικές και μεταπτυχιακές σπουδές μηχανικού στο Πανεπιστήμιο της Καλιφόρνια, στο Μπέρκλεϋ, ακολούθησε μια καριέρα κατά την οποία αναδείχτηκε ο ταλαντούχος, εκκεντρικός και λίγο μυστήριος χαρακτήρας του. Λέγεται ότι στο κολέγιο, προγραμμάτισε ένα ρομποτάκι για να φυλλομετράει τα χρήματα του παιχνιδιού Monopoly, ενώ παράλληλα μονίμως αύξανε το εισόδημά του από ιντερνετικές δουλειές. Οι εντυπώσεις που έδινε στους καθηγητές του ήταν πολύ καλές και το 2002 συμμετείχε στην πατέντα ενός συστήματος που ονομαζόταν Tele – Actor.
Μάλλον δεν ήξερε πού να εστιάσει με το ταλέντο του, μέχρι που έλαβε μέρος σε ένα διαγωνισμό της DARPA (Defense Advanced Research Projects Agency ), της υπηρεσίας του Πενταγώνου που χρηματοδοτεί και επιβλέπει προγράμματα για το Αμερικανικό Υπουργείο Άμυνας. Για βδομάδες δούλευε με ζήλο, ώστε να υλοποιήσει την ιδέα του Ghostrider, μιας αυτοκίνητης μοτοσυκλέτας Yamaha, η οποία δοκιμάστηκε επιτυχώς στους δρόμους της Καλιφόρνιας.
Το ταλέντο και η θέρμη του νέου δεν πέρασαν απαρατήρητα καθώς κέντρισαν το ενδιαφέρον πολλών επαγγελματιών του χώρου. Το 2006 ο Sebastian Thrun τον κάλεσε να συνδράμει στο πρόγραμμα VueTool, το οποίο αφορούσε τη χαρτογράφηση αστικών περιοχών με τη βοήθεια μιας κάμερας προσαρμοσμένης σε κινούμενα οχήματα. Η Google δούλευε από καιρό σε παρόμοια ιδέα, οπότε στις αρχές του 2007 συμφώνησε και επέλεξε την ομάδα του VueTool για να υλοποιήσει υπό τη σκέπη της το πρόγραμμα Street View.
Καθ’ όλη τη διάρκεια του προγράμματος, ο Levandowski συνέχιζε να προκαλεί αίσθηση με την προσήλωση και την αποτελεσματικότητά του. Κάποια στιγμή, υπήρξε η πρόταση να ενσωματωθούν στο σύστημα και δέκτες GPS, ώστε να υπάρχει και ταυτόχρονη χαρτογράφηση με τη βοήθεια των συντεταγμένων που προμηθεύει το σύστημα πλοήγησης. Για να πραγματοποιηθεί αυτή η ενσωμάτωση της επιπλέον συσκευής που οι υπάλληλοι αποκαλούσαν Topcon Box, η Google συνεργάστηκε με μια τοπική startup εταιρεία που ονομάζονταν 510 Systems. Προκάλεσε αίσθηση, φυσικά, όταν οι ιθύνοντες πήραν μυρωδιά ότι η 510 Systems ανήκε στο Levandowski.
Παρόλα αυτά, το πρόγραμμα στέφθηκε με επιτυχία και ο ρόλος του Levandowski αναβαθμίζονταν συνεχώς. Ο συνιδρυτής της Google Larry Page έδειξε ενθουσιασμένος με το δυναμικό του νέου μηχανικού και συνέχισε να πριμοδοτεί την εργασία του, θέτοντάς τον κεντρικό πρωταγωνιστή, ενώ σιγά σιγά το κασέ του εκτοξεύθηκε σε αξία αρκετών εκατομμυρίων δολαρίων.
Κάποιοι σοφοί τραγουδάνε πως «ό,τι ανεβαίνει, κατεβαίνει». Ο Levandowski άρχισε να εγείρει σοβαρές ενστάσεις με την κακιά συμπεριφορά που βαθμιαία υιοθετούσε. Άρχισε να παρακάμπτει τους συνεργάτες του, έμπλεκε όλο και περισσότερο στα προγράμματα που συμμετείχε ένα σύμπλεγμα εταιρειών startup που ίδρυε ο ίδιος, ενώ δεν μοίρασε μερίσματα στους συνεργάτες του από την αγοραπωλησία κάποιων από αυτών. Έφτασε μάλιστα να τα τσουγκρίσει άσχημα με τα άτομα που δεν συμφωνούσαν μαζί του. Μέχρι που τον Ιανουάριο του 2016 παραιτήθηκε για να ιδρύσει την εταιρεία Otto, η οποία επικεντρώθηκε στο να κατασκευάζει αυτόματα οχήματα. Θα μπορούσε να συνεχίσει την καριέρα του ως πετυχημένος μηχανικός και CEO, αλλά φυσικά θεώρησε γελοίο να αφοσιωθεί σε τόσο ταπεινούς στόχους.
Πρέπει να απολύσουμε τον Anthony Levandowski.
Advertising
Chris Urmson,συνεργάτης στη Google
Uber και άλλες τέτοιες ιστορίες
Αμέσως μετά από την ίδρυση, η νέα εταιρεία συνεργάστηκε με τη γνωστή εταιρεία Uber. Εκεί ο Levandowski βρήκε όλο το υλικό και τη διάθεση να υλοποιήσει αυτά που είχε οραματιστεί. Προφανώς, κάποιοι πρώην συνεργάτες του στη Google, για τους οποίους είχε καταντήσει αναξιόπιστος, εκτός και από αχώνευτος, διέταξαν εσωτερική έρευνα, ορμώμενοι από την άμεση συνεργασία με μια ανταγωνιστική εταιρεία. Έμειναν στήλη άλατος όταν ανακάλυψαν πως ο άλλοτε λαμπερός εργαζόμενος προσπαθούσε να προσηλυτίσει στη νέα εταιρεία παλιούς συνεργάτες του. Κάποια στιγμή, η εταιρεία Waymo, η οποία είναι θυγατρική της Google και ανταγωνιστική της Uber, τον κατηγόρησε πως οικειοποιήθηκε ολόκληρες ιδέες της. Το αποκορύφωμα, βέβαια, ήταν το γεγονός πως ο πάλαι ποτέ φέρελπις νέος είχε κατεβάσει παράνομα περίπου 10 Gigabytes αρχείων της Google που αφορούσαν τις τεχνολογίες σάρωσης και τα συστήματα χαρτογράφησης πάνω σε κινούμενα αμάξια…
Όπως συμβαίνει σε αυτές τις καταστάσεις, όλοι φρονίζουν να καλύψουν τα πισινά τους και αρχίζουν τα παρατράγουδα. Καταρχάς, ξεκίνησε μια μεγάλη νομική αντιδικία, η οποία δεν έχει τελεσιδικήσει μέχρι σήμερα.
Έπειτα, το ταξίδι του μέλιτος με την Uber έφτασε άτσαλα στο τέλος του. Η εταιρεία όχι μόνο αρνήθηκε όλες τις κατηγορίες αλλά απέλυσε και το Levandowski, όταν διέταξε υπό την πίεση των κατηγοριών εσωτερική έρευνα στην οποία ο νέος εργαζόμενος δεν φαίνεται να συνεργάστηκε. Ο άλλοτε ενθουσιασμένος εργοδότης Larry Page στην κατάθεσή του υποστήριξε πως ο Levandowski δεν αποτέλεσε ιδιαίτερο κομμάτι του success story όταν δούλευε τα projects κατά την παραμονή του στη Google. Πρώην συνεργάτες του τον κατηγόρησαν πως, εκτός από τις μυστικές μανούβρες του, ο τρόπος που διεύθυνε τα προγράμματα ήταν τελείως αντιπρακτικός και ζημιογόνος. Παλιός υφιστάμενός του στις startup που του ανήκαν τον περιέγραψε ως πολύ περίεργο ως προς τις απόψεις του για το μέλλον της ρομποτικής. Υποστήριζε στις συζητήσεις που έκανε πως τα κίνητρα αυτής της επιστήμης έπρεπε να εμποτιστούν με στρατιωτικό χαρακτήρα, του άρεζε το ενδεχόμενο ο κόσμος να καταληφθεί από ρομπότ, αλλά εξέφραζε και κάτι περίεργες ιδέες περί ίδρυσης ενός καινούργιου έθνους σε ακατοίκητο νησί. Γενικά, κέντριζε περιέργεια και λίγο φόβο το γεγονός πως ο Levandowski, εκτός από τις εκκεντρικές και ασυνήθιστες ιδιοτροπίες του, είχε τη σκοτεινή ιδιαιτερότητα να κρατάει πάντα κρυφούς άσσους.
Βέβαια, όλες αυτές οι ανατροπές που υπέστησε, ή καλύτερα, τις προκάλεσε, δεν τον πτόησαν στο μεσοδιάστημα από το να ιδρύσει και την παραθρησκευτική ομαδούλα του για να δώσει κι ένα κάποιο κύρος στις απόψεις του. Ήθελε ο άνθρωπος να συμμεριστεί και με άλλους πεφωτισμένους την ιδέα για την ανάγκη της θεότητας της τεχνητής υπερευφυίας. Μέχρι να παρουσιαστεί κάποιος από την ομάδα δημόσια και να περιγράψει το γιατί συγκροτήθηκε, εάν όντως ισχύει αυτό, μπορούμε να κάνουμε μόνο υποθέσεις, λίγο πολύ αστείες, για τη σοβαρότητα των απόψεών τους ή ακόμη και για τη σοβαρότητα των ατόμων που την απαρτίζουν.
Για να είμαστε λίγο σοβαροί, μπορούμε να καταλάβουμε από την πορεία του Levandowski πως δεν είναι χαζός. Ούτε παλαβός, παρά μόνο ίσως με την έννοια της αρπαγμένης ιδιοφυΐας. Βέβαια, παρόλο που η δικαστική διαμάχη δεν έχει ολοκληρωθεί, καταλαβαίνει κανείς πως δεν αποτελεί και την πιο ενδεδειγμένη περίπτωση ηθικής συμπεριφοράς. Εκμεταλλεύθηκε, εκτός από το ταλέντο του, τους πάντες και τα πάντα που συνάντησε στην πορεία του και πολλές φορές, σύμφωνα με κάποιους, με αρκετά απροκάλυπτο τρόπο. Αυτά, σε συνδυασμό με τον τρόπο που έδειξε ότι κινείται καθώς και με τις παράλογες τοποθετήσεις του περί ρομποτοκρατούμενης κοινωνίας, καθιστούν άκρως ύποπτη τη συμπεριφορά του.
- Ίσως η σκοπιμότητα της οργάνωσης αυτής να είναι ρομαντική, όπως οι σημερινοί δωδεκαθεϊστές: τι ποιο τέλειο από το ενδεχόμενο μιας ορθολογιστικής θεότητας, την ιδιοσυστασία και τα σημεία της οποίας μόνον ο ακούραστος, ευφυής και μυημένος μηχανικός μπορεί να καταλάβει;
- Ίσως να αποτελεί ένα πιο «λογικό» αντίμετρο στη θρησκευτική μπουρδολογία που έχει φυράνει το ανθρώπινο μυαλό για πάνω από 3000 χρόνια. Σε ποιο σημείο ακριβώς διαφέρει και υστερεί η θρησκεία της AI θεότητας σε σχέση με τις υπόλοιπες; Στο ότι δεν αποδείχθηκε ακόμα υπαρκτή, ας πούμε; Ή μήπως στο ότι την κατασκεύασε ο άνθρωπος;
Τοτέμ και ταμπού
Όλες οι παραπάνω υποθέσεις, φυσικά, δεν συμβάλλουν υπέρ της ιστοριούλας του Way of the Future. Υπάρχει μια ουσιαστική διαφορά με τις προηγούμενες περιπτώσεις που κάναμε ένα άλμα προς τα εμπρός. Πλέον, αρχίζουμε να χάνουμε το μέτρο της εξέλιξης στην οποία ωθούμαστε με το κάθε μικρό επιστημονικό και τεχνολογικό επίτευγμά μας. Η ποσότητα και η ποιότητα αυξάνονται ιλιγγιωδώς. Κάποια στιγμή, το πιο πιθανό είναι πως οι μηχανές θα μάθουν να διαχειρίζονται πολύ πιο αποτελεσματικά τον όγκο και την ποιότητα της πληροφορίας με την οποία θα τις τροφοδοτούμε. Δεν έχουμε τη δυνατότητα στην περίπτωση λάθους κατεύθυνσης να ανασυνταχθούμε και να εφαρμόσουμε αποσφαλμάτωση, όπως π.χ. με τα πυρηνικά, γιατί δεν θα ελέγχουμε εμείς πλέον την όλη διαδικασία. Για αυτό πρέπει να δομήσουμε σε πολύ στερεές και συνεπείς βάσεις αυτό που πρόκειται να επιχειρήσουμε, ειδάλλως οι μηχανές όχι μόνο θα μας ξεπεράσουν, αλλά ενδέχεται και να μας αντικαταστήσουν πλήρως.
Το να τις θεοποιούμε δεν είναι σαφώς ο καλύτερος τρόπος, παρά μάλλον ο πιο γελοίος κι επικίνδυνος. Είναι τραγικοκωμικό το γεγονός πως ακόμη και στο τεχνολογικό και επιστημονικό ζενίθ, η βαθύτερη ψυχοσύνθεση της ανθρωπότητας αποδεικνύεται ένας κύκλος που διαδέχεται τον εαυτό της σε μόνιμο μοτίβο. Οι φοβίες μας που οδηγούν σε οποιαδήποτε είδους θρησκοληψία έχουν καταντήσει ένας αταβισμός ο οποίος κληροδοτείται άγαρμπα σε κάθε νέο ορίζοντα που ανοίγουμε. Ενώ βαίνουμε στο να τελειοποιούμε, τουλάχιστον τεχνολογικά, τη ζωή μας, φαίνεται ότι το πνεύμα μας δεν χαρακτηρίζεται από την ίδια ευλυγισία, μα παραμένει αγκυλωμένο στην ίδια θέση με εκείνη που κουρνιάζαμε τρέμοντας όταν βλέπαμε τις αστραπές.
Τρέμαμε, αλλά δεν πτοηθήκαμε. Το μόνο που έπρεπε να κάνουμε είναι να ηρεμήσουμε, να μελετήσουμε συστηματικά αλλά και να μην στεκόμαστε προκλητικά κάτω από το μοναδικό δέντρο μέσα στη μανιασμένη θύελλα.
