Η ανάγκη για εύρεση πηγών ενέργειας είναι ολοένα και μεγαλύτερη. Αυτό υπαγορεύεται από τον ολοένα αυξανόμενο παγκόσμιο πληθυσμό, τη σταθερή και συνεχή βελτίωση του παγκόσμιου μέσου όρου του βιοτικού επιπέδου αλλά και την επικράτηση της βιομηχανοποίησης και της αστικοποίησης. Λύση στις παραπάνω ανάγκες μπορεί να δώσει η βιομάζα, μια πηγή ενέργειας που βρίσκεται παντού γύρω μας.
Αρχικά, κρίνεται σκόπιμο να εξηγηθεί τι είναι η βιομάζα. Ως βιομάζα νοείται κάθε οργανική ύλη που προέρχεται άμεσα ή έμμεσα από τον φυτικό κόσμο. Μπορεί να χρησιμοποιηθεί ως πηγή ενέργειας και ανήκει στις ανανεώσιμες πηγές ενέργειας, γιατί τα φυτά μέσω της διαδικασίας της φωτοσύνθεσης δομούνται μετατρέποντας την ηλιακή ενέργεια σε αποθηκευμένη χημική, η οποία αποδίδεται π.χ. κατά την καύση τους. Επίσης, τα φυτά αποτελούν τροφή για ζώα, οπότε η χημική ενέργεια μεταφέρεται σε αυτά, άρα και στη βιομάζα που παράγεται από αυτά.
Πιο πρακτικά, η βιομάζα περιλαμβάνει όλα τα προϊόντα εκείνα τα οποία αποτελούν υπολείμματα και απόβλητα φυτικής και ζωικής προέλευσης. Αυτά μπορούν να χρησιμοποιηθούν είτε ως καύσιμη ύλη είτε για παραγωγή ενέργειας. Παράδειγμα βιομάζας είναι τα άχυρα, τα πριονίδια, τα κουκούτσια, η κοπριά και τα αστικά υγρά απόβλητα.
Από ποια στοιχεία αποτελείται όμως η βιομάζα και την καθιστούν ένα σημαντικό ενεργειακό πεδίο; Γενικά, η βιομάζα αποτελείται από ενώσεις με βασικά συστατικά τον άνθρακα, το οξυγόνο και το υδρογόνο. Αυτές οι ενώσεις παράγονται κυρίως από το διοξείδιο του άνθρακα και το νερό, με χρήση και ηλιακής ενέργειας.
Οι ενώσεις αυτές, μπορούν να εντοπιστούν σε μια πληθώρα παράγωγων και προϊόντων στη γεωργική παραγωγή αλλά και την αστική ζωή. Χαρακτηριστικά παραδείγματα είναι τα αστικά λύματα, όπου υπάρχει διάσπαρτη οργανική ύλη, τα κτηνοτροφικά απόβλητα, όπου υπάρχουν υλικά όπως περιττώματα ζώων, απόβλητο γάλα από την παραγωγή, τα δασικά απόβλητα, όπως τα υπολείμματα που προκύπτουν από τον καθαρισμό των δασών, και τέλος τα γεωργικά υπολείμματα, όπως είναι τα κλαδιά, το άχυρο, τα κουκούτσια, οι πυρήνες των φρούτων και τα απόβλητα φρούτα.
Στην παρακάτω εικόνα μπορεί να παρουσιαστεί και αναλυτικότερα η όλη διαδικασία μετάβασης από τα παραπροϊόντα και τα απόβλητα της φυτικής και της ζωικής παραγωγής σε ενεργειακό περιεχόμενο.
Αυτό που μπορεί να γίνει αντιληπτό είναι πως η βιομάζα μπορεί να χρησιμοποιηθεί τόσο για παραγωγή ενέργειας (μέσω της διαδικασίας της συμπαραγωγής ηλεκτρισμού και θερμότητας) όσο και για παραγωγή καυσίμων. Τα τελευταία, είναι και τα επονομαζόμενα βιοκαύσιμα, ένας κλάδος που έχει αρχίσει να κεντρίζει το ενδιαφέρον για τις μεταφορές. Αν και το κάρβουνο θεωρείται ως βιοκαύσιμο, καθώς έχει προκύψει με φυσική διεργασία από ζωικούς και φυτικούς οργανισμούς, ο άνθρωπος μπορεί να συνθέσει βιοκαύσιμα, όπως το βιοντίζελ, το βιοαέριο και την βιοαιθανόλη. Μέχρι σήμερα, έχουν γίνει πολλές μελέτες πάνω στην παραγωγή τέτοιων εναλλακτικών καυσίμων, τόσο ως προς τις μεθόδους παραγωγής τους, όσο και ως προς την αποδοτικότητά τους και τη συμβατότητά τους με τον κλάδο των μεταφορών.
Σήμερα, η βασική χρήση της βιομάζας στην Ελλάδα εντοπίζεται στους εξής τομείς:
- Θέρμανση θερμοκηπίων
- Παραγωγή ενέργειας σε γεωργικές βιομηχανίες
- Τηλεθέρμανση, δηλαδή κεντρική παραγωγή θερμότητας και διανομή της για θέρμανση κατοικιών
- Κάλυψη ενεργειακών αναγκών σε βιομηχανίες και βιοτεχνίες
- Θέρμανση κτιρίων με καύση της βιομάζας σε λέβητες
Αυτό που μπορεί να ειπωθεί με βεβαιότητα είναι πως η προοπτική της βιομάζας είναι τεράστια. Σε αντίθεση με την ηλιακή και αιολική ενέργεια, που για την αξιοποίησή τους απαιτείται η δέσμευση χώρου και η κατασκευή πολύπλοκων κατασκευαστικά δομών, η βιομάζα μπορεί να παραχθεί άπλετη από παραγωγή που ήδη υπάρχει, χωρίς τη δέσμευση επιπλέον ζωτικού χώρου. Οι διαδικασίες επεξεργασίας της είναι πλέον αρκετά κοινές και γνωστές, ενώ η παραγωγή ενέργειας από αυτή προέρχεται μέσω απλής καύσης σε λέβητες.
Εν κατακλείδι, η βιομάζα έχει όλα όσα χρειάζεται ώστε να αποτελέσει βασικό «αποκούμπι» για την ενεργειακή εξάρτηση της σύγχρονης κοινωνίας. Ωστόσο, η έλλειψη πληροφόρησης σχετικά με αυτή, καθώς και η προσκόλληση, εν έτει 2020, σε συμβατικά ορυκτά καύσιμα (πετρέλαιο, φυσικό αέριο) έχουν περιθωριοποιήσει τη δυναμική της βιομάζας. Σίγουρο είναι όμως πως, καθώς οι ενεργειακές ανάγκες παίρνουν την ανιούσα, η αξία της βιομάζας θα βρίσκεται σε ανοδική τροχιά.
Πηγές:
Βιομάζα (2018), Ανακτήθηκε από http://www.agroenergy.gr/categories/%CE%B2%CE%B9%CE%BF%CE%BC%CE%AC%CE%B6%CE%B1 (Τελευταία πρόσβαση 20/09/2020)
Τι είναι Βιομάζα (2020), Ανακτήθηκε από: http://www.ai4b.gr/what-is-biomass/ (Τελευταία πρόσβαση 20/09/2020)
