Τέσσερις γυναίκες διαφορετικών ηλικιών και ιδιοσυγκρασιών, τέσσερις εξαιρετικἐς ηθοποιοί, η Πηνελόπη Μαρκοπούλου, η Φωτεινή Παπαχριστοπούλου, η Μαρλέν Σαΐτη και η Άντα Κουγιά μοιράζονται επί σκηνής τους προβληματισμούς τους με αφορμή τον πάντα επίκαιρο, διάσημο, φεμινιστικό λόγο της Virginia Woolf, μέσα από ένα συνεχές αγώνα της γυναίκας από το χθες μέχρι το σήμερα, προσπαθώντας να βρουν τη δική τους θέση μέσα σε ένα πατριαρχικό κόσμο.
Το έργο βασίζεται στο διάσημο δοκίμιο της Virginia Woolf «Α room of one’s own»,το δικό της δωμάτιο που έβαλε τα θεμέλια στο θέμα της γυναικείας χειραφέτησης. Μέσα από αυτούς τους μονολόγους περνάει άμεσα η εικόνα της καταπιεσμένης γυναίκας των προηγούμενων αιώνων και ο αποκλεισμός της σε οποιαδήποτε μέχρι τότε ανδροκρατούμενη θέση, ενώ τονίζεται ο ρόλος της ως υποχείριο ανδρικής εκμετάλλευσης. Η Virginia Woolf τον Οκτώβριο του 1928 διαβάζει δύο κείμενα στο Σύλλογο Τεχνών στο κολέγιο Νιούνχαμ και στο Κολέγιο Girton στο Cambridge σ’ ένα γυναικείο ακροατήριο. Μέσα από το λόγο της η Virginia Woolf προσπάθησε να ταρακουνήσει τα νερά στο ανδροκρατούμενο λογοτεχνικό κατεστημένο αλλά και να εμπνεύσει τις φοιτήτριες στο να παλέψουν για να αποκτήσουν ισοδύναμο λόγο με τους άντρες στη συγγραφική τους δραστηριότητα.
Ξεκινώντας την παράσταση οι τέσσερις ηθοποιοί, μας μεταφέρουν στο κλίμα του δοκιμίου με ένταση, πάθος, αμεσότητα και έντονο δυναμισμό στο λόγο τους, μέσω μονολόγων που εναλλάσσονται χωρίς να χάνεται το νόημα που περνάει ο σκηνοθέτης. Μέσα από ένα χείμαρρο γυναικείων ονομάτων που άφησαν ιστορία με τον αγώνα τους κατά της πατριαρχίας, μέσα από ένα χείμαρρο οργής και επιχειρημάτων, ενός φεμινιστικού μανιφέστου που άφησε το στίγμα του στην ιστορία. Παρά το γεγονός πως ακούγονται και στενάχωρες καταστάσεις, οι ιστορίες περιγράφονται με ιδιαίτερο χιούμορ.
Σύλβια : Είμαστε αυτές που πάνω μας πέφτει όλο το βάρος του σπιτιού, οι δουλειές, η ανατροφή των παιδιών, η φροντίδα όλης της οικογένειας
Σιμόν : Είμαστε αυτές που ταυτόχρονα πρέπει να είμαστε εργατικές, όχι όμως επιθετικές, όμορφες, όχι όμως πρόστυχες, φιλόδοξες, αλλά τόσο όσο
Βιρτζίνια :Είμαστε αυτές που πληρωνόμαστε λιγότερο από τους άντρες συναδέλφους μας για μια ίδια δουλειά
Τζούντιθ : Είμαστε αυτές που τα σώματά μας με δυσκολία χωράνε στα πρότυπα ομορφιάς, που χρησιμοποιούνται και αντιμετωπίζονται συχνά ως αντικείμενα…
Αξιοσημείωτη είναι η αναφορά σε ονόματα διάσημων γυναικών που άλλαξαν το ρου της ιστορίας, όπως η Μαρί Κιουρί, η Ιωάννα της Λοραίνης, η Ζαν Ντάρκ, οι φεμινίστριες συγγραφείς και ακτιβίστριες Σιμόν ντε Μποβουάρ, η Σύλβια Πλάθ, η Άννα Φράνκ, αλλά και πιο σύγχρονες όπως η Μάγια Αγγέλου κ.α. Οι ηθοποιοί θα αναφερθούν συνοπτικά στις βιογραφίες ορισμένων γυναικών, τονίζοντάς μας με αυτό τον τρόπο το συγγραφικό τους χάρισμα υπό συνθήκες πίεσης. Μέσα σε από αυτούς τους μονολόγους θα ξεχωρίσει ο συγκλονιστικός μονόλογος της Σύλβια Πλάθ, η οποία είχε στιγματιστεί από την αυταρχικότητα του πατέρα της.
«Έπρεπε να σε σκοτώσω, μπαμπά/Όμως προτού προλάβω είχες πεθάνει-/Μαρμάρινος, ένα τσουβάλι μπουκωμένο με Θεό,/Άγαλμα στοιχειωμένο με ένα γκρίζο δάχτυλο»
«Μπαμπά, μπαμπά, μπάσταρδε, με σένα έχω ξοφλήσει πια»
Μέσα από τη θεματική «Γυναίκες και πεζογραφία» η Virginia Woolf θέλει να περάσει το μήνυμα πως κάθε γυναίκα πρέπει να έχει το δικό της δωμάτιο. Ξεδιπλώνει όλο το συλλογισμό της για τη σχέση αυτών των δύο όρων καταλήγοντας στο συμπέρασμα ότι αν αν μια γυναίκα θέλει να εκφραστεί, πρέπει να έχει «Το δικό της δωμάτιο». Σε αυτό το δωμάτιο επί της ουσίας αποκλεισμένο από την πατριαρχία και την ανδροκρατούμενη κοινωνία, η γυναίκα θα μπορεί να δημιουργήσει, να συγγράψει και να βρει τον εαυτό της και το δικό της χώρο.
Για να δώσει μεγαλύτερη έμφαση στα επιχειρήματά της η V. Woolf επινόησε την Judith, αδελφή του William Shakespeare, εξίσου χαρισματική με τον αδελφό της, που έγραφε θεατρικά έργα τα οποία η οικογένειά της και η κοινωνία δεν τα ενέκριναν δίνοντας βαρύτητα στην αξία του αδερφού της. Οι ηθοποιοί επί σκηνής μεταφέρουν εύστοχα την επινόηση της Τζούντιθ, αναφωνώντας κάθε μια ξεχωριστά πως «εγώ είμαι η Τζουντιθ”. Έτσι μας τονίζει ο σκηνοθέτης την ένταση της επιθυμίας τους να είναι ελεύθερες και να έχουν δικαιώματα.
Ο Γιάννης Λασπιάς, ο σκηνοθέτης της παράστασης, κατάφερε να μεταφέρει τα προβλήματα που αντιμετωπίζει το γυναικείο φύλο στο διάβα των αιώνων και να το προσαρμόσει στο σήμερα. Με κεντρικό άξονα τη γυναίκα και τη λογοτεχνία επικεντρώνεται στον αποκλεισμό των γυναικών από την ιστορία, μια ιστορία γραμμένη από άντρες όπου θίγονται τα ζητήματα στέρησης πολιτικών και κοινωνικών δικαιωμάτων, αλλά και η άμεση εξάρτησή τους οικονομικά από τους συζύγους τους. Ο λόγος του μεστός, άμεσος και κατανοητός, δεν αφήνει κανένα θεατή ανεπηρέαστο. Αξιοσημείωτο είναι το γεγονός πως οι ηρωίδες του έργου, γυναίκες όλων των ηλικιών διαβάζουν εναλλάξ αποσπάσματα από το δοκίμιο της Βιρτζίνια Γουλφ, μεταφέροντας τον θεατή στις εικόνες της εποχής αλλά και στην απόγνωση μιας καταπιεσμένης συγγραφέως.
Ο Γιάννης Λασπιάς καταφέρνει μέσα από την εξαιρετική ερμηνεία των τεσσάρων γυναικών να μεταφέρει ένα μονόλογο, ένα δυνατό και μακροσκελές κείμενο, χωρίς να γίνεται κουραστικό στον θεατή. Παρά το γεγονός πώς η παράσταση είναι μια performance χωρίς αρχή μέση και τέλος, τα νοήματα που μεταφέρονται παραμένουν ξεκάθαρα. Αυτό αποδεικνύει το ταλέντο του σκηνοθέτη αλλά και το ότι η συγκεκριμένη σκηνοθεσία ήταν αρκετά δύσκολη. Η κίνηση, ο λόγος και η μουσική βρίσκονται σε απόλυτη εναρμόνιση. Ενώ τα σκηνικά με φόντο την βιβλιοθήκη, δίνουν έμφαση στο «δικό τους δωμάτιο. Οι επαναλαμβανόμενες χορευτικές κινήσεις της χορογράφου Βρισηίδας Σολωμού δηλώνουν την απάθεια των ηρωίδων για την αδιάφορη ζωή τους.
Μέσα από ένα ευφυές τηλεπαιχνίδι γνώσεων, μια σκηνοθετική παρέμβαση που συνδέει εύστοχα το παρελθόν με το παρόν, οι παίκτριες-ηθοποιοί πρέπει να απαντήσουν σε ερωτήσεις αποφθεγμάτων όπως για παράδειγμα ποιος είπε το τάδε ρητό για τη γυναικά μας αποσαφηνίζει και μας εντυπωσιάζει για το ποιοι συγγραφείς ήταν υπέρ και ποιοι ήταν κατά των γυναικών. Ο αρχαίος τραγωδός Ευρυπίδης και ο σύγχρονος λογοτέχνης Εμμανουήλ Ροΐδης μείωσαν την γυναίκα ενώ ο Λόρκα την αποθεώνει.
Η παράσταση θα κλείσει με τις τέσσερις ηρωίδες να διαβάζουν εναλλάξ μια μεγάλη λίστα ονόματα φεμινιστριών και ακτιβιστριών που με τη συμβολή τους άλλαξαν την ιστορία, μεταξύ των οποίων ανέφεραν και το όνομα της Μάγδας Φύσσας ως ακτιβίστριας.
Κλείδωσε τις βιβλιοθήκες σου αν θέλεις. Δεν υπάρχει όμως καμιά πόρτα, κανένας σύρτης, καμιά κλειδαριά με τα οποία μπορείς να περιορίσεις την ελευθερία του πνεύματός μου
Virginia Woolf
