Μετά την Επανάσταση του 1821
Το Νεοελληνικό Θέατρο του 19ου αι. καλείται να ερμηνεύσει τον «εθνικό του» ρόλο. Ενώ το λεγόμενο «προεαναστατικό» θέατρο αναζητά το «εθνικό» στίγμα τού Νεοέλληνα και πασχίζει για την ιδεολογική του αφύπνιση, μετά την Επανάσταση και τη δημιουργία ενός εθνικού κράτους, η θεατρική πράξη δείχνει να επικεντρώνεται στο πέρασμα από την «νεοκλασική τραγωδία» στο «ιστορικό δράμα» σε μια ταυτόχρονη κίνηση συγκερασμού των νεοκλασικών και των ανερχόμενων ρομαντικών στοιχείων που λειτουργούσαν κάτω από ένα «εθνικό» σκέπαστρο. Στην πραγματικότητα, βέβαια, οι Έλληνες ρομαντικοί δεν προβαίνουν ποτέ σε μια οριστική ρήξη με την Αρχαιότητα ως πηγή έμπνευσης αλλά αναθεωρούν τις σκέψεις τους και αποδέχονται και παραδέχονται τη διαχρονική αξία της κλασικής τέχνης. Έργα σαν το θάνατο του Μάρκου Μπότσαρη, σαν τον Νικήρατο της Ευανθίας Καϊρη με θέμα την άλωση του Μεσολογγίου συμβαδίζουν πλάι πλάι με τις αρχαίες τραγωδίες, αλλά και την προσφιλή ευρωπαϊκή θεματολογία.
Σπουδαίοι ρομαντικοί συγγραφείς, όπως ο Γκαίτε, ο Σίλερ, ο Σαίξπηρ, ο Ουγκώ μεταφράζονται και γίνονται γνωστοί στο ελληνικό κοινό, μετά το 1840. Αναφέρουμε χαρακτηριστικά το Λεωνίδα Καππέλο που μεταφράζει και εκδίδει στην Αθήνα τον Κλαβίγγιο του Γκαίτε, ενώ το 1858 ο Ιωάννης Περβάνογλου μεταφράζει τον Άμλετ του Σαίξπηρ. Πολλά από τα γνωστά και σημαντικά αυτά έργα θα συνεχίσουν να πρωταγωνιστούν στους ελληνικούς θιάσους σε όλο το 19ο αι., τόσο στην Αθήνα όσο και στα κέντρα της Ανατολής. Σημειώνουμε, δε, ότι το 1835 ανοίγει το πρώτο υπαίθριο θέατρο. Ο Βερναρδάκης το 1858 με τη «Μαρία Δοξαπατρή» και ο Άγγελος Βλάχος με την «Κόρη του παντοπώλη» σημειώνουν τεράστια επιτυχία.
Ωστόσο, δίπλα στις μορφές του «ιστορικού δράματος» και της «νεοκλασικιστικής τραγωδίας», κατά τα μετεπαναστατικά χρόνια, αναπτύσσεται και η κωμωδία, που εμπλουτίζει το σκηνικό ρεπερτόριο του 19ου αι. Κύριος προσανατολισμός της είναι η πολιτική και κοινωνική σάτιρα, ενώ μετά το 1850, στρέφεται προς την κωμωδία ηθών. Ας αναφερθούμε χαρακτηριστικά στον Αλ.Ραγκαβή με το έντονα μολιερικό έργο του Γάμος άνευ νύφης, στην κοινωνική σάτιρα του Αλ.Σούτσου Του Κουτρούλη ο Γάμος αλλά και στον Ιάκωβο Νερουλό με τη Γυναικοκρατία που αποτελεί σάτιρα ηθών της αθηναϊκής κοινωνίας αλλά και με τον Κόλαξ που αποτελεί επίσης κοινωνική σάτιρα. Επίσης άλλα θέματα σάτιρας αποτελούν η σαθρότητα της κρατικής, διοικητικής μηχανής, οι υπάλληλοι, οι πολιτικοί, τα ανερχόμενα κοινωνικά στρώματα με τις ακρότητές τους που προσφέρουν άφθονο υλικό. Πρωτοστατεί ο Εξηνταβελώνης του Κ.Οικονόμου ενώ οι διασκευές του Αρχοντοχωριάτη, οι Κερασίτσες και του Αγαθόπουλου του Ξηροχωρίτη πρωταγωνιστούν στο ρεπερτόριο των ελληνικών θιάσων, τόσο σε πόλεις του ελληνικού κράτους όσο και σε κείνες του αλύτρωτου ελληνισμού. Η κωμωδία ηθών που κυριαρχεί για μεγάλο διάστημα παραχωρεί τη θέση της στα τέλη του 19ου αι. στο κωμειδύλλιο και στην ελαφριά φάρσα, και είναι τότε που η ανανέωση έρχεται με το νατουραλισμό και το αστικό δράμα.
ΠΗΓΕΣ
Νεοελληνικό Θέατρο(17ος-20ος αι) Επιστημονικές-Επιμορφωτικές Διαλέξεις στο hellios-eie.ekt.gr
Το Ελληνικό Θέατρο του 19ου αι. στο docplayer.gr
Ανάπτυξη Θεάτρου 18ος-19ος αι. στο https://spacezilotes.wordpress.com
