Σε αυτό το κείμενο θα ασχοληθούμε με το Σκηνές από τον βίο του Ματίας Αλμοσίνο του Ισίδωρου Ζουργού.
Η πρώτη σκέψη που μου έρχεται στο μυαλό σκεπτόμενη το βιβλίο αυτό, είναι το πόσο «άψογο» συγγραφικά είναι, απο όπου και να το πιάσεις, αφήγηση, ατμόσφαιρα, ήρωες, αναπαράσταση ιστορικής εποχής και φυσικά η απόδοση των βαθύτερων νοημάτων.Όμως, ας τα πάρουμε ένα ένα απο την αρχή.
Ο ήρωας μας ξεναγεί στην Ευρώπη, από τα μέσα του 1600, μέχρι την αυγή του επόμενου αιώνα. Μας γνωρίζει μεγάλους δασκάλους, επιστήμονες, λαμπρά μυαλά και συνομιλεί μαζί τους σε όλες τις πιθανές γλώσσες. Η γοητεία που ασκεί στον αναγνώστη αυτό το βιβλίο είναι αμείλικτη. Για ακόμη μια φορά ο Ζουργός μας διηγείται μέρη της ελληνικής και ευρωπαϊκής ιστορίας, δημιουργώντας μέσα της ένα όμορφο παραμύθι.
Η αφήγηση είναι έργο ενός ακούραστου συγγραφέα. Έχει μελετήσει κάθε ήχο, κάθε φράση έτσι ώστε ο αναγνώστης να απολαμβάνει κάθε σημείο της σελίδας.
Οι γνώσεις του, εν τω μεταξύ, της επιστημονικής και θρησκευτικής γραμματείας της εποχής και πιο πίσω, και του λαϊκού βίου μου φάνηκαν απεριόριστες. Η εισαγωγή αυτής της γνώσης δε, στο μυθιστορηματικό του κόσμο ήταν άψογη.
Αυτό που μου άφησε όμως τις πιο όμορφες εντυπώσεις είναι το πάντρεμα του έργου του Διονύσιου Ρώμα, με το δικό του έργο, στο κεφάλαιο Βαρτάγγελος Νταβιτσέντσα. Ένα διακριτικό και σεμνό πάντρεμα, μια συνομιλία του καλλιτέχνη με το έργο ενός παλαιότερου καλλιτέχνη. Δεν είχε τύχει ποτέ να το συναντήσω αν και το επιθυμούσα, καθώς είχα ακούσει από έναν πολύ αγαπημένο μου δάσκαλο, τον Δημήτριο Δημηρούλη, να αναφέρεται σε τέτοιες συνομιλίες, μέσα σε έργα με πολύ θαυμασμό.
Ναι, ο Ζουργός φέρνει αέρα αναέωσης στην σύγχρονη ελληνική πεζογραφία, και το μόνο που έχω να πω είναι ότι όσο υπάρχουν τέτοιοι πεζογράφοι, να κινούνται στα χνάρια των παλιών και όχι μόνο, όσον αφορά την ανάγνωση θα είμαι ευτυχισμένη.
«Αν έχεις τόλμη, κοίταξε με, είμαι ο Βιργίλιος, είμαι η γριά Βεατρίκη, που θα σε πάρει απ’ το χέρι να σε οδηγήσει στον κάτω κόσμο. Αν πάλι φοβάσαι τις φωτιές και τις σπείρες της κόλασης, μείνε εδώ πάνω στον υποσελήνιο κόσμο, όμως ύψωσε το χέρι, κάνε μία χαρακιά στον ουρανό και δες. Εγώ θα σου το δώσω αυτό το μακρύ μαχαίρι.»
Υπόθεση απο το οπισθόφυλλο:
Το μυθιστόρημα “Σκηνές από τον βίο του Ματίας Αλμοσίνο” είναι η ανοιχτή παλάμη ενός χεριού που ακουμπάει στον χάρτη της Ευρώπης του 17ου αιώνα, ενώ κάθε δάχτυλο της αφήγησης δείχνει και διαφορετικό σημείο του ορίζοντα – η Αγγλία του Νεύτωνα και της Βασιλικής Εταιρείας, το ανεξίθρησκο Άμστερνταμ των εμπόρων, η παγωμένη Πετρούπολη του τσάρου μεταρρυθμιστή, η Βενετία της μάσκας… Ο καρπός του χεριού αγγίζει την οθωμανική απεραντοσύνη, τη Θεσσαλονίκη, την Κωνσταντινούπολη και τον Χάνδακα, τα όρια της Ευρώπης. Ο Ματίας Αλμοσίνο, κρυπτοεβραίος στη Βασιλεία της Ελβετίας, διασχίζει από τρυφερή ηλικία τη Republica Christiana, τη χριστιανική επικράτεια, ορφανός με τον τρόπο του Ντίκενς και δέσμιος της θεοκρατικής καταδυνάστευσης της εποχής του. Χτίζει την ενηλικίωσή του μέσα από περιπέτειες, καθώς αλλάζει μάσκες θρησκευτικής και φυλετικής ταυτότητας, διχασμένος σχεδόν ως το τέλος από το μέγα διακύβευμα που εγκαινιάζει ο αιώνας του: τη γέννηση του επιστημονικού λόγου και την ανάφλεξη του ορθολογισμού απέναντι στη νοσταλγία του θαύματος και στις πιο ακραίες μεσσιανικές προσδοκίες. Ο Σπινόζα κι απέναντί του οι πιο μισαλλόδοξες συγκρούσεις, ο Ντεκάρτ και ο Σαμπετάι Σεβί, το σύμπαν με τα μάτια της νέας επιστήμης ως μια καλοκουρδισμένη μηχανή και αντίκρυ της η αναμονή του τέλους του κόσμου στα 1666 μ.Χ.
Οι τόποι των ταξιδιών αλλάζουν ραγδαία σε μια πλούσια σκηνογραφία: μια διάβαση στις Άλπεις, η Βενετία της παροικίας των Εβραίων και των Γραικών, η Θεσσαλονίκη του Σαμπετάι Σεβί, η Πάντοβα και το φημισμένο της πανεπιστήμιο, το Τζάντε, η πτώση του Χάνδακα, η Κωνσταντινούπολη των θαυμάτων, το Λονδίνο της νέας επιστήμης, τόποι της Γερμανίας, οι ρουμανικές χώρες των ορθόδοξων ηγεμόνων, η επικράτεια του Μεγάλου Πέτρου με τις στέπες και τα ξεχειλισμένα ποτάμια και, τέλος, ένα όρος που το είπανε Άγιο.
Το μυθιστόρημα εξιστορεί τη ζωή ενός προικισμένου ανθρώπου, γιατρού και πολυπράγμονα στοχαστή, που δρασκελίζει χώρες, γλώσσες, πολιτισμούς, που περιπλανιέται σε ανθρώπους και ιδέες. Ένα βιβλίο για την ιστορία της ιατρικής και της Ευρώπης, ένα χρονικό της νοσταλγίας του Θεού και της συνάντησης των θρησκειών, ένα οδοιπορικό στη μελαγχολία, στην αναζήτηση της φιλοσοφικής καταφυγής στον άλλο άνθρωπο και στο πρόσωπό του.
Όλα είναι σκηνές από τη διάρκεια μιας ζωής – σκηνές μόνο, γιατί ακόμη και το μυθιστόρημα αδυνατεί να αναπαραστήσει τον ανθρώπινο βίο στην ολότητά του.
Το παρόν κείμενο υπάρχει και:
