Χειμωνάς Γιώργος: συγγραφέας, μεταφραστής, ιατρός. Από τις πιο βαθυστόχαστες προσωπικότητες των ελληνικών γραμμάτων, λειτουργεί ως μύστης και μυεί τον αναγνώστη στον μαγικό του κόσμου, έναν κόσμο όπου η εμπειρία της ανάγνωσης δεν μοιάζει να διατηρεί κανένα από τα χαρακτηριστικά της.
Ο Γιώργους Χειμωνάς και η αρχή της πορείας του
Είναι δύσκολο κανείς να διαχωρίσει στην πραγματικότητα τη ζωή από το έργο του Γιώργου Χειμωνά, ενός δυσνόητου και βαθυστόχαστου συγγραφέα του οποίου το αινιγματικό έργο αποτελεί μία πρόκληση για κάθε αναγνώστη και αναλυτή. Ο Γιώργος Χειμωνάς γεννήθηκε το 1938, στην Καβάλα, και απεβίωσε το 2000, στο Παρίσι. Έζησε τα πρώτα του χρόνια στην πόλη της Θεσσαλονίκης και στη συνέχεια, το 1962, μετακόμισε στην Αθήνα με την οικογένεια του. Σπούδασε Ιατρική στην Αθήνα, τη Θεσσαλονίκη και το Παρίσι. Η πρώτη του εμφάνιση στα γράμματα πραγματοποιήθηκε το 1960, κερδίζοντας το Λογοτεχνικό Βραβείο του Δήμου Θεσσαλονίκης με το διήγημα του Ο Πεισίστρατος. Ασχολήθηκε με την πεζογραφία και τη μετάφραση αρχαίων θεατρικών παραστάσεων, παραστάσεων του Σαίξπηρ, ενώ έγραψε το λιμπρέτο της όπερας Πυλάδης. Ήταν σύζυγος της Λούλας Αναγνωστάκη. Ο ίδιος γράφει:
«Είμαι ένα διάστημα και περιέχω όλους τους ανθρώπους και όχι τα αισθήματά τους και τις σκέψεις τους, αλλά τα πρόσωπά τους και τα μέρη του κορμιού τους το χρώμα των ρούχων τους τα δάχτυλα κι άλλη δυνατότητα να ζω δεν έχω παρά να τους παρακολουθώ και να τους φαντάζομαι και να τους υποδύομαι κι ακόμα και το πρόσωπό μου αλλάζει κι όλος ο κόσμος είναι γεμάτος από ανθρώπινα κομμάτια η μύτη το μέτωπο οι ακρινές ακραίες τριχίτσες των φρυδιών τα λόγια το χέρι τα διακρίνω ξεχωριστά κι αταίριαστα να αιωρούνται πάνω από τους ανθρώπους κι από τα σπίτια και φωσφορίζουν μέσα από τα σβηστά παράθυρα και μέσα από τις νύχτες τα διακρίνω το μάτι του στην άσφαλτο το μέτωπό του στον ουρανό»
Advertising
(Η Εκδρομή)
Το έργο που άφησε ο Γ. Χειμωνάς
Ο μοντερνιστής ή μεταμοντερνιστής Γ. Χειμωνάς, σύμφωνα με τον Παγανό, γράφει με τέτοιο τρόπο, ώστε βρίσκεται στο λεγόμενο όριο του «λόγου», στο σημείο δηλαδή, στο οποίο ο λόγος λειτουργεί οριακά ως όργανο έκφρασης της εμπειρίας του ανθρώπου. Ακόμη, η χρήση του λόγου για την έκφραση της εμπειρίας δεν αποτελεί πλέον τον μόνο λόγο ύπαρξης του, καθώς έχει μεταμορφωθεί ο ίδιος σε λόγος – εμπειρία. Αποτελεί το περιεχόμενο που ο ίδιος περιέχει, τον δράστη και τη δράση, την ιδέα και το όχημα της. Οι φωνές που μιλούν μέσα στο έργο του, είναι πολλές, διαφορετικές, αλληλοεπικαλυπτόμενες, ικανές να προκαλέσουν σύγχυση και να οδηγήσουν τον αναγνώστη σε διαφορετικά μονοπάτια προσέγγισης του κειμένου.
Η προσπάθεια κατανόησης του λόγου του Χειμωνά ως λόγου αναφορικού είναι εξίσου δύσκολη με την προσπάθεια να ταυτιστεί ο κόσμος του με εκείνον που ονομάζουμε πραγματικό. Σύμφωνα με τον Μπίτον, ο κόσμος που αναδύεται μέσα από τα έργα του συγγραφέα αποτελεί έναν κόσμο ονείρων και τελετών, ο οποίος περιγράφεται μέσα από μία γλώσσα μαγική και επιβλητική. H ίδια η υπόσταση της ανθρώπινης οντότητας μοιάζει να υπονομεύεται στον «κόσμο» Χειμωνά. Οι ήρωες διακρίνονται ο ένας από τον άλλον με ασαφή όριο, εξοντώνονται ή συγχωνεύονται.
Κορυφαία αποσπάσματα του έργου του
«κι ακόμα λέξη δεν ακούστηκε κι όταν ακουστεί θ’ ανάψει μια πελώρια πυρκαγιά κι όλα τα πρόσωπα και οι τοίχοι θ’ ανάψουν πυρκαγιά και τα μάτια θ’ αντιφεγγίζουν τις θεώρατες φλόγες και τα στόματα θα ξεσφίξουν και θ’ ανοίξουν και θα γλιστρήσει το κομάτι πηγμένο αίμα ο λόγος που κρατούν και ποτέ δεν τον βγάζουν μέχρι τον θάνατο ο λόγος δεν ακούστηκε ακόμα και μακάρι ποτέ γιατί την στιγμή εκείνη θα χαθεί ο κόσμος μέσα σε μια πελώρια πυρκαγιά»
Advertising
( Γ. Χειμωνάς, Μυθιστόρημα)
«Σ’ αυτόν τον ακούραστο θεατή μου χρωστάω ό,τι είμαι και δεν είμαι. Το ότι είμαι. Δεν έχει κανένα συναίσθημα για μένα κι αυτό είναι το πιο σπουδαίο γιατί είναι αλήθεια. Γιατί εγώ δεν θέλω να μ’ αγαπούν δεν θέλω να με τιμάν. Θέλω να με λυπούνται με μιαν αναίσθητη. Παγωμένη λύπη που ισοδυναμεί με γνώση. Είναι δίκαιη γνώση…να λυπάσαι τους φόβους σου. Ποτέ μην τους ξεσκεπάσεις λυπήσου τους αγάπη μου. Άκουέ τους πώς κλαιν όλη την νύχτα κι ολόκληρο το όνειρο τραντάζεται από το κλάμα τους».
(Γ. Χειμωνάς, Ο εχθρός του ποιητή)
«Ξαφνικά είδε την ψυχή του. Στο βάθος φάνηκε η ψυχή του. Σαν ένα μικρό και θαλάσσιο εντόσθιο. Κρύο και κατακόκκινο έπαλλε και παραδίδει την βασανισμένη. Σαν φαρμακωμένο ζώο η ψυχή του ορμά προς τα έξω ξεσκίζει. Γιατί μονάχα ο φόβος ελευθερώνει ολόκληρη την ψυχή».
Advertising
(Γ. Χειμωνάς, Ο γάμος)
«ΕΛΗΞΕ Η ΑΜΦΙΣΒΗΤΗΣΗ. Αποφανατίσθηκαν οι επαναστάσεις. Καταγγέλθηκε η απάτη κάθε «πρωτοπορίας». Μια οργιαστική Σιγή εβλάστησε σε όλες τις ρωγμές. Κοιτάξτε αυτούς τους νεαρούς των δεκαπέντε-δεκαφτά χρόνων. Κοιτάξτε τους καλά. Προσέξτε την Κατήφειά τους. Τη νευρική τους απάθεια, τη σιωπή τους, τη δύσαρθρη ομιλία τους, τη δύσθυμη σκληρότητά τους. Προσέξτε πόσο Ακίνητος είναι αυτός ο Νέος Άνθρωπος. Πόσον Αμίλητο Φόβο κουβαλάει μέσα του. Κι αν ακόμα δεν είναι αυτοί ο Συναγερμός, θα έρθουν παιδιά και έφηβοι που θα είναι προορισμένοι για το Νέο Λόγο. Απλά, για το Λόγο. Για λέξεις που ποτέ δε διαπράχθηκαν, για νοήματα που ποτέ δεν ορθολογήθηκαν, για εικόνες που ποτέ δε μιλήθηκαν. Φοβηθείτε τους».
(Γ. Χειμωνάς, Ποιον φοβάται η Βιρτζίνια Γουλφ)
Ένα τραγούδι για τον Χειμωνά
Φυσικά, δεν θα μπορούσε να λείπει από τη σύντομη αναφορά στον Γιώργο Χειμωνά ένα τραγούδι που όλοι γνωρίζουμε. Ένα τραγούδι το οποίο γράφτηκε για τον Γιώργο Χειμωνά, μετά τον θάνατό του, στο τέλος της χιλιετίας. Πρόκειται για το τραγούδι Άμλετ της Σελήνης του Χρήστου Θηβαίου, σε στίχους του Μάνου Ελευθερίου και με μουσική του Θάνου Μικρούτσικου:
Πηγές που χρησιμοποιήθηκαν για το άρθρο
- Γιώργος Δ. Παγανός, «Γιώργος Χειμωνάς. Παρουσίαση-ανθολόγηση». Η μεταπολεμική πεζογραφία. Από τον πόλεμο του ’40 ως τη δικτατορία του ’67, τ. Η΄, Εκδόσεις Σοκόλη, Αθήνα 1992.
- Roderick Beaton, Εισαγωγή στη νεότερη ελληνική λογοτεχνία. Ποίηση και Πεζογραφία, 1821-1992, μτφ. Ευαγγελία Ζουργού-Μαριάννα Σπανάκη, Εκδόσεις Νεφέλη, Αθήνα 1996.
- Κρίτων Χουρμουζιάδης, «Το ταξίδι στην Ιωνία. Η θεματική λογοτεχνία του Γιώργου Χειμωνά», περ. Εντευκτήριο, τχ. 17 (Δεκ. 1991) .
- Ευριπίδης Γαραντούδης, «Ο Γιώργος Χειμωνάς ως νεοτερικός (;) συγγραφέας». Η νεοτερικότητα στη νεοελληνική λογοτεχνία και κριτική του 19ου και του 20ού αιώνα. Πρακτικά της ΙΒ΄ Επιστημονικής Συνάντησης του Τομέα Μεσαιωνικών και Νέων Ελληνικών Σπουδών αφιερωμένης στη μνήμη της Σοφίας Σκοπετέα (Θεσσαλονίκη, 27-29 Μαρτίου 2009), Α.Π.Θ., Θεσσαλονίκη 2010.
- Δ.Ν. Μαρωνίτης, Η πεζογραφία του Γιώργου Χειμωνά, Κέδρος, Αθήνα 2007 (2η έκδ. συμπληρωμένη).
- Γιώργος Χειμωνάς, «Η βιογραφία της όρασής μου», περ. Η λέξη, τχ. 163 (Μάιος-Ιούλ. 2001).
- «Χειμωνάς Γιώργος» ανακτήθηκε από greek-language.gr (τελευταία επίσκεψη 25/02/21).
- «Χειμωνάς Γιώργος» ανακτήθηκε από homouniversalisgr.blogspot.com (τελευταία επίσκεψη 25/02/21).
- Χειμωνάς Γιώργος, Πεζογραφήματα, επιμ. Γαραντούδης Ευριπίδης, Καστανιώτης, Αθήνα 2005.
