Στις 25 Μαρτίου του 1957 υπογράφεται στην Ρώμη η συνθήκη για την ίδρυση της ΕΟΚ (Ευρωπαϊκή Οικονομική Κοινότητα), της σημερινής Ευρωπαϊκή Ένωσης. Το όνειρο για την ένωση όλων των κρατών της Ευρώπης γεννήθηκε μέσα στα ερείπια του Β’ Παγκοσμίου Πολέμου. Η ενοποίηση της Ευρώπης, εκείνα τα σκληρά χρόνια, έμοιαζε μοναδική λύση και θεωρήθηκε επιτακτική ανάγκη.
Η ιστορία πριν την ίδρυση της ΕΟΚ
Ένας Γερμανός, ο Βάλτερ Φούνκ, ήταν αυτός που εμπνεύστηκε την ιδέα την Ενωμένης Ευρώπης. Ο συγκεκριμένος άνθρωπος υπήρξε συνεργάτης του Χίτλερ και μάλιστα θήτευσε ως υπουργός οικονομικών. Το 1942 παρουσίασε μία μελέτη στον Χίτλερ, η οποία και δημοσιεύτηκε, με τον τίτλο: «Ευρωπαϊκή Οικονομική Κοινότητα». Σύμφωνα με την μελέτη, το Ναζιστικό κόμμα θα μπορούσε να ελέγχει τους πόρους όλων των χωρών της ηπείρου, εφόσον επιτυγχάνονταν η ένωση τους.
Το μόνο που ένωσε, όμως, τελικώς τις Ευρωπαϊκές χώρες ήταν η καταστροφή που άφησε ο Β’ Παγκόσμιος Πόλεμος. Τα κράτη έχασαν την ισχύ τους, καθώς και τις αποικίες τους, κι έγιναν έρμαιο των Η.Π.Α και της Ε.Σ.Σ.Δ.
Για τις Η.Π.Α, ο Κομμουνισμός των χωρών της Ε.Σ.Σ.Δ ήταν ο μέγιστος εχθρός, κι έτσι θέλοντας να αναχαιτίσουν την όποια εξάπλωση, κι ακόμη χειρότερα επικράτησή του, άρχισαν να ασκούν πιέσεις στις κυβερνήσεις των χωρών της Ευρώπης για άμεση συνεργασία τους στον αμυντικό και οικονομικό τομέα. Για την επίτευξη αυτού του στόχου εκπονήθηκε το Σχέδιο Μάρσαλ, το οποίο θα ενίσχυε την οικονομία και την ανάπτυξη των ρημαγμένων από τον πόλεμο Ευρωπαϊκών χωρών και η υλοποίηση του σχεδίου θα απαιτούσε ασφαλώς την συνεργασία των χωρών μεταξύ τους.
Έτσι, το 1948 συστήνεται ο «Οργανισμός Ευρωπαϊκής Οικονομικής Συνεργασίας», ενώ το 1947 είχε προηγηθεί η τελωνειακή ένωση ανάμεσα στις χώρες του Βελγίου, της Ολλανδίας και του Λουξεμβούργου, η οποία ονομάστηκε «Μπενελούξ» από τα αρχικά των ονομάτων των τριών χωρών.
Παρόμοιες πρωτοβουλίες ακολούθησαν στο χρονικό διάστημα 1948-1954 μεταξύ των οποίων και η δημιουργία της ΕΚΑΧ (Ευρωπαϊκή Κοινότητα Άνθρακα και Χάλυβα), η οποία αποτέλεσε και την βάση για την δημιουργία της ΕΟΚ και κατόπιν, αρκετά αργότερα, της Ευρωπαϊκής Ένωσης έτσι όπως την ξέρουμε σήμερα.
Η συνθήκη της Ρώμης
Στις 25 Μαρτίου του 1957 τα κράτη μέλη της Ευρώπης που απάρτιζαν την ΕΚΑΧ, τα οποία ήταν: το Βέλγιο, η Γαλλία, η Δυτική Γερμανία, η Ιταλία, το Λουξεμβούργο και η Ολλανδία, υπέγραψαν στην Ρώμη την συνθήκη για την ίδρυση της Ευρωπαϊκής Οικονομικής Κοινότητας (ΕΟΚ), συνθήκη η οποία αποτέλεσε την βάση για την σημερινή Ευρωπαϊκή Ένωση.
Η συνθήκη της Ρώμης τέθηκε επισήμως σε ισχύ από την 1η Ιανουαρίου του 1958 και προέβλεπε:
– Την συγκρότηση μόνιμων οργάνων (Συμβούλιο, Συνέλευση, Δικαστήριο και Επιτροπή) για την συνεργασία των κρατών – μελών, ώστε να θεσπίζονται κοινοί κανόνες, αποφάσεις και οδηγίες, προκειμένου να επιτευχθούν οι στόχοι της Κοινότητας.
– Την κοινή πολιτική στον τομέα των μεταφορών.
– Την κοινή πολιτική στον τομέα του εμπορίου έναντι τρίτων χωρών.
– Την Ίδρυση Ευρωπαϊκής Τράπεζας Επενδύσεων.
– Την κοινή αγροτική πολιτική και την ίδρυση κοινού γεωργικού ταμείου.
– Την θέσπιση κοινών κανόνων προστασίας από τα Καρτέλ και τον ανταγωνισμό.
– Την κοινή κοινωνική πολιτική και την ίδρυση Ευρωπαϊκού Κοινωνικού Ταμείου.
– Την δημιουργία Κοινής Αγοράς σε διάστημα 12 ετών και την σταδιακή θεμελίωση της ελευθερίας της κυκλοφορίας των εμπορευμάτων, των κεφαλαίων, των υπηρεσιών και των προσώπων.
– Την απαγόρευση των διακρίσεων κατά νομικών και φυσικών προσώπων λόγω εθνικότητας από τις αρχές των κρατών μελών.
– Την συγκρότηση της Συνέλευσης (ειδικό συμβουλευτικό όργανο), με έδρα στο Στρασβούργο, αποτελούμενη από 142 μέλη, τα οποία θα διορίζονται από τα κράτη μέλη της Ένωσης. (Από το 1962 η Συνέλευση μετονομάστηκε σε Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο).
Παράλληλα, την ίδια μέρα, υπογράφτηκαν και η Συνθήκη για την ίδρυση της ΕΥΡΑΤΟΜ, η οποία προέβλεπε την συνεργασία στην εκμετάλλευση της ατομικής ενέργειας και η Σύμβαση για ορισμένα κοινά όργανα των Ευρωπαϊκών Κοινοτήτων, η οποία προέβλεπε την συγχώνευση τους σε μία ενιαία συνέλευση, ένα ενιαίο δικαστήριο και μια ενιαία κοινωνική και οικονομική, αντίστοιχα, επιτροπή.
Η συνθήκη της Ρώμης ουσιαστικά υπήρξε ο πρώτος καταστατικός χάρτης της Ευρωπαϊκής Ένωσης και η ιστορική σημασία της είναι μεγάλη.
Η Συνθήκη της Ρώμης ή αλλιώς η «Λευκή Συνθήκη»
Ο συνταξιούχος σήμερα δημοσιογράφος Ντέιβιντ Γουίλι (David Willey), αποκάλυψε μετά από χρόνια στο κοινό πως η Συνθήκη της Ρώμης που υπογράφηκε τον Μάρτιο του 1957 ήταν στην ουσία ένα σύνολο λευκών σελίδων. Ο Γουίλι ήταν τότε παρών στο μεγάλο γεγονός ως απεσταλμένος του Πρακτορείου Reuters.
«Το διασκεδαστικό είναι ότι διαπιστώσαμε εκ των υστέρων πως η Συνθήκη της Ρώμης ήταν γεμάτη λευκές σελίδες, διότι έπρεπε να προετοιμασθεί στα γρήγορα και η ιταλική οργάνωση δεν ήταν και τέλεια, και αναγκάσθηκαν να συμπληρώσουν μετά την υπογραφή τις λευκές σελίδες» αναφέρει.
Αυτό το γεγονός επιβεβαιώθηκε και από έναν από τους υπευθύνους για την οργάνωση της τελετής, τότε, καθώς και από πρώην αξιωματούχο, ο οποίος πρόσθεσε πως εκτός όμως από την κακή οργάνωση των Ιταλών σε αυτό το άτυχο γεγονός συνετέλεσαν προηγουμένως άλλα δύο γεγονότα. Το ότι οι Ελβετοί είχαν μπλοκάρει το τρένο που μετέφερε τα έγγραφα από τις Βρυξέλλες και ότι μετά το πέρας των εργασιών των εμπειρογνωμόνων σε συγκεκριμένη αίθουσα, οι καθαριστές πέταξαν κατά λάθος μέρος των κειμένων.
Έτσι, οι ηγέτες αναγκαστικά υπέγραψαν λευκές σελίδες και το κείμενο συμπληρώθηκε κατόπιν.
Από την ΕΟΚ του 1957 ως την Ευρωπαϊκή Ένωση σήμερα
Μετά της συνθήκης της Ρώμης ακολούθησαν και άλλες: Η Συνθήκη Συγχώνευσης, η Συνθήκη Σένγκεν, η Ενιαία Ευρωπαϊκή Πράξη, η Συνθήκη του Μάαστριχτ και οι συνθήκες του Άμστερνταμ, της Νίκαιας και της Λισσαβώνας. Επίσης από το 1957 έως και το 2013 στην Ένωση, επιπλέον των κρατών της ΕΚΑΧ, προσχώρησαν η Δανία, η Ιρλανδία και το Ηνωμένο Βασίλειο το 1973, η χώρα μας η Ελλάδα το 1981, η Ισπανία και η Πορτογαλία το 1986, η Αυστρία, η Φινλανδία και η Σουηδία το 1995, δέκα επιπλέον χώρες το 2004, μεταξύ των οποίων και η Κύπρος (την ίδια χρονιά προσχώρησαν οι: Τσεχία, Εσθονία, Ουγγαρία, Λεττονία, Λιθουανία, Πολωνία, Μάλτα, Σλοβακία και Σλοβενία), η Ρουμανία μαζί με την Βουλγαρία το 2007 και η Κροατία το 2013.
Μεγάλο γεγονός, ασφαλώς, υπήρξε στην πορεία και η δημιουργία της Οικονομικής και Νομισματικής Ένωσης (ΟΝΕ) και η χρήση του κοινού νομίσματος EURO (ΕΥΡΩ). Στην Ένωση συμμετέχουν οι 19 από τις 28 χώρες της Ευρωπαϊκής Ένωσης, οι οποίες απαρτίζουν την Ευρωζώνη, ανάμεσά τους και η Ελλάδα από την 1/1/2001.
Το όνειρο της ενωμένης Ευρώπης κατάφερε να γίνει πραγματικότητα, φέρνοντας την ειρήνη και την ανάπτυξη στα κράτη της, πράγμα το οποίο ήταν και το αρχικό ζητούμενο. Ωστόσο, η Ένωση αυτή κλονίστηκε αρκετές φορές και κλονίζεται σκληρά, ιδιαιτέρως στις μέρες μας, από μια σειρά σοβαρών προκλήσεων και γεγονότων. Το Brexit, οι μεταναστευτικές ροές και η διαφύλαξη των συνόρων, η οικονομική κρίση που συνεχίζεται και τώρα η μεγαλύτερη ίσως πρόκληση όλων, ο κορωνοϊός, με ότι θα επιφέρει σε κάθε επίπεδο της ζωής.
Από την υπογραφή της Συνθήκης της Ρώμης πέρασαν 63 χρόνια. Μέσα σε αυτά τα χρόνια ο κόσμος άλλαξε δραματικά και εξακολουθεί. Η Ευρωπαϊκή Ένωση καλείται για άλλη μια φορά να προσαρμοστεί στα νέα δεδομένα, δεδομένα που όμως συνεχώς αλλάζουν, με ραγδαίους ρυθμούς πια, και μας πηγαίνουν σε ένα μέλλον, που απ’ ότι φαίνεται δεν θα θυμίζει και πολύ το παρελθόν. Η μεγαλύτερη πρόκληση, λοιπόν, για την Ευρωπαϊκή Ένωση ίσως είναι να παραμείνει ενωμένη.
Το παρακάτω βίντεο δημοσιεύθηκε από το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο το Μάρτιο του 2017, με αφορμή τη συμπλήρωση 60 χρόνων από την υπογραφή της Συνθήκης της Ρώμης, η οποία υπήρξε το θεμέλιο της Ευρωπαϊκής Ένωσης που γνωρίζουμε σήμερα.
Πηγές που χρησιμοποιήθηκαν σε αυτό το άρθρο:
Ευρωπαϊκή Οικονομική Κοινότητα – Ανακτήθηκε από την ηλεκτρονική διεύθυνση: https://el.wikipedia.org/wiki/Ευρωπαϊκή_Οικονομική_Κοινότητα – (Τελευταία πρόσβαση 23-3-2020)
Συνθήκες της Ρώμης (1957) – Ανακτήθηκε από την ηλεκτρονική διεύθυνση: https://el.wikipedia.org/wiki/Συνθήκες_της_Ρώμης_(1957) – (Τελευταία πρόσβαση 23-3-2020)
Ευρωπαϊκή Ένωση – Ανακτήθηκε από την ηλεκτρονική διεύθυνση: https://el.wikipedia.org/wiki/Ευρωπαϊκή_Ένωση – (Τελευταία πρόσβαση 23-3-2020)
Οικονομική και Νομισματική Ένωση – Ανακτήθηκε από την ηλεκτρονική διεύθυνση: https://el.wikipedia.org/wiki/Οικονομική_και_Νομισματική_Ένωση – (Τελευταία πρόσβαση 23-3-2020)
Συνθήκη Ρώμης 1957: Γιατί οι ηγέτες υπέγραφαν λευκές σελίδες; – Δημοσίευση Newsroom, 21-3-2017 – Ανακτήθηκε από την ηλεκτρονική διεύθυνση: https://www.documentonews.gr/article/synthhkh-rwmhs-1957-giati-oi-hgetes-ypegrafan-leykes-selides-photos – (Τελευταία πρόσβαση 23-3-2020)
