Φρίντριχ Σίλερ: κορυφαίος εκπρόσωπος του ρομαντικού κινήματος, θεατρικός συγγραφέας, ποιητής, ιστορικός, φιλόσοφος και μεταφραστής. Μία από τις σπουδαιότερες μορφές των ευρωπαϊκών γραμμάτων που ενέπνευσε και εμπνέει ακόμη και δύο αιώνες μετά το θάνατό του. Στο πρόσωπο του η μεγαλοφυΐα συναντά τα ρομαντικά ιδεώδη και την άρτια καλλιτεχνική δημιουργία. Ο ίδιος γράφει:
«Είναι εγκληματικό να κλέψεις ένα πορτοφόλι, τολμηρό να κλέψεις μια περιουσία και μεγαλειώδες να κλέψεις ένα στέμμα. Η κατηγορία μειώνεται όσο η ενοχή μεγαλώνει.»
Το ξεκίνημα της πνευματικής πορείας του Φρίντριχ Σίλερ
Ο Φρίντριχ Σίλερ (10 Νοεμβρίου 1759 – 9 Μαΐου 1805) αποτέλεσε έναν από τους σημαντικούς Γερμανούς εκπροσώπους του ρομαντικού κινήματος. Ασχολήθηκε με την ποίηση, το θέατρο, την φιλοσοφία και την ιστορία. Οι διανοητικές του ικανότητες έγιναν φανερές ήδη από τη μικρή του ηλικία. Τιμητικά, ο Karl Eugen τον δέχτηκε στην στατιωτική του ακαδημία, όπου σπούδασε ιατρική. Έλαβε μάλιστα τη θέση του στρατιωτικού ιατρού. Ωστόσο, οι ανθρωπιστικές σπουδές έμοιαζαν να αποσπούν πάντα την προσοχή του. Ήδη από το 1777, ο νεαρός Σίλερ δημοσίευσε το πρώτο του ποίημα, ενώ λίγο αργότερα άρχισε να συνθέτει θεατρικές παραστάσεις.
Η επαναστατική του διάθεση και η αφοσίωση του στην τέχνη σύντομα τον ώθησαν σε μία πράξη που τον απομάκρυνε από τον αυστηρό ευεργέτη του Δούκα Karl Eugen. Πρόκειται για το ανέβασμα της παράστασης «Οι Ληστές». Οι πρωταγωνιστές του έργου τολμούσαν στο όνομα του υψίστου ιδανικού της ελευθερίας, να απαρνηθούν κάθε κοινωνική νόρμα. Η επιτυχία ήταν πρωτοφανής. Ο Σίλερ έγινε αμέσως διάσημος. Ωστόσο, ο Δούκας τον συνέλαβε, τον προειδοποίησε σχετικά με τις επαναστατικές του τάσεις και του απαγόρευσε να γράφει θεατρικά έργα. Η απάντηση του Σίλερ ήταν να φύγει για το Μάνχαϊμ και να αφοσιωθεί στην θεατρική συγγραφή.
Το έργο του μεγάλου ρομαντικού
Η εργογραφία του Φρίντριχ Σίλερ αποτελείται από θεατρικά έργα, λυρική ποίηση, ιστορικά δοκίμια, μεταφράσεις, φιλοσοφικές πραγματείες, πεζά λογοτεχνικά έργα και επιστολές. Ακόμη, έργα του έχουν αποτελέσει τους στίχους σπουδαίων μουσικών έργων. Για παράδειγμα ο «Ύμνος στη χαρά» μελοποιείται στο τέταρτο μέρος της Ενάτης Συμφωνίας του Μπετόβεν. Στίχους του μελοποίησαν ακόμη οι Μπραμς, Ντονιτσέτι, Βέρντι, Σούμπερτ και Ροσσίνι, συνθέτοντας ορισμένα από τα μεγαλύτερα αριστουργήματα όλων των εποχών.
Το ποιητικό και το θεατρικό του έργο μπορούν να χαρακτηριστούν ως κορυφαία δείγματα της ακμής του ρομαντικού λογοτεχνικού ρεύματος, ενώ οι φιλοσοφικές του πραγματείες αφορούν κυρίως ζητήματα αισθητικής. Πολλές από τις επιστολές του με άλλους σπουδαίους διανοητές, έχουν αξία φιλοσοφικού δοκιμίου. Τα ιδεώδη του ρομαντισμού όπως η ελευθερία, η αγάπη, η αυτοθυσία και η μεταφυσική προσέγγιση της ανθρώπινης πνευματικής και καλλιτεχνικής δημιουργίας, θα ήταν αδύνατο να βρουν καταλληλότερο εκφραστή. Η καλλιτεχνική αρτιότητα, η μεγαλοφυΐα και το ελεύθερο πνεύμα συναντιούνται σε μία από τις μεγαλύτερες μορφές των ευρωπαϊκών γραμμάτων.
Επιλογές από την εργογραφία του:
Οι ληστές, 1781
Ραδιουργία και έρως, 1783
Η συνωμοσία του Φιέσκο στη Γένοβα, 1784
Ντον Κάρλος, 1787
Βαλλενστάιν Τριλογία (Το στρατόπεδο του Βαλλενστάιν, Οι Πικκολομίνι, Ο θάνατος του Βαλλενστάιν), 1800
Μαρία Στούαρτ, 1800
Η Παρθένος της Ορλεάνης, 1801
Η μνηστή της Μεσσήνης, 1803
Γουλιέλμος Τέλλος, 1804
Ωδή στη χαρά, 1786
Οι θεοί της Ελλάδος, 1788 & 1800
Ο αποχαιρετισμός του Έκτορα, 1790
Το πεπλοφορεμένο άγαλμα στη Σάϊδα, 1795
Το γάντι, 1797
Ο βουτηχτής, 1797
Οι γερανοί του Ίβυκου, 1797
Το δαχτυλίδι του Πολυκράτη, 1798
Το τραγούδι της καμπάνας, 1799
Το Φιλοσοφικό έργο του Φρίντριχ Σίλερ
Το φιλοσοφικό έργο του Φρίντριχ Σίλερ, γραμμένο υπό τη μορφή επιστολών ή φιλοσοφικών δοκιμίων εξετάζει κυρίως ζητήματα που εμπίπτουν στον κλάδο της αισθητικής φιλοσοφίας. Ιδιαίτερη αξία έχει η κριτική που ασκεί στις ιδέες του Διαφωτισμού, η ανάλυση του για τη φύση του Ωραίου και του Υψηλού αλλά και οι ψυχολογικές και κοινωνιολογικές προσεγγίσεις της ανθρώπινης φύσεως που επιχειρούσε κυρίως μέσω τον επιστολών του.
Σαφώς, φανερή στο φιλοσοφικό του έργο είναι η επίδραση του Καντ, αλλά και η γοητεία που του άσκησε η καντιανή έννοια της ελευθερίας. Όμως, ο Σίλερ ασκεί έντονη κριτική στον Ιμάνιουελ Καντ σε σχέση με τους ισχυρισμούς του και τις θέσεις του σε ζητήματα αισθητικής, τόσο για την αδυναμία αντικειμενικού ορισμού που προσδίδει ο Καντ στην έννοια του Ωραίου, όσο και για την πεποίθηση ότι το Ωραίο σχετίζεται με την αισθητική απόλαυση αποκλειστικά του υποκειμένου χωρίς να προσμετράται καμία ιδιότητα του αντικειμένου.
Τίτλοι Φιλοσοφικών έργων του Σίλερ:
Ο περίπατος υπό τας φιλύρας, 1782
Περί της αισθητικής αγωγής των ανθρώπων σε μία σειρά επιστολών, 1795
Περί αφελούς και συναισθηματικής ποιήσεως, 1795
Καλλίας, επιστολές προς τον Κρίστιαν Γκότφρηντ Καίρνερ, 1792-93
Ο Ύμνος στη Χαρά
Στον παρακάτω σύνδεσμο το τέταρτο μέρος της Ενάτης Συμφωνίας του Μπετόβεν, σε στίχους του Φρίντριχ Σίλερ. Το έργο μάλιστα, επιλέχθηκε ως ύμνος της Ευρωπαϊκής Ένωσης, καθώς αποτελεί μία από τις κορυφαίες συναντήσεις μορφών του Δυτικού Πολιτισμού. Οι στίχοι, μεγαλόπνοοι και επιβλητικοί, αποτελούν κορυφαία έκφραση του ρομαντικού πνεύματος. Πριν τον σύνδεσμο ορισμένοι στίχοι σε ελληνική μετάφραση:
Χαρά, κάλλος θείας φεγγοβολής
Κόρη των Ηλυσίων,
Εισβάλλουμε μεθυσμένοι από φωτιά,
Ουράνια, στον ιερό σου τόπο.
Εσύ ενώνεις με τα μάγια σου
Εκείνα που χώρισε η δύναμη του συρμού·
Όλοι οι άνθρωποι γίνονται αδέλφια,
Όπου πλανάται η ανάλαφρη φτερούγα σου.
Πηγές που χρησιμοποιήθηκαν για το άρθρο
- Witte William, «Friedrich Schiller», Britannica. Ανακτήθηκε από www.britannica.com. (τελευταία επίσκεψη: 8/11/2020).
- Moland Lydia L., «Friedrich Schiller», The Stanford Encyclopedia of Philosophy (Summer 2017 Edition), επιμ.Edward N. Zalta. Aνακτήθηκε από www.plato.stanford.edu. (τελευταία επίσκεψη: 8/11/2020).
- «Friedrich Schiller». Aνακτήθηκε από www.poemhunter.com. (τελευταία επίσκεψη: 8/11/2020).
- «Schiller Institute: Poems and Ballads by Friedrich Schiller». Aνακτήθηκε από www.archive.schillerinstitute.com. (τελευταία επίσκεψη: 8/11/2020).
- Sharpe, Lesley, 1991, Schiller: Drama, Thought and Politics, Cambridge: Cambridge University Press.
- Schaper, Eva, 1985, “Towards the Aesthetic: A Journey with Friedrich Schiller”, British Journal of Aesthetics, 25(2): 153–168. doi:10.1093/bjaesthetics/25.2.153.
- Pugh, David, 1996, Dialectic of Love: Platonism in Schiller’s Aesthetics, Montreal: McGill-Queen’s University Press.
- Winegar, Reed, 2013, “An Unfamiliar and Positive Law: On Kant and Schiller”, Archiv für Geschichte der Philosophie, 95(3): 275–297.
- Moland, Lydia L., 2011, “An Unrelieved Heart: Hegel, Tragedy, and Schiller’s Wallenstein”, New German Critique, 113(38): 1–23.
- Hughes, Samuel, 2015, “Schiller on the Pleasures of Tragedy”, British Journal of Aesthetics, 55(4): 417–432. doi:10.1093/aesthj/ayv029.
- Koepke, Wulf, 2005, “The Reception of Schiller in the Twentieth Century”, in Martinson 2005b: 271–295.
- Kain, Philip J., 1982, Schiller, Hegel, and Marx: State, Society, and the Aesthetic Ideal of Ancient Greece, Kingston, Ontario: McGill-Queen’s University Press.
- High, Jeffrey L., Nicholas Martin, and Norbert Oellers (eds.), 2011, Who Is this Schiller Now? Essays on his Reception and Significance, Rochester, NY: Camden House.
