Ο Άγιος Ιωάννης ο Ελεήμων διετέλεσε πατριάρχης Αλεξανδρείας από το 610 μέχρι το 619. Επίσης αναδείχθηκε δόκιμος εκκλησιαστικός συγγραφέας.
Πολλές φορές η ελεημοσύνη υψώνει εκείνον που δεν έχει νήψη στην υπεροψία, ενώ η ακούσια συμφορά ταπεινώνει εκείνον που την υπομένει.
Τα πρώτα χρόνια
Ο άγιος Ιωάννης γεννήθηκε στην Αμαθούντα (σημερινή Παλαιά Λεμεσό) της Κύπρου τον 6ο αιώνα μ.Χ. Ο πατέρας του που ονομαζόταν Επιφάνιος ήταν κυβερνήτης της Κύπρου. Η μητέρα του Ευκοσμία, είχε πλούσια ψυχικά χαρίσματα. Ήταν και οι δύο πλούσιοι και ευλαβείς Χριστιανοί.
Είδε το όραμα της Ελεημοσύνης στην ηλικία των 15 ετών το οποίο αφηγείται αργότερα ο ίδιος ώς εξής: “Βλέπω μια νύχτα στον ύπνο μου μια κόρη, που η όψη της ήταν πιο αστραφτερή κι από τον ήλιο, καταστολισμένη με τρόπο που δεν μπορεί να συλλάβει ο ανθρώπινος νους, να έρχεται και να στέκει μπροστά στην κλίνη μου και να με σκουντά στο πλευρό. Αφού ξύπνησα, τη βλέπω να στέκεται στ΄ αλήθεια μπροστά μου και τότε κατάλαβα πως δεν ήταν γυναίκα. Αφού λοιπόν σφραγίστηκα με το σημείο του σταυρού, της είπα: “Ποιά είσαι εσύ και πως τόλμησες να έρθεις εδώ από πάνω μου καθώς κοιμάμαι;” Στην κεφάλη της φορούσε, το λέω σαν να το λέω ενώπιον του Κυρίου, στεφάνι από κλαδιά ελιάς. Τότε, με χαρμόσυνο πρόσωπο και χαμογελώντας, μου λέει: “Εγώ είμαι η πρώτη από τις κόρες του Βασιλέως.” Όταν άκουσα αυτά τα λόγια, αμέσως την προσκύνησα. Τότε μου λέει: “Αν με κάνεις φίλη σου, θα σε φέρω ενώπιον του Βασιλέως. Γιατί κανείς άλλος δεν έχει τόσο θάρρος προς αυτόν καθώς έχω εγώ. Έπειδή έγω τον έκανα να έρθει στη γη και να γίνει άνθρωπος και να σώσει τους ανθρώπους. Και λέγοντας αυτά τα λόγια, εξαφανίστηκε. Εγώ, λοιπόν, αφού συνήλθα, κατανόησα το όραμα και είπα: “Πίστεψε το, η Συμπόνια ήταν, δηλαδή η Ελεημόσυνη, γι΄αυτό και είχε στο κεφάλι της στεφάνι από φύλλα ελιάς. Γιατί, στ΄ αλήθεια, η συμπόνια και η ευσπλαχνία προς τους ανθρώπους έκαναν τον Κύριο να σαρκωθεί πραγματικά.”
Ενηλικίωση και Αρχιερατικός Θρόνος
Όταν ενηλικιώθηκε ο Ιωάννης, ο πατέρας του τον παντρεύει με μια γυναίκα με την οποία απέκτησαν και παιδιά. Δε πέρασε πολύς καιρός και η γυναίκα και τα παιδιά του έφυγαν από τη ζωή. Μετά από αυτό αφιερώθηκε εξ ολοκλήρου στον Θεό, μοίρασε όλη του την περιουσία στους φτωχούς και ζούσε με σωφροσύνη. Σύντομα η φήμη του διαδόθηκε σ’ ολόκληρο το νησί γιατί έφερνε ειρήνη σε όλους όσους είχαν συγκρούσεις μεταξύ τους.
Το 610 ο λαός της Αλεξάνδρειας, ο αυτοκράτορας Ηράκλειος και Νικήτας κάλεσαν τον Ιωάννη να ανέβει στον αρχιερατικό θρόνο. Όταν έγινε πατριάρχης βρήκε μόνο έξι ή εφτά εκκλησίες που να λειτουργούν ορθόδοξα, αύξησε κατά πολύ τον αριθμό τους και έφτασε μέχρι τις εβδομήντα. Όρισε να τελείται εκεί η θεία Λειτουργία. Δεν δέκτηκε από κανένα χρήματα ή δώρα από κανένα προκειμένου να τον χειροτονήσει ή για οποιοδήποτε άλλο λόγο.
Πλήθος λαού και επίσκοποι κατέφθασαν στην Αλεξάνδρεια όταν οι Πέρσες κατέκτησαν τη Συρία το 613, τους οποίους ο Άγιος Ιωάννης ανάλαβε να παρέχει τροφή και στον καθένα ξεχωριστά οτιδήποτε χρειαζόταν για να ζήσει. Ο άγιος αφού συγκέντρωσε τους πιο πλούσιους επισκόπους καθόρισε ότι, τόσο εκείνοι όσο και ο ίδιος θα έδιναν χρήματα στους φτωχούς επισκόπους που τα είχαν ανάγκη, επίσης στους πρεσβύτερους, στους διακόνους, στους κληρικούς και στους ψάλτες. Επιπλέον έκτισε αρκετά πανδοχεία και πτωχοκομεία. Όταν στην πόλη υπέφεραν από φοβερό λιμό οι άνθρωποι και ιδιαίτερα οι πάμφτωχες κοπέλες που ήταν έγκυες ή είχαν μόλις γεννήσει, ίδρυσε επτά ιδρύματα για λεχώνες τα οποία εξόπλισε με κρεβάτια και κατάλληλα στρώματα. Πήγαιναν οι φτωχές έγκυες γυναίκες για να γεννούν εκεί και για επτά μέρες να έχουν τροφή και ιατρική περίθαλψη. Δημιούργησε ακόμα μέσα στον χώρο του πατριαρχείου το περίφημο “Καισάρειο” που ήταν μια μεγάλη αίθουσα κατάλληλα διαμορφωμένη για να φιλοξενούνται οι άστεγοι καθημερινά.
Όταν προσευχόταν συχνά έλεγε: «Θα δούμε, Κύριε, ποιος από τους δυο μας θα βγει νικητής στον αγώνα αυτό: Εσύ που πάντα με ελεείς, ή εγώ που δεν παύω να μοιράζω τα ελέη Σου στους φτωχούς; Γιατί αναγνωρίζω πως δεν έχω τίποτα που να μην προέρχεται από το έλεός Σου και ότι αυτό είναι που επιστηρίζει τη ζωή μου.»
Καθώς οι Πέρσες ξανά το 614 εισέβαλαν στη Παλαιστίνη, ο άγιος έστειλε αρχικά τον αρχιμανδρίτη Κτήσιππο, που διοικούσε τα μοναστήρια της περιοχής του Ενάτου της Αλεξάνδρειας, για να μάθει για την έκταση των καταστροφών και τις ανάγκες των ανθρώπων εκεί. Μαζί του έστειλε χρυσά νομίσματα, ψωμιά, σιτάρι, λάδι και όσπρια. Μερίμνησε ακόμα ώστε χίλιες περίπου μοναχές που είχαν αιχμαλωτιστεί να απελευθερωθούν αποστέλλοντας μεγάλη ποσότητα χρυσών νομισμάτων. Οι άρχοντες των Περσών μόλις έμαθαν για την μεγάλη ελεημοσύνη του Ιωάννη, ήθελαν να τον γνωρίσουν και για αυτό το λόγο έδιναν πολλά λεφτά στον τότε άρχοντα της Παλαιστίνης Δίωνα.
Ο Άγιος Ιωάννης ο Ελεήμων επιστρέφει στην Κύπρο
Αφού οι Πέρσες λεηλάτησαν τη Συρία, τη Φοινίκη, την Αραβία και τις υπόλοιπες επαρχίες, απειλούσαν να καταλάβουν και την Αλεξάνδρεια. Τότε ο άγιος αποφασίζει να επιστρέψει στη Κύπρο κατόπιν προτροπής του πατρικίου Νικήτα. Ο στρατηγός Ισαάκιος, ο οποίος είχε προδώσει την Αλεξάνδρεια στου Πέρσες κατέφυγε στη Κύπρο. Βρίσκοντας εκεί τον Άγιο Ιωάννη, κατέστρωσε σχέδιο εναντίον του για να τον δολοφονήσει τη Δευτέρα πριν από τη Κυριακή των Βαΐων. Ο άγιος όμως το έμαθε και έμεινε σπίτι του εκείνη τη μέρα κι έτσι γλύτωσε. Όσο για τον Ισαάκιο, την ίδια εκείνη μέρα κάποιοι του επιτέθηκαν και τον δολοφόνησαν.
Η είσοδος στην Ουράνια Βασιλεία
Όταν ο Άγιος Ιωάννης είχε πληροφορηθεί από τον Θεό ότι είχε φτάσει η ώρα της κοιμήσεως του καθώς επέστρεφε στην Αμαθούντα, μετέβη για ένα τελευταίο προσκύνημα των ιερών λειψάνων του Αποστόλου Βαρνάβα και του μεγάλου Επιφανίου. Κοιμήθηκε σε ηλικία περίπου 70 ετών στις 11 Νοεμβρίου του 619 έχοντας πρώτα συντάξει τη διαθήκη του όπου φαίνεται όλο το μεγαλείο της ταπείνωσης του και της αγίας του ψυχής.
Στη διαθήκη του, ένα κείμενο σύντομο, αναφέρει τα εξής:
«Σ’ ευχαριστώ, Κύριε και Θεέ μου, γιατί με αξίωσες, τα δώρα που Συ μου έδωσες, να σου τα προσφέρω πίσω. Σ’ ευχαριστώ, ακόμη που άκουσες την προσευχή μου και στην κατοχή μου τώρα που πεθαίνω δεν έμεινε παρά «εν τρίτον νομίσματος», το οποίον προστάζω να δοθεί στους φτωχούς αδελφούς μου. Όταν με τη χάρη του Θεού έγινα επίσκοπος της Αλεξάνδρειας, βρήκα στα ταμεία της επισκοπής μου οκτώ χιλιάδες περίπου λίτρες χρυσού. Με τις γενναιόδωρες προσφορές φιλόχριστων ανθρώπων, κατόρθωσα να συγκεντρώσω αμύθητα ποσά. Τα ποσά αυτά, επειδή ήξερα, πως είναι δώρα του βασιλέα των όλων Χριστού, τα επέστρεψα με επιμέλεια και προσοχή στον Θεό, στον οποίο και ανήκουν. Σ’ Αυτόν παραδίδω τώρα και την ψυχή μου».
Ενταφιάστηκε σε τάφο που κατά τη παράδοση ήταν τοποθετημένοι δυο επίσκοποι της Αμαθούντας. Κατά την ταφή του, του οι δυο επίσκοποι παραμέρισαν και δέχθηκαν στη μέση τους τον Άγιο. Οι χριστιανοί της Αμαθούντος κήδεψαν το άγιο λείψανο με δάκρυα και τιμές στον ιερό ναό του αγίου Τύχωνος.
Απολυτίκιο του Αγίου
“Εν τη υπομονή σου εκτήσω τον μισθόν σου Πάτερ Όσιε. Ταις προσευχές αδιαλείπτως εγκαρτερήσας τους πτωχούς αγαπήσας και τούτοις επαρκέσας. Αλλά πρέσβευε Χριστώ τω Θεώ Ιωάννη Ελεήμων μακάριε σωθήναι τας ψυχάς ημών.”
Ένα βίντεο με σκηνές από την εκκλησία του Αγίου Ιωάννη του Ελεήμων στη Λεμεσό, τη γιορτή αλλά και λίγα λόγια για τον ίδιο τον Άγιο.
Πηγές που χρησιμοποιήθηκαν σε αυτό το άρθρο:
- Άγιος Ιωάννης ο Ελεήμων ο Πολιούχος της Μητροπόλεως Λεμεσού, Εκδόσεις Ιερά Μητρόπολις Λεμεσού 2018
- Άγιος Ιωάννης ο Ελεήμων. Ανακτήθηκε από www.imconstantias.org.cy. Τελευταία ανάκτηση 24/1/2023
- Ιερά Μητρόπολις Λεμεσού. Ανακτήθηκε από www.web.archive.org. Τελευταία ανάκτηση 24/1/2023
- Ιωάννης ο Ελεήμων. Ανακτήθηκε από www.el.wikipedia.org. Τελευταία ανάκτηση 24/1/2023
- Άγιος Ιωάννης ο Ελεήμων, Πατριάρχης Αλεξανδρείας. Ανακτήθηκε από www.pemptousia.gr. Τελευταία ανάκτηση 24/1/2023
- Άγιος Ιωάννης ο Ελεήμων, ο Πολιούχος της Λεμεσού. Ανακτήθηκε από www.orthodoxianewsagency.gr. Τελευταία ανάκτηση 24/1/2023
- Άγιος Ιωάννης ο Ελεήμων Πατριάρχης Αλεξανδρείας. Ανακτήθηκε από www.choratouaxoritou.gr. Τελευταία ανάκτηση 24/1/2023
- Άγιος Ιωάννης ο Ελεήμων. Ανακτήθηκε από www.hristospanagia.gr. Τελευταία ανάκτηση 24/1/2023
