Καρλομάγνος: Ο πατέρας της ευρωπαϊκής ιδέας

Καρλομάγνος: ένας από τους σπουδαιότερους μονάρχες του Μεσαίωνα, ο πατέρας της ευρωπαϊκής ιδέας και μία από τις πιο σπουδαίες μορφές που καθόρισαν τον δυτικό πολιτισμό. Η προσωπικότητα του μπορεί να χαρακτηριστεί από τις κορυφαίες στρατηγικές και διοικητικές ικανότητες, αλλά και από την αγάπη του για τις τέχνες και τα γράμματα που συνέβαλε στο ξέσπασμα της λεγόμενης προς τιμήν του «Καρολίγγειας Αναγέννησης».

Η βασιλεία του Καρλομάγνου

Ο Καρλομάγνος ή Κάρολος ο Μέγας υπήρξε βασιλιάς των Φράγκων, των Λομβαρδών και εν συνεχεία της Δυτικής Ρωμαϊκής Αυτοκρατορίας, από το 748 έως και τον θάνατο του το 814 μ.Χ. Επί των ημερών του κατάφερε να συσπειρώσει τα περισσότερα φύλα της κεντρικής και δυτικής Ευρώπης και να ενώσει όλους τους υπηκόους του σε μία θρησκεία, τον Χριστιανισμό. Ο πάπας Λέων Γ’, σε μία προσπάθεια να του δώσει τα μέσα να επιτύχει τον σκοπό του τον έχρησε Αυτοκράτορα της Αγίας Ρωμαϊκής Αυτοκρατορίας. Έγινε έτσι ο διοικητής ολόκληρου του δυτικού τμήματος της Ρωμαϊκής Αυτοκρατορίας. Ο Καρλομάγνος αποτέλεσε έναν πολύ δυναμικό μονάρχη, με σπάνιες ικανότητες, τόσο στρατιωτικές όσο και διοικητικές. Ακόμη, συνειδητά και στοχευμένα ενθάρρυνε την καλλιέργεια των γραμμάτων και των τεχνών, αποτελώντας την κεντρική προσωπικότητα της περιόδου της λεγόμενης «Καρολίγγειας Αναγέννησης». Μετά τον θάνατο του, η Αυτοκρατορία του πέρασε στα χέρια των διαδόχων του και έχασε σταδιακά τη δόξα, τη δύναμη και τις εκτάσεις της. Παρ’ όλα αυτά η μορφή του Καρλομάγνου προσέλαβε διαστάσεις μυθικού προσώπου για του υπηκόους του και αποτέλεσε για αιώνες το πρότυπο του ιδανικού, μεσαιωνικού ηγέτη.

Η άνοδος του Καρλομάγνου

Ο Κάρολος ο Μέγας γεννήθηκε στις 2 Απριλίου του 747 ή του 748 μ.Χ  από τον Πιπίνο του Βραχέος και την Μπερτράντα του Λον. Μετά τον θάνατο του πατέρα του το 768 μ.Χ ο Καρλομάγνος συμβασίλευσε με τον αδερφό του τον Καρλομάν Α’.  Ο Καρλομάν ο Πρώτος πέθανε σύντομα κάτω από αδιευκρίνιστες συνθήκες. Μετά τον θάνατο του αδερφού, ο Κάρολος έγινε μονάρχης, έχοντας υπό την απόλυτη εξουσία του το βασίλειο των Φράγκων. Ακολούθησε σε μεγάλο βαθμό την πολιτική του πατέρα του, διατηρώντας καλές σχέσεις με την παπική εκκλησία. Η στάση του αυτή, οδήγησε τον Πάπα Λέοντα Γ’ στην απόφαση να του δώσει τον τίτλο του Αυτοκράτορα της Αγίας Ρωμαϊκής Αυτοκρατορίας.

Η στέψη, που τον οδήγησε στο απόγειο της δόξας του, πραγματοποιήθηκε στις 25 Δεκεμβρίου του 800 μ. Χ. Πλέον, ο Καρλομάγνος μπορούσε να θέσει σε ισχύ τα σχέδια τους και να εφαρμόσει τις πολιτικές του. Η εξωτερική πολιτική του υπήρξε σαφέστατα επεκτατική. Ωστόσο, επεδίωκε να διατηρήσει την ενότητα μεταξύ των κατακτημένων λαών, δημιουργώντας τις προϋποθέσεις καλλιέργειας κοινής συνείδησης μέσω της κοινής θρησκείας. Η Αυτοκρατορία των Καρολίδων ή Καρολίγγειος Αυτοκρατορία κατέστη μία μεγάλη και διαρκώς αυξανόμενη δύναμη. Ο Καρλομάγνος, μέσα από την επεκτατική και ενωτική του δράση, έλαβε τον τίτλο του «πατέρα» της ευρωπαϊκής ιδέας. Πράγματι, η συνένωση των διαφορετικών φύλων της Ευρώπης σε μία Αυτοκρατορία, η οποία αποτελείται από υπηκόους που συνδέονται μέσω της κοινής θρησκείας και υπάγονται στο ίδιο διοικητικό καθεστώς, αποτέλεσε ένα εγχείρημα που επιχειρήθηκε σε αυτή την έκταση και για πρώτη φορά από τον βασιλιά Καρλομάγνο.

Advertisements

Η Καρολίγγειος Αναγέννηση

Παρά την κοινή θεώρηση ότι ο Μεσαίωνας αποτελεί μία περίοδο σκότους και πνευματικής στασιμότητας, υπάρχουν ορισμένες περίοδοι πνευματικής ανάτασης, καλλιτεχνικής ανάπτυξης και σημαντικής προώθησης των γραμμάτων. Μία τέτοια ιστορική περίοδο αποτελεί και η Καρολίγγειος Αναγέννηση, μία πνευματική κίνηση που συνδέθηκε με την Αυτοκρατορία των Καρολίδων μα και με την προσωπική και συνειδητή στροφή του ίδιου του Καρλομάγνου προς αυτή την κατεύθυνση.

Ο αυτοκράτορας τόσο με το παράδειγμα του όσο και με τις συνεχείς του προσπάθειες προώθησε σημαντικά τα γράμματα και τις τέχνες, με τρόπο πρωτοφανή ιστορικά. Φρόντισε προσωπικά να οργανώσει εκπαιδευτικά κέντρα και σχολεία σε ολόκληρη την επικράτεια του, ενώ ακόμα και στο παλάτι του φιλοξενούσε ένα σχολείο στο οποίο δίδασκαν τα λαμπρότερα πνεύματα της εποχής. Ο ίδιος ο Καρλομάγνος, αν και δεν έλαβε συστηματική μόρφωση σε νεαρή ηλικία, δεν έπαψε ποτέ να μορφώνεται. Κατόρθωσε να μάθει λατινικά, αρχαία ελληνικά και μελετούσε Ιστορία, Μαθηματικά, Αστρονομία και Θεολογία. Την ίδια αγάπη προς τη μάθηση, προσπάθησε να καλλιεργήσει και στους υπηκόους του!

Επιπλέον, η περίοδος της Καρολίγγειας Αναγέννησης, αποτέλεσε περίοδο καθοριστική για την διάδοση της κλασικής παιδείας. Αυτό οφείλεται στις αντιγραφές χειρογράφων που πραγματοποιήθηκαν σε κέντρα που ο ίδιος ο αυτοκράτορας οργάνωσε. Μάλιστα, η χαρακτηριστική γραφή των αντιγραφέων της εποχής ονομάστηκε καρολίδειος γραφή.

Θάνατος, διαδοχή και υστεροφημία

Ο αυτοκράτορας Καρλομάγνος, περίπου το 810 μ. Χ. αρρώστησε σοβαρά. Αρνούμενος να πεισθεί από τις συμβουλές των ιατρών πέρασε τα τέσσερα τελευταία του χρόνια σε δύσκολη κατάσταση, παρουσιάζοντας υψηλό πυρετό. Ένα χρόνο πριν τον θάνατο του, το 813, έστεψε συμβασιλέα τον Λουδοβίκο τον Ευσεβή και λίγο αργότερα απεβίωσε. Δυστυχώς, η Αυτοκρατορία των Καρολίδων, πέρασε στα χέρια των διαδόχων και πολύ σύντομα σταμάτησε να θυμίζει τη μεγαλειώδη και ακμάζουσα αυτοκρατορία που ο ίδιος έχτισε.

Ωστόσο, η μορφή του Καρλομάγνου όχι μόνο δεν ξεχάστηκε, αλλά πέρασε στο μυθολογικό πάνθεον της συνείδησης των υπηκόων του ως μία μορφή με υπερφυσικές ικανότητες. Μία μορφή που αποτελούσε το πρότυπο του ακατανίκητου ηγέτη, εκείνου που αποδίδει πάντα τη δικαιοσύνη και φροντίζει για την ευημερία των υπηκόων του, του γενναίου και γενναιόδωρου, φιλεύσπλαχνου μα και αδίστακτου μπροστά στους εχθρούς.

Ακολουθεί σύνδεσμος που παραπέμπει σε ένα αρκετά εκτενές μα και εξαιρετικά ενδιαφέρον ντοκιμαντέρ για τη ζωή, την άνοδο και τις πολιτικές, τις οποίες  με επιτυχία εφάρμοσε ο αυτοκράτορας της δυναστείας των Καρολίδων, Καρλομάγνος ή Κάρολος ο Μέγας. Το ντοκιμαντέρ αναδεικνύει τους λόγους για τους οποίους η επιτυχημένη απόπειρα του Καρλομάγνου, να διοικήσει τα ευρωπαϊκά φύλα με μία κοινή ταυτότητα, αποτέλεσε πρόδρομο της πολύ μεταγενέστερης ευρωπαϊκής ιδέας. Ακόμη, παρουσιάζει τους τρόπους και τα μέσα που χρησιμοποίησε για να χτίσει και να εδραιώσει μία αυτοκρατορία που αν και αποδομήθηκε και διασπάστηκε, δεν έχασε ποτέ τη δύναμη της:

Πηγές που χρησιμοποιήθηκαν  για το άρθρο:

1. Osborne, John. (2020). Leo III and Charlemagne. 10.1017/9781108876056.011.
2. Burgess, Glyn & Cobby, Anne. (2019). Le Pelerinage de Charlemagne / (The Pilgrimage of Charlemagne). 10.4324/9780429061004-3.
3. Szabó, Barnabás. (2018). Charlemagne. European Review of History: Revue européenne d’histoire. 26. 1-2. 10.1080/13507486.2018.1505290.
4. Farrier, Susan. (2019). The Influence of the Charlemagne Legends. 10.4324/9780429261800-13.
5. Nelson, Jinty. (2015). Charlemagne and Europe. 10.5871/bacad/9780197265864.003.0006.
6. Elliott, Andrew. (2019). Charlemagne at the Battle of Gettysburg. 10.4324/9780429345616-11.
7. «Καρλομάγνος», Μηχανή του Χρόνου, ανακτήθηκε από: mixanitouxronou.gr (τελευταία επίσκεψη: 23/12/2020).
8. «Ο μεσαιωνικός ηγεμόνας Καρλομάγνος: Ο βασιλιάς που ένωσε και εκχριστιάνισε τη Δυτική Ευρώπη!» ανακτήθηκε από: newsbeast.gr (τελευταία επίσκεψη: 23/12/2020).
9. Osborne, John. (2020). Leo III and Charlemagne. 10.1017/9781108876056.011.