Η Πηνελόπη Δέλτα ήταν η συγγραφέας που συντρόφευσε τα παιδικά μας χρόνια με τα μυθιστορήματά της, τα γεμάτα από βασιλιάδες, ήρωες, κορίτσια και όμορφα βασίλεια.
Βιογραφικά Στοιχεία
Γεννιέται στην Αλεξάνδρεια της Αιγύπτου το 1874. Εκεί ζει ως την εφηβεία της και κάνει συχνές επισκέψεις στην Ελλάδα με την οικογένειά της, η οποία της παρέχει δυνατότητες για ολοκληρωμένη μόρφωση. Η μεγαλοαστική οικογένειά της μετακόμισε στην Αθήνα το 1882 και άφησε ανοιχτούς τους ορίζοντες της παιδείας και της πνευματικής καλλιέργειας για τη συγγραφέα. Ήταν το τρίτο παιδί του Εμμανουήλ Μπενάκη και της Βιργινίας Χωρέμη. Η αυταρχική διαπαιδαγώγηση που ακολουθούσε κυρίως η μητέρα της διαμόρφωσαν ένα χαρακτήρα ευαίσθητο και εύθραυστο, με αυτοκτονικές τάσεις. Το 1895 παντρεύεται τον πολύ ευκατάστατο Φαναριώτη επιχειρηματία, Στέφανο Δέλτα. Τα δεσμά του γάμου την ελευθερώνουν από το καταπιεστικό οικογενειακό περιβάλλον και γίνονται η «Αρκαδία» της, καθώς οδηγείται σε πνευματική και συγγραφική ανάπτυξη. Αποκτά τρεις κόρες, τη Σοφία, τη Βιργινία και την Αλεξάνδρα. Από τις κόρες της απέκτησε εγγόνια, αλλά και δισέγγονα, ένα εκ των οποίων είναι και ο πρώην πρωθυπουργός της χώρας, Αντώνης Σαμαράς.
Το χάρισμά της στη συγγραφή εκδηλώθηκε από τα παιδικά της χρόνια. Σε μια εποχή, όπου η παιδική λογοτεχνία εξέλιπε, η Πηνελόπη Δέλτα έρχεται για να προσφέρει απλόχερα στο είδος αυτό. Έμπνευσή της η ελληνική ιστορία και τα σημαντικά για το έθνος γεγονότα. Υπήρξε μέλος σε πολλά σωματεία και εταιρείες με θέμα τις επιστήμες και ήταν υπέρμαχος της προώθησης των γραμμάτων και του πολιτισμού. Ασχολήθηκε, ακόμη, με τη συγκέντρωση προφορικών πηγών για τη σύγχρονη ιστορία. Κατέγραψε απομνημονεύματα μακεδονομάχων, συγκέντρωσε προφορικές μαρτυρίες και διηγήσεις για τα εξέχοντα πολιτικά και πολεμικά γεγονότα.
Τα εθνικά θέματα, που πάντοτε την συγκινούσαν και η οικογενειακή παράδοση σε αυτά, δε θα μπορούσαν να την αφήσουν αμέτοχη στις δύσκολες στιγμές της χώρας. Το 1918 έλαβε μέρος σε αποστολές στην Ανατολική Μακεδονία και βοήθησε παλιννοστούντες ομήρους από τη Βουλγαρία. Ενεργή κατ’ αυτόν τον τρόπο υπήρξε και στη Μικρασιατική καταστροφή και στον Ελληνοϊταλικό πόλεμο.
Ο ανεκπλήρωτος έρωτας για τον Ίωνα Δραγούμη
Η Πηνελόπη Δέλτα το 1905 – παντρεμένη πλέον – επιστρέφει οικογενειακώς στην Αλεξάνδρεια. Την ίδια χρονιά γνωρίζει τον υποπρόξενο της Ελλάδας στην Αλεξάνδρεια, Ίων Δραγούμη. Η έλξη ήταν αμοιβαία και ακατανίκητη. Η Πηνελόπη Δέλτα προσπάθησε να συγκρατήσει το πάθος της, επειδή αυτό της πρόσταζε η ηθική της ως παντρεμένη γυναίκα. Ήθελε, προτού συνδεθεί με τον άντρα που ερωτεύτηκε παράφορα, να δώσει τέλος στα δεσμά του γάμου της. Αποκάλυψε τότε στο σύζυγό της τα συναισθήματα που έτρεφε για το πρόσωπο του Ίωνα Δραγούμη. Αυτό είχε ως αποτέλεσμα να έρθει σε αδιέξοδο, καθώς ο σύζυγός της δε θέλησε να της δώσει διαζύγιο. Η ιδέα της αυτοκτονίας γύριζε έντονα στο μυαλό της.
Παρατίθεται μία επιστολή της Πηνελόπης Δέλτα προς τον Ίωνα Δραγούμη, που δείχνει τα έντονα συναισθήματά της:
«Μένω ακόμη ένα χρόνο, σου το έγραψα· αν με θέλεις ύστερα, αν δεν αλλάξεις, Ίων μου, αν θέλεις τότε, πάρε με… Και τώρα όμως αν με ήθελες δε θα μπορούσα να σου πω πια όχι· τώρα δε ξέρω πια τι θα πει τιμή και λόγος και όρκος· ξέρω πως στον κόσμο κάπου ζεις εσύ, πως μ’ αγαπάς ακόμη, πως εσύ μπορείς να γίνεις δικός μου, όποταν σε φωνάξω. Ίων μου, δε σε φωνάζω· μα αν με θελήσεις ποτέ, ξέρεις πού είμαι· σε περιμένω πάντα και σ’ αγαπώ σαν Μήδεια, είσαι το μόνο δίλημμα που ζει μέσα μου με φρικτή ένταση· τ’ άλλα όλα πέθαναν, η αγάπη σου τα σκότωσε! Μη με φοβηθείς· αγαπώ άγρια, μα αγαπώ με φοβερή τρυφερότητα το χλωμό παιδί που με φίλησε στο στόμα εκεί στα πεύκα. Ίων μου, θα πεις πως είμαι τρελή, και το ξέρω, μα όπως εκείνο το βράδυ, που πρώτη φορά με ξανάβλεπες, ύστερα από την πρώτη απόπειρα, ήσουν τρελός για μένα, έτσι κι εγώ είμαι τρελή για σένα… Και μεθώ και δε ξέρω πια να λογαριάσω τι θα πει τιμή και λόγος. Ξέρω μόνο πως σ’ αγαπώ, τ’ ακούς, Ίων; σ’ αγαπώ άγρια και θέλω την αγκαλιά σου και το στόμα σου που φιλεί φρικτά, σε θέλω όλον, όλον, δικό μου για πάντα, και πονώ αλύπητα και ανυπόφορα, και μ’ έρχεται να φύγω απόψε, πριν από το γράμμα μου, να μη σου μιλήσω πια, να μη σου γράψω σ’ αγαπώ, μόνο να έλθω εκεί, να ορμήσω στο σπίτι σου, να χυθώ στο λαιμό σου, και χωρίς λέξη, να πνίξω την αναπνοή σου, φιλώντας σε στο στόμα, ως που να κλείσεις τα μάτια σου και να πέσει το κεφάλι σου στον ώμο μου, χλωμό και αποκαμωμένο, μισοπεθαμένο από συγκίνηση και πόνο και χαρά που σκοτώνει. Το ξέρω πως είμαι τρελή· μα η αγάπη κάποιον τρελαίνει…».
Ο έρωτας αυτός απεδείχθη μάταιος και εντέλει παρέμεινε πλατωνικός, καθώς δε συνδέθηκαν ποτέ ερωτικά.
Συγγραφική δημιουργία και ανάπτυξη
Η σύνδεσή της με το Γάλλο Βυζαντινολόγο Γκυστάβ Σλυμπερζέ και η χρόνια αλληλογραφία που διατηρούσαν, την βοήθησαν να γράψει τα μυθιστορήματά της με περιεχόμενο τη βυζαντινή ιστορία. Το 1906 μετακόμισε στη Φρανκφούρτη και τρία χρόνια μετά εξέδωσε το πρώτο της μυθιστόρημα Για την πατρίδα, η πλοκή του οποίου εκτυλίσσεται στη Βυζαντινή αυτοκρατορία και ακολουθεί και το επόμενο, με τίτλο Στον καιρό του Βουλγαροκτόνου. Το 1909 διαδραματίζεται το στρατιωτικό κίνημα στο Γουδί, το οποίο την εμπνέει να γράψει ένα από τα ωραιότερα και σημαντικά μυθιστορήματά της, Παραμύθι χωρίς όνομα.
Το 1916 η Πηνελόπη Δέλτα επιστρέφει στην Ελλάδα και εγκαθίσταται στην Κηφισιά, όπου διέμενε η οικογένειά της μετά την εκλογή του πατέρα της ως δήμαρχος της περιοχής. Αυτή είναι και η περίοδος που αρχίζει τη συλλογή υλικού για τον Μακεδονικό Αγώνα.
Το 1920 έρχεται το γεγονός που την συγκλόνισε, όσο κανένα άλλο, και ως αποτέλεσμα είχε να μην επανέλθει ποτέ ψυχολογικά. Απόσπασμα φανατικών βενιζελικών – υπό τις διαταγές του πατέρα της -δολοφονεί τον Ίωνα Δραγούμη. Το 1925 μαζί με την έκδοση του μυθιστορήματος Η ζωή του Χριστού έρχεται και ένα ακόμη τραγικό γεγονός για τη ζωή της: η πολυομυελίτιδα, όπου την καθηλώνει σε αναπηρικό αμαξίδιο. Ζει έτσι για 16 χρόνια, κατά τα οποία συγγράφει εννέα ακόμη έργα, μεταξύ τους και ο Τρελαντώνης, το οποίο έγραψε για τον αδερφό της Αντώνη Μπενάκη.
Το τέλος
Στις 27 Απριλίου του 1941, συμβολική ημέρα, καθώς τα γερμανικά στρατεύματα κατέλαβαν την Αθήνα, η Πηνελόπη Δέλτα επιχείρησε να αυτοκτονήσει, πίνοντας δηλητήριο. Στο παρελθόν, είχε ξαναπροσπαθήσει να αυτοκτονήσει άλλες 2 φορές. Τελικά απεβίωσε πέντε ημέρες αργότερα, στις 2 Μαΐου του 1941, αφήνοντας κατά πολύ, φτωχή, την ελληνική λογοτεχνία της εποχής. Άξιο αναφοράς αποτελεί το γεγονός πως στον τάφο της, στον κήπο του σπιτιού της, χαράχτηκε η λέξη ΣIΩΠH.
Παρατίθεται η υπόθεση του βιβλίου Στα Μυστικά του Βάλτου της Πηνελόπης Δέλτα, σε περίληψη και εικονογράφηση της Ε’ τάξης του 6ου Δημοτικού Σχολείου Νάουσας.
Πηγές
