Δεν έχει περάσει πολύς καιρός από την ένταξη του αρχαιολογικού χώρου των Φιλίππων στα μνημεία Παγκόσμιας Κληρονομιάς της Unesco. Οι επισκέπτες του αρχαιολογικού χώρου μένουν έκπληκτοι από το μέγεθος, αλλά και από το χρονικό εύρος, το οποίο καλύπτουν τα ευρήματα. Επαύλεις, δημόσια κτήρια και μεγαλοπρεπείς βασιλικές αποκαλύπτουν την ευημερία της ερειπωμένης πλέον πόλης. Τα παραπάνω σκιάζουν μια όχι και τόσο εντυπωσιακή γωνιά του αρχαιολογικού χώρου. Στην ίδια σκιά θα βρεθεί αρχικά και ο Απόστολος Παύλος. Οι Φίλιπποι δεν θα τον υποδεχθούν σαν επίσημο. Παρόλα αυτά, ο ίδιος θα φροντίσει το όνομα της πόλης να συνδεθεί με την αλλαγή του τότε γνωστού κόσμου.
Οι Φίλιπποι την εποχή των Αποστόλων
Από την στιγμή της ίδρυσης της, μια σειρά από γεγονότα θα την ευνοήσουν και θα την καταστήσουν την σημαντικότερη πόλη της περιοχής. Οι Ρωμαίοι αναγνωρίζοντας την σημασία της και το στρατηγικό της σημείο, θα της δώσουν τον τίτλο της Ρωμαϊκής αποικίας. Το γεγονός αυτό, πέρα από τα προνόμια που συνεπάγεται, οδήγησε στον εποικισμό της πόλης σε δύο φάσεις. Κάπως έτσι θα λέγαμε πως δημιουργήθηκε ένας καθαρά “λατινικός θύλακας”, ο οποίος συνδεόταν απ’ ευθείας με την Ρώμη όχι μόνο διοικητικά, αλλά και πολιτισμικά και πολιτιστικά.
Η ήδη πλούσια πολιτεία κοσμείται με εντυπωσιακά κτήρια. Το πέρασμα της Εγνατίας Οδού ακριβώς μέσα από την αγορά της, θα την μετατρέψει σε κεντρικό κόμβο. Έμποροι από ολόκληρη την λεκάνη της Ανατολικής Μεσογείου καταφθάνουν, για να πουλήσουν τα προϊόντα τους ή για να διανυκτερεύουν στην πορεία τους προς άλλες βαλκανικές αγορές. Οι κάτοικοι της ζουν χρόνια μεγάλης ευημερίας. Η παραπάνω εικόνα κάνει εύκολα κατανοητούς τους λόγους της επίσκεψης του Αποστόλου Παύλου.
Η ίδρυση της πρώτης Ευρωπαϊκής Εκκλησίας
«Και όραμα δια της νυκτός τω Παύλω ώφθη, ανήρ Μακεδών τις ην εστώς και παρακαλών αυτόν και λέγων. Διαβάς εις Μακεδονίαν βοήθησον ημίν» (Πρξ. 16,9). Μέσα σε μια σειρά περιγράφεται το όραμα που οδήγησε τον Παύλο να βγει εκτός της προγραμματισμένης του πορείας και να περάσει στον ελληνικό και κατ’ επέκταση ευρωπαϊκό χώρο. Το καράβι αφήνει τον Παύλο με τη συνοδεία του στη Νεάπολη, σημερινή Καβάλα, και από εκεί θα κατευθυνθούν στους Φιλίππους.
Έξω από τα τείχη, στις όχθες του ποταμού Ζυγάκτου, οι Ιουδαίοι της πόλης συγκεντρώνονται για να ακούσουν το κήρυγμα. Ανάμεσα τους βρίσκεται μια γυναίκα. Είναι πνεύμα ανήσυχο από τη φύση της. Έμπορος πορφύρας και ειδωλολάτρισσα, που θα μεταστραφεί στον Ιουδαϊσμό ψάχνοντας την αλήθεια. Τα λόγια του Παύλου την συγκλονίζουν και δέχεται το βάφτισμα από τα χέρια του. Θα γίνει το πρώτο μέλος της νέας θρησκείας στην Ευρώπη, σφραγίζοντας την αρχή μιας νέας εποχής.
Το Βαπτιστήριο σήμερα
Για να φτάσει κανείς στο σημείο αυτό σήμερα, διασχίζει ένα ρωμαϊκό νεκροταφείο. Διάσπαρτες επιτύμβιες στήλες υποδηλώνουν την ιερότητα του χώρου, ανεξαρτήτως εποχής και συνθηκών. Στο μέσο του κοιμητηρίου ορθώνεται ένας μοναδικός για τα ελληνικά δεδομένα ναός. Είναι χτισμένος ώστε να εξυπηρετεί βαπτίσεις, πρακτική που είναι ευρέως διαδεδομένη στην δυτική Ευρώπη, όχι όμως και στη χώρα μας. Στο εσωτερικό του, η εναλλαγή των βιτρό και των ψηφιδωτών με το μάρμαρο εντυπωσιάζουν τον επισκέπτη.
Σε απόσταση λίγων μέτρων βρίσκεται το σημείο που κατά την παράδοση ο Παύλος βάπτισε τους πρώτους χριστιανούς. Λογικά η όψη του, σε αντίθεση με την παρακείμενη πολιτεία, δεν έχει αλλάξει και τόσο στο πέρασμα του χρόνου. Κάτω από τις ψηλές λεύκες, μια νησίδα μετατρέπεται σε ιερό και το μικρό αμφιθέατρο της όχθης γεμίζει με πιστούς. Ο χώρος έχει διαμορφωθεί έτσι ώστε να γίνονται στα νερά του ποταμού βαπτίσεις ενηλίκων. Σχεδόν δύο χιλιάδες χρόνια μετά, πιστοί από ολόκληρο τον κόσμο, έρχονται για να αναβαπτιστούν στα ίδια νερά αναζητώντας το βίωμα των πρώτων αποστολικών χρόνων.
Ο συμβολισμός του χώρου
Είναι πραγματικά παράδοξο. Έξω από τα τείχη της πόλης, δόθηκαν μάχες που έκριναν όχι απλά το μέλλον της περιοχής, αλλά ολόκληρης της Ρωμαϊκής Αυτοκρατορίας. Παρόλα αυτά, μια πράξη καθόλα ειρηνική, το βάπτισμα μερικών ανθρώπων, θα είναι αυτό που θα συνδέσει το όνομα των Φιλίππων με την αλλαγή ολόκληρης της Ευρωπαϊκής ιστορίας. Οι άνθρωποι συνεχίζουν να έρχονται εδώ, ακολουθώντας τα βήματα των ανθρώπων που μίλησαν για την αγάπη και την ειρήνη. Αυτό και μόνο έχει να διδάξει πολλά στον καθένα μας.
Σύνταξη κειμένου: Παναγιώτης Μπαρδάκης
Επιμέλεια κειμένου: Ελευθερία Σακελλαρίου
