Μερικές φορές φέρνει στη μνήμη της εκείνη τη μέρα στη Λετονία. Ήταν λίγο έξω από την πόλη Νταουγκάβπιλς, η οποία έχει ευνοϊκή γεωγραφική θέση καθώς συνορεύει με την Λευκορωσία και τη Λιθουανία.
Ήταν μία κρύα νύχτα και η Άνια Μ., ετοιμαζόταν να ξαπλώσει όταν την κάλεσαν στο διοικητήριο. Μπαίνοντας στο οχυρό του διοικητή κάθονταν οι συνάδελφοι και ένας άντρας με πολιτικά. Συγκράτησε πολύ καλά το πρόσωπο του άντρα αυτού. Όλα τα χρόνια έβλεπε άντρες μόνο με στρατιωτικές στολές, με χλαίνες, κι εκείνος φορούσε μαύρο παλτό με βελούδινο γιακά.
- Χρειαζόμαστε τη βοήθειά σας, είπε ο άντρας κοιτώντας τη στα μάτια.
- Δύο χιλιόμετρα από δω γεννάει η γυναίκα μου. Είναι μόνη, δεν υπάρχει άλλος στο σπίτι.
Ο διοικητής ρωτάει τη γνώμη της.
- Είναι στη νεκρή ζώνη. Το γνωρίζετε ότι δεν είναι ακίνδυνο.
- Μία γυναίκα γεννάει. Οφείλω να τη βοηθήσω, απάντησε η Άνια.
Η Άνια Μ, ήταν Ρωσίδα, λοχαγός, στρατιωτική γιατρός στον Β’ Παγκόσμιο Πόλεμο.
Έφυγε μετά από μισή ώρα με συνοδεία πέντε αντρών με αυτόματα. Έπαιρνε να χαράζει. Μέχρι να φτάσουν γινόταν ανταλλαγή πυρών πότε κοντινών, πότε μακρινών. Περπάτησαν για ώρα μέσα στο πυκνό δάσος ώσπου φάνηκε στο βάθος το περίγραμμα ενός κτίσματος. Μπήκε στο σπίτι και είδε τη γυναίκα ξαπλωμένη στο πάτωμα, πάνω σε κάτι κουρέλια. Ο άντρας της άρχισε αμέσως να καλύπτει τα παράθυρα. Υπήρχαν δύο άντρες στην αυλή, δύο στην πόρτα και ένας να της φωτίζει με ένα φακό. Η γυναίκα μετά βίας συγκρατούσε τα βογκητά. Ο πόνος της ήταν αφόρητος.
Την πλησίασε και της είπε: «Κουράγιο, καλή μου. Δεν πρέπει να φωνάζετε. Κάντε υπομονή. Όλα θα πάνε καλά».
Βρίσκονταν στη νεκρή ζώνη. Αν ο αντίπαλος αντιλαμβανόταν κάτι, έστω και την παραμικρή κίνηση, θα τους έστελνε τα βλήματά του μέσα σε δευτερόλεπτα. Όταν γεννήθηκε το παιδί όλοι οι άντρες είπαν σιγανά, ψιθυριστά σχεδόν « Ζήτω! Ζήτω!». Συγκινημένοι όλοι από αυτό το θαύμα της ζωής. Στην πρώτη γραμμή είχε γεννηθεί ένα κοριτσάκι.
Zεστό νερό δεν υπήρχε και έτσι αναγκάστηκε να τρίψει το μωρό με κρύο. Το τύλιξε με κάποια ποδόπανα που είχε φέρει μαζί της. Το μωρό έκλαψε για λίγο. Λες και καταλάβαινε. Ύστερα το άφησε στην αγκαλιά της μητέρας του.
Πήγε και την επόμενη μέρα να δει πως ήταν η μητέρα και το μωρό. Ήξεραν όλοι ότι ήταν η τελευταία φορά. Ήταν πολύ επικίνδυνο. Τότε η γυναίκα ρώτησε τον άντρα της κάτι στα λιθουανικά και αυτός μετέφρασε στα ρώσικα «η γυναίκα μου ρωτάει πώς σας λένε». «Άνια», απάντησε αυτή. Η γυναίκα είπε και πάλι κάτι. Ο άντρας της ξαναμετέφρασε: « Λέει ότι είναι πολύ ωραίο όνομα. Προς τιμήν σας θα ονομάσουμε την κόρη μας ΄Ανια.»
Η Άνια το άκουσε αλλά δεν αντέδρασε. Τότε η μητέρα ανασηκώθηκε κάπως και της έτεινε μία όμορφη πουδριέρα. Προφανώς αυτό ήταν το πιο πολύτιμο πράγμα που είχε και ήθελε να της δείξει την ευγνωμοσύνη της. Πήρε την πούδρα στα χέρια της, την ευχαρίστησε και ύστερα την έβαλε βιαστικά στην τσάντα της.
Στο δρόμο για τον γυρισμό ήταν πολύ επικίνδυνα. Γύρω έπεφταν πυρά και έσκαγαν οβίδες. Όταν επέστρεψαν στη βάση τους και λίγο πριν πάει να δει τους τραυματίες έβγαλε από την τσάντα της την πούδρα. Ήταν κάτι τόσο γυναικείο. Είχε ξεχάσει αυτά τα τέσσερα χρόνια πως είναι να είσαι γυναίκα. Η μυρωδιά της πούδρας όταν άνοιξε το καπάκι… Ύστερα της ήρθε στο νου το μωρό…… Κοριτσάκι….. Κάτι τόσο οικογενειακό, κάτι από αυθεντικά γυναικεία ζωή…… και τότε έβαλε τα κλάματα για δεύτερη φορά από τότε που ξεκίνησε ο πόλεμος. Την πρώτη ήταν όταν έμαθε ότι εκείνος σκοτώθηκε.
Όταν τελείωσε ο πόλεμος πολλές φορές αναρωτήθηκε για την τύχη αυτού του παιδιού. Είχε συγκρατήσει την ημερομηνία γεννήσεώς της και κάθε 11 Δεκέμβρη έλεγε με το νου της, η Άνια σήμερα κλείνει τα πέντε, τα έξι…. Είχε ακόμη την πούδρα. Κάποιες φορές την άνοιγε απλά για να την μυρίσει και την ξανάκλεινε.
Παιδιά δικά της δεν έκανε. Όχι ότι δεν ήθελε αλλά ο πόλεμος την άλλαξε. Δεν θα ήταν ποτέ η ίδια.
«Ένα ακόμη πρωινό στον πόλεμο σημαίνει ότι είσαι ζωντανός» έλεγε στον εαυτό της. Πριν τη μάχη….. Κοιτούσε και ήξερε ότι μπορεί να είναι και το τελευταίο της. Η γη ήταν πάντα όμορφη….. και ο αέρας….. και ο ήλιος….
Ο πόνος ήταν για αυτή, μοναξιά, αυστηρή απομόνωση αλλά ταυτόχρονα ένα ιδιαίτερο είδος γνώσης. Έλεγε στον εαυτό της ότι υπάρχει στην ανθρώπινη ζωή κάτι που δεν είναι δυνατόν να το περιγράψει κανείς με λόγια. Πόσο δύσκολο ήταν να περιγράψει τους τραυματίες, το πως ένιωθαν, τους νεκρούς, το αίμα που χύθηκε στον πόλεμο. Είναι η γνώση ότι έτσι είναι φτιαγμένος ο κόσμος μας, έτσι είμαστε φτιαγμένοι όλοι οι άνθρωποι και ο πόνος είναι πάντα εκεί και καραδοκεί παρέα με τη μοναξιά.
Τον αγάπησε τον λοχαγό Βασίλι Ν. με όλο της το είναι. Το μόνο που της είχε μείνει από αυτόν ήταν η στρατιωτική του ταυτότητα. Την πονούσε που δεν βρισκόταν θαμμένος σε ρωσικό έδαφος. Ήθελε πολύ να τον έχει στη Ρωσία και να τον κλάψει ή τουλάχιστον να πηγαίνει στον τάφο του λίγα λουλούδια.
Τον φέρνει συχνά στο νου της. Η εικόνα του δεν έχει ξεθωριάσει. Δεν θα το επέτρεπε άλλωστε στον εαυτό της. Θυμάται έντονα τον ενθουσιασμό του όταν την κοιτούσε. Είχε τον αμέριστο θαυμασμό του και της το έδειχνε. Την κοιτούσε σαν κάτι αέρινο και μαγικό. Με ένα βλέμμα βαθύ…..
Πριν τον πόλεμο της άρεσε να τραγουδάει και να χορεύει. Της άρεσε να γελάει. Δε σκεφτόταν και τόσο τον έρωτα! Γι’ αυτήν δεν ήταν κάτι το βασικό στη ζωή. Το κυριότερο ήταν η Πατρίδα.
Το 1946 γύρισε σπίτι της. Είχε παρασημοφορηθεί.
Κατά την επιστροφή της την ρώτησαν αν θα κυκλοφορεί με στρατιωτικά ή με πολιτικά. Δεν είχε δεύτερες σκέψεις. Βεβαίως με στρατιωτικά και ούτε σκεφτόταν να τα βγάλει.
Κάποιο βράδυ πήγε στο χορό των αξιωματικών. Είχε βάλει φόρεμα και γόβες για την περίσταση. Είχε φτιάξει και τα μαλλιά της έναν ωραίο κότσο, χρησιμοποίησε για πρώτη φορά και την πούδρα. Αντί για παλτό πήρε τη χλαίνη της. Στη γκαρνταρόμπα άφησε τη χλαίνη και τις στρατιωτικές μπότες της.
Την πλησίασε ένας αξιωματικός και την κάλεσε να χορέψουν.
- Σίγουρα δεν είστε από εδώ. Δείχνετε πολύ διανοούμενη.
Απλά του χαμογέλασε.
Όλο το βράδυ ήταν δίπλα της. Όταν ήρθε η ώρα για να φύγει την συνόδεψε μέχρι την γκαρνταρόμπα και της ζήτησε το νούμερο για να της φέρει το παλτό της.
Όταν έδωσε το νούμερο η κοπέλα από την γκαρνταρόμπα του έδωσε τη χλαίνη και τις μπότες.
Αυτός ρώτησε σαστισμένος μήπως έγινε κάποιο λάθος και η κοπέλα του έγνεψε αρνητικά.
Ακόμη σαστισμένος και με τη χλαίνη και τις μπότες στα χέρια κατευθύνθηκε προς το μέρος της Άνιας.
- Δεν μου είπατε ότι ήσασταν στο μέτωπο.
- Με ρωτήσατε;
Τα έχασε. Δεν μπορούσε ούτε να την κοιτάξει. Κι ο ίδιος μόλις είχε γυρίσει από το μέτωπο.
- Αλήθεια, γιατί εκπλαγήκατε τόσο;
-Δεν μπορούσα να φανταστώ ότι ήσασταν στον πόλεμο. Καταλαβαίνετε, κορίτσι του μετώπου. Να, είστε μία από εμάς.
- Σας εξέπληξε το ότι είμαι μόνη μου εδώ σήμερα; Xωρίς άντρα και χωρίς να είμαι έγκυος; Που δε φοράω αμπέχονο, δεν καπνίζω τσιγάρα και δε βρίζω;
Δεν τον άφησε να την συνοδέψει.
Ένιωθε περήφανη που ήταν στο μέτωπο.
Είχε υπερασπιστεί την Πατρίδα και αυτό τα έλεγε όλα.
