«Το να κοιτάς κατά ‘κει μέσα, να βλέπεις το διεστραμμένο νου που κρύβεται κάτω από την επιφάνεια όλων των ανθρώπων και να λες: ναι, σε δέχομαι. Ακόμα-ακόμα σ’ αγαπάω επειδή είσαι κομμάτι μου. Είσαι επέκτασή μου». Κάπως έτσι μιλούσε ο άρρωστος γέρος που υπό άλλες συνθήκες είχε το στόμα του κλειστό. Ήταν ξαπλωμένος πάνω σ’ ένα μπαμπούινο κρεβάτι με κοριούς, το οποίο φανταζόταν ως το απτό τοτέμ της κατάστασης του. Ως μια αλληγορία του ξεπεσμού των εισβολέων αυτού του πολέμου, απομεινάρι του οποίου αποτελούσε και ο ίδιος. «Παράσιτα που τρέφονται απ’ το αίμα ενός αρρώστου.»
«Για κοίτα με…», σκεφτόταν. «Ο κατακτητής που έγινε παλιάτσος. Ο παλιάτσος που έγινε ο μεσσίας των αγρίων. Και τώρα πάλι θάνατος…». Επαναλάμβανε αυτό τον μονόλογο στο κεφάλι του εδώ και πενήντα χρόνια, πολλά χρόνια αφότου πέθανε, σε πολλούς τόπους μακριά από τον δικό του τόπο και σε πολλές εποχές μακριά από την δική του εποχή. Ήταν όλα μέσα στο κεφάλι του, αλλά, καθώς οι άνθρωποι μοιράζονταν την ίδια αρρώστια με αυτόν, ήταν και στο δικό τους. Άλλες φορές ως συνειδητό όνειρο και άλλες ως διάλογος.
Αυτό τον διάλογο είχε με ένα φρεσκοβαμμένο παγκάκι και ένας νεαρός κάπου στο κέντρο της Θεσσαλονίκης, λίγα τετράγωνα μακριά από την πλατεία Ναβαρίνου. Υποστήριζε με το αυτάρεσκο πάθος που διέπει τους άψητους μιλένιους φοιτητές φιλολογίας πως: «είναι κατάρα να βλέπεις τα πράγματα τόσο καθαρά», σπεύδοντας να ενισχύσει αυτή του την σκέψη με το παράδειγμα της πρώτης φοράς που χρησιμοποίησε φωτογραφική μηχανή με πολλά megapixels. «Ευχόμουν πάντα να μπορώ να αποτυπώσω τον εαυτό μου πιο καθαρά», έλεγε. «Αλλά όταν αυτό έγινε, απογοητεύτηκα οικτρά! Όταν διέκρινα τα μουλωχτά μπιμπίκια στη λιγδιασμένη μυτόγκα μου, όταν είδα τις τρίχες στα αφτιά μου να ορθώνονται περήφανες και τα μάτια μου να έχουν πάρει λίγο χρόνο το καθένα για τον εαυτό του, είπα: και δεν έμενα με την παλιο- Κόντακ τη γριά; Άλλωστε… η γριά η Κόντακ ενδείκνυται για μέτρια ανέκδοτα που κάποτε ακούγονταν στις σαπιο-εκπομπές του τηλεβούρκου». Την τελευταία αυτή φράση την ξεστόμισε μονορούφι, σαν να την είχε προβάρει αρκετές φορές πριν. Καθώς μιλούσε, χειρονομούσε έντονα σαν να ήταν μαέστρος συμφωνικής ορχήστρας, ενώ με το βλέμμα του έριχνε θεριστικές βολές στο ανύπαρκτο κοινό του. Παρουσίαζε μια θλιβερή εικόνα.
Λίγο πιο κει στεκόταν δύο εργάτες του δήμου που τον παρατηρούσαν με τα χέρια ακουμπισμένα στα σβησμένα κομπρεσέρ τους. «Κάτι σκοτεινό υπάρχει εκεί κάτω φίλε…» παρατήρησε ο πιο παχουλός από τους δύο. «Για την αποχέτευση λες;» του είπε ο άλλος. «Όχι, για το σκότος των ανθρώπων λέω… Μην με παρεξηγείς. Σχήμα λόγου είναι. Το “φίλε”. Σχήμα λόγου είναι. Δεν σε ξέρω. Για την ακρίβεια δεν υπάρχουμε καν αυτή τη στιγμή, αλλά αυτό είναι μια άλλη συζήτηση» είπε αναστενάζοντας ο παχουλός εργάτης. Στη συνέχεια ήπιε μια τζούρα από την μπύρα του που λίγα δευτερόλεπτα πριν δεν βρισκόταν καν στα χέρια του.
«Να σου πω τι ξέρω εγώ για το σκότος των ανθρώπων;», έπιασε τη συζήτηση ο άλλος εργάτης. «Ότι δεν είναι των ανθρώπων το σκότος. Όχι των ανθρώπων. Της αλήθειας. ”Είδα τον τρόμο” σου λέει ο γέρος που έχει πάρει ψυχές στο λαιμό του. Τον τρόμο. Αναρωτήθηκες ποτέ αν νιώθει τον τρόμο ο βάτραχος όταν τρώει φτεροζούζουλα; Νιώθει το σκότος; Το φτεροζούζουλο τι νιώθει; Νιώθει και αυτό τον τρόμο; Εγώ λέω πως νιώθει ένα: ΟΧΙ, ΜΗ ΜΕ ΤΡΩΣ!», είπε με κωμικό τρόπο ο εργάτης, προσπαθώντας να παραστήσει το έντομο που έχει πιαστεί στο στόμα ενός βατράχου.
«Δεν ξέρω. Αυτό ίσως το λες και τρόμο» παρατήρησε ο παχουλός. «Ναι δεν λέω…» είπε ο άλλος. «Μπορείς να το πεις και έτσι. Αλλά το λες εσύ! Που βγάζεις στο στόμα τα χημικά πάρτι που γίνονται στο σώμα σου. Το έντομο που τρώγεται τι βγάζει; Νιώθει τον τρόμο αυτός που κόβει παιδικά χεράκια και τα στοιβάζει για να τα δει ο εχθρός; Νομίζω ότι και αυτός ένα ”ναι σε δέχομαι”, λέει. ”Σ’ αγαπάω γιατί είσαι μέρος μου και επέκτασή μου”. Ξεφτιλίκια… Το ακρωτηριασμένο παιδάκι τι λέει άραγε;». Ο παχουλός εργάτης δεν απάντησε. Έμεινε για λίγη ώρα σκεφτικός, έπειτα ήπιε άλλη μια τζούρα από την μπύρα του, ρεύτηκε, έκλασε και συνέχισε να μένει σιωπηλός.
Σε μια άλλη άκρη της πόλης ο Μάκης ο υδραυλικός προσπαθούσε να ξεβουλώσει μια χέστρα που είχε πλημμυρίσει. Όλη αυτή η προσπάθεια είχε αρχίσει να αποκαλύπτει τις παρυφές της κωλοχαράδρας του, με τέτοιο τρόπο που θα ορκιζόσουν πως η όλη σκηνή αποτελούσε στερεοτυπική αναπαράσταση της ιδέας ενός υδραυλικού, μέσα από την πένα ενός άπειρου συγγραφέα διηγημάτων. «Είναι πολλά τα σκατά!», είπε σε κάποια φάση ο Μάκης. «Ε;», έκανε η κυρα-Μαρίκα, η βαρήκοη ιδιοκτήτρια της χέστρας που βρισκόταν λίγο πιο κει. «Λέω:», επανέλαβε ο Μάκης. «Είναι πολλά τα σκατά γύρω μας για να αναλύσουμε όλα. Καταλαβαίνεις τι θέλω να πω;». Η κυρα-Μαρίκα πήρε μια έκφραση που έδειχνε ότι μάλλον δεν καταλάβαινε τι ήθελε να πει.
«Ή και όχι», συνέχισε ξεφυσώντας ο Μάκης. «Δεν ξέρω, ίσως είναι το ότι δεν έχω ακονίσει ακόμα καλά τα επιστημολογικά μου εργαλεία ή το ότι τα εργαλεία είναι ακόμα πρωτόγονα για να αντιμετωπίσουν το πρόβλημα». «Εργαλεία;», έκανε η κυρα-Μαρίκα. «Θες εργαλεία;». «Όχι, ΘΕΛΩ ΝΑ ΣΟΥ ΟΡΓΩΣΩ ΤΟ ΠΡΟΣΩΠΟ ΜΕ ΧΤΕΝΑ!», φώναξε ο Μάκης, αυτή την φορά πολύ κοντά στο πρόσωπο της κυρα-Μαρίκας που εξακολουθούσε να μην καταλαβαίνει τι γίνεται. «Είναι σαν να λες σ’ έναν Νεάντερταλ», συνέχισε ο Μάκης, «με την κυριολεκτική σημασία της λέξης κυρα-Μαρίκα, όχι μ΄ αυτήν που περιγράφει Έλληνα φαν του “Κλαρκ”. Είναι σαν να λες, λοιπόν, σ’ εναν Νεάντερνταλ: ”πάρε αυτήν την πέτρα και διάσπασέ μου το άτομο”. Αυτό που θα δια-σπάσει είναι το κεφάλι σου και ύστερα θα βαρέσει και μια παχιά πάνω από το σαπιοκούφαρό σου. Τι να λέμε τώρα! Διότι, θυμήσου κυρα-Μαρίκα: με βάση την κυρίαρχη αφήγηση, ο πολιτισμός δεν έχει φτάσει σ’ αυτόν ακόμα. Άλλωστε, ο πολιτισμός, κυρα-Μαρίκα, ήταν κάτι που έφτασε και σ’ εμάς τη στιγμή που μάθαμε ότι υπάρχει. Έτσι δεν είναι βρε κυρα-Μαρίκα; Πες και εσύ τίποτα. Πώς τα βλέπεις τα πράματα;». «Ααα… Καλά τα λες γιόκα μου», έκανε δήθεν πως καταλαβαίνει η κυρα-Μαρίκα, συνεχίζοντας στην πραγματικότητα να μην καταλαβαίνει Χριστό.
