Οι ειδικοί γνωρίζουν εδώ και καιρό ότι οι δεξιότητες ανάγνωσης αναπτύσσονται πριν από την πρώτη μέρα του νηπιαγωγείου, αλλά μία νέα έρευνα από τη Μεταπτυχιακή Σχολή Εκπαίδευσης του Χάρβαρντ αναφέρει ότι μπορεί να αρχίσουν να αναπτύσσονται ήδη από τη βρεφική ηλικία.
«Τα ευρήματά μας υποδηλώνουν ότι ορισμένα από αυτά τα παιδιά ξεκινούν την πρώτη τους μέρα στο νηπιαγωγείο με τα μικρά τους σακίδια πλάτης και έναν λιγότερο βέλτιστο εγκέφαλο για να μάθουν να διαβάζουν, και ότι αυτές οι διαφορές στην ανάπτυξη του εγκεφάλου αρχίζουν να εμφανίζονται στη νηπιακή ηλικία», δήλωσε η Gaab. «Προς το παρόν, περιμένουμε μέχρι τη Δευτέρα ή την Τρίτη Δημοτικού για να βρούμε τα παιδιά τα οποία δυσκολεύονται να διαβάσουν. Θα πρέπει να βρούμε αυτά τα παιδιά και να παρέμβουμε πολύ νωρίτερα, επειδή γνωρίζουμε ότι όσο νεότερος είναι ένας εγκέφαλος, τόσο πιο εύπλαστος είναι».
Υπάρχουν και άλλες μελέτες που παρακολουθούν την ανάπτυξη του εγκεφάλου στα παιδιά, αλλά αυτή είναι η μόνη διαχρονική μελέτη του εγκεφάλου στον κόσμο που παρακολουθεί την ανάπτυξη του εγκεφάλου από τη βρεφική ηλικία έως την παιδική ηλικία με ολοκληρωμένες αξιολογήσεις γραμματισμού, δήλωσαν οι Gaab και Turesky.
«Oι άλλες μελέτες είχαν μεγαλύτερα μεγέθη δείγματος από εμάς, αλλά επικεντρώνονταν πολύ περισσότερο στην τυπική ωρίμανση του εγκεφάλου», δήλωσε ο Turesky. «Δεν είδαμε άλλες μελέτες οι οποίες να ξεκίνησαν από τη βρεφική ηλικία, παρακολούθησαν την ωρίμανση του εγκεφάλου στο ίδιο σύνολο παιδιών για το διάστημα για το οποίο εμείς τους παρακολουθήσαμε και συμπεριέλαβαν τις αξιολογήσεις των ακαδημαϊκών αποτελεσμάτων».
Οι ερευνητές στόχευαν επίσης να μάθουν περισσότερα για το πώς μαθαίνουν οι εγκέφαλοι γενικά και πώς μαθαίνουν να διαβάζουν ειδικότερα. Η ανάγνωση είναι μια σύνθετη δεξιότητα η οποία περιλαμβάνει την πρώιμη ανάπτυξη των περιοχών του εγκεφάλου και την αλληλεπίδραση των διαφόρων υποδεξιοτήτων χαμηλότερου επιπέδου, συμπεριλαμβανομένης της φωνολογικής επεξεργασίας και του προφορικού λόγου. Οι εγκεφαλικές βάσεις της φωνολογικής επεξεργασίας, οι οποίες προηγουμένως είχαν αναγνωριστεί ως ένας από τους ισχυρότερους παράγοντες πρόβλεψης των δεξιοτητων αποκωδικοποίησης και ανάγνωσης λέξεων, αρχίζουν να αναπτύσσονται κατά τη γέννηση ή ακόμα και πριν, αλλά υφίστανται περαιτέρω βελτίωση μεταξύ της βρεφικής και της προσχολικής ηλικίας, δήλωσε ο Gaab. Η μελέτη έδειξε περαιτέρω υποστήριξη για αυτό, διαπιστώνοντας ότι η φωνολογική επεξεργασία διαμεσολάβησε τη σχέση μεταξύ της πρώιμης ανάπτυξης του εγκεφάλου και των μεταγενέστερων δεξιοτήτων ανάγνωσης των λέξεων.
«Οι περισσότεροι άνθρωποι πιστεύουν ότι η ανάγνωση ξεκινά μόλις ξεκινήσετε την επίσημη σχολική εκπαίδευση ή όταν αρχίσετε να λέτε τραγουδιστά το αλφάβητο», δήλωσε η Gaab. «Οι δεξιότητες ανάγνωσης πιθανότατα αρχίζουν να αναπτύσσονται στη μήτρα, επειδή η θεμελιώδης δεξιότητα-ορόσημο για την εκμάθηση της ανάγνωσης, της οποίας μέρος είναι ο προφορικός λόγος, είναι η επεξεργασία του ήχου και του λόγου η οποία λαμβάνει χώρα στη μήτρα».
Εκτός από τις μαγνητικές τομογραφίες, η μελέτη περιελάμβανε τις ψυχομετρικές αξιολογήσεις των παιδιών, συμπεριλαμβανομένων των γλωσσικών και των ευρύτερων γνωστικών ικανοτήτων, της μητρικής γλώσσας και του περιβάλλοντος γραμματισμού, για να εξετάσει πώς αυτές οι μεταβλητές επηρεάζουν την ανάπτυξη.
«Για πολύ καιρό, γνωρίζαμε ότι τα παιδιά τα οποία δυσκολεύονταν με την ανάγνωση παρουσίαζαν διαφορετική ανάπτυξη του εγκεφάλου», είπε η Gaab. «Αυτό που δεν γνωρίζαμε ήταν αν ο εγκέφαλός τους αλλάζει ως απάντηση στις δυσκολίες τις οποίες αντιμετωπίζουν καθημερινά στο σχολείο, κάτι που στη συνέχεια οδηγεί σε διαφορές στον εγκέφαλό τους. Ή μήπως τα παιδιά ξεκινούν με έναν λιγότερο βέλτιστο εγκέφαλο για να μάθουν να διαβάζουν την πρώτη μέρα της επίσημης σχολικής εκπαίδευσης, κάτι που πιθανότατα προκαλεί προβλήματα ανάγνωσης.
Η Gaab και η ομάδα της επρόκειτο να συνεχίσουν να παρακολουθούν τα παιδιά της μελέτης μέχρι το Γυμνάσιο και το Λύκειο, για σχεδόν πέντε ακόμη χρόνια, αλλά οι πρόσφατες περικοπές στην ομοσπονδιακή χρηματοδότηση το έχουν καταστήσει αυτό αβέβαιο. «Τα πρώτα τέσσερα χρόνια ανάπτυξης της ανάγνωσης αφορύν την ανάπτυξη του προφορικού λόγου», είπε. «Αλλά, ο απώτερος στόχος της εκμάθησης της ανάγνωσης είναι να κατανοήσετε τι διαβάζετε. Η μελέτη μας εξέτασε πλήρως τον τρόπο με τον οποίο μαθαίνουν τα παιδιά να διαβάζουν λέξεις. Ελπίζαμε να τους παρακολουθήσουμε για άλλα πέντε χρόνια για να εξετάσουμε επίσης την κατανόηση κειμένου.
«Είναι πραγματικά λυπηρό γιατί αυτά τα παιδιά θα αποχωρήσουν από τη μελέτη και θα πάνε στο Κολέγιο, και θα χαθούν για πάντα», είπε η Gaab. «Εάν η έρευνα συνεχιζόταν, θα παρείχε τόσο σημαντικές πληροφορίες για να αξιολογηθεί τουλάχιστον η κατανόηση της ανάγνωσής τους, ακόμη κι αν δεν ξαναδούμε τον εγκέφαλό τους, στο Γυμνάσιο και στις αρχές Λυκείου. Οι οικογένειες των παιδιών στη μελέτη μας ρωτούν ήδη: “Πότε είναι η επόμενη φορά που υποτίθεται ότι θα έρθουμε;” Θα πρέπει να τους πούμε ότι πιθανώς αυτό ήταν όλο».
Το παρόν άρθρο, με τίτλο Αναγνωστικές δεξιότητες και δυσκολίες: Aπό τη βρεφική έως την παιδική ηλικία, αποτελεί μετάφραση και προσαρμογή από την αγγλική στην ελληνική γλώσσα του πρωτότυπου άρθρου το οποίο μπορεί να βρεθεί εδώ.
