Στόχος του παρόντος άρθρου, με τίτλο Δυσλεξία: Μύθοι και Παρανοήσεις, είναι να αποδομήσει τους πιο διαδεδομένους μύθους γύρω από τη δυσλεξία, παρουσιάζοντας την πραγματικότητα όπως αναδεικνύεται από την επιστημονική έρευνα.
Η δυσλεξία είναι μία από τις πιο συχνές μαθησιακές δυσκολίες, αλλά και μία από τις πιο παρεξηγημένες. Μύθοι και λανθασμένες αντιλήψεις εξακολουθούν να επηρεάζουν την κοινωνία, την εκπαιδευτική κοινότητα και τη διαγνωστική αξιολόγηση. Αυτές οι παρανοήσεις όχι μόνο δημιουργούν σύγχυση, αλλά συχνά στερούν από τα παιδιά και τους ενήλικες με δυσλεξία την απαραίτητη υποστήριξη (Sohn, 2024).
Μύθος 1: «Δυσλεξία σημαίνει ότι βλέπεις τα γράμματα ανάποδα»
Ίσως η πιο διαδεδομένη παρανόηση. Πολλοί πιστεύουν ότι τα παιδιά με δυσλεξία βλέπουν ή γράφουν τα γράμματα ανάποδα, όπως το «β» αντί για το «δ» ή το «6» αντί για το «9». Στην πραγματικότητα, η δυσλεξία δεν είναι ένα πρόβλημα της όρασης, αλλά αφορά δυσκολίες στη γλωσσική επεξεργασία και ειδικότερα στη φωνολογική ενημερότητα, δηλαδή στην ικανότητα να συνδέει κανείς τους ήχους του προφορικού λόγου με τα σύμβολα (γράμματα) του γραπτού λόγου (Snowling, 2019).
Η σύγχυση αυτή είναι επικίνδυνη, καθώς συχνά οδηγεί τους γονείς και τους εκπαιδευτικούς σε ακατάλληλες στρατηγικές «οπτικής εξάσκησης» αντί για στοχευμένες παρεμβάσεις βελτίωσης της φωνολογικής ενημερότητας και της αποκωδικοποίησης.
Μύθος 2: «Η δυσλεξία είναι ένδειξη χαμηλής νοημοσύνης»
Ένας άλλος επιβλαβής μύθος είναι ότι η δυσλεξία ισοδυναμεί με χαμηλές γνωστικές ικανότητες. Αυτό είναι εντελώς λανθασμένο. Έρευνες δείχνουν ότι η δυσλεξία δεν έχει καμία σχέση με το IQ, και ότι τα άτομα με δυσλεξία έχουν τυπικό δείκτης νοημοσύνης (Shaywitz, 2020).
Στην πραγματικότητα, πολλοί άνθρωποι με δυσλεξία έχουν διακριθεί διεθνώς σε τομείς όπως η τέχνη, η επιστήμη και η επιχειρηματικότητα. Η Sohn (2024) τονίζει ότι αυτή η λανθασμένη σύνδεση με τη νοημοσύνη συχνά οδηγεί σε κοινωνικό στιγματισμό, χαμηλή αυτοεκτίμηση και περιττές προκαταλήψεις.
Μύθος 3: «Η δυσλεξία ξεπερνιέται με τον χρόνο»
Η δυσλεξία δεν είναι μια «παιδική φάση» που περνάει. Πρόκειται για μια νευροαναπτυξιακή διαταραχή η οποία επιμένει σε όλη τη διάρκεια της ζωής. Ωστόσο, με την κατάλληλη και έγκαιρη παρέμβαση, το άτομο με δυσλεξία μπορεί να αναπτύξει αποτελεσματικές στρατηγικές και να μειώσει τις δυσκολίες του σε μεγάλο βαθμό (Peterson & Pennington, 2015).
Η έγκαιρη διάγνωση είναι κρίσιμης σημασίας. Όπως σημειώνει η Sohn (2024), όταν τα παιδιά λαμβάνουν υποστήριξη από νωρίς, οι πιθανότητες σχολικής επιτυχίας αυξάνονται κατακόρυφα.
Advertising
Μύθος 4: «Τα άτομα με δυσλεξία έχουν όλα το ίδιο προφίλ»
Η δυσλεξία εκδηλώνεται με διαφορετικό τρόπο σε κάθε άτομο. Άλλοι δυσκολεύονται στην ανάγνωση, άλλοι στην ορθογραφία, και άλλοι παρουσιάζουν μειωμένη ταχύτητα επεξεργασίας ή δυσκολίες στη μνήμη εργασίας. Δεν υπάρχει «ένα και μοναδικό» προφίλ δυσλεξίας, αλλά μια ποικιλία χαρακτηριστικών (Lyon κ.ά., 2003).
Αυτή η ετερογένεια καθιστά αναγκαία την εξατομικευμένη παρέμβαση και την προσαρμογή της διδασκαλίας, αντί μιας «καθολικής» προσέγγισης η οποία συχνά αποτυγχάνει.
Μύθος 5: «Τα παιδιά με δυσλεξία είναι απλώς τεμπέλικα»
Ένας από τους πιο άδικους μύθους είναι ότι οι μαθητές με δυσλεξία δεν προσπαθούν αρκετά. Στην πραγματικότητα, τα παιδιά με δυσλεξία συχνά καταβάλλουν πολλαπλάσια προσπάθεια για να διαβάσουν ή να γράψουν σε σύγκριση με τους συμμαθητές τους. Η λανθασμένη ερμηνεία αυτών των δυσκολιών ως τεμπελιά ή αδιαφορία οδηγεί σε ψυχολογική πίεση και χαμηλή αυτοεκτίμηση (Eide & Eide, 2011).
Η αναγνώριση της προσπάθειας και η κατανόηση από το σχολικό και οικογενειακό περιβάλλον αποτελούν το κλειδί της ψυχολογικής ενδυνάμωσης των παιδιών με δυσλεξία (Sohn, 2024).
Advertising
Η σημασία της σωστής ενημέρωσης
Η διατήρηση των μύθων γύρω από τη δυσλεξία δεν είναι απλά θεωρητικό ζήτημα· έχει πραγματικές συνέπειες. Όταν οι παρανοήσεις κυριαρχούν, τα παιδιά με δυσλεξία καθυστερούν να διαγνωστούν, δεν λαμβάνουν την κατάλληλη υποστήριξη και ενδέχεται να στιγματιστούν κοινωνικά.
Η σωστή ενημέρωση συμβάλλει:
- Στην αποδοχή της νευροποικιλότητας κατά τη μαθησιακή διαδικασία
- Στην αποφυγή του στιγματισμού
- Στην έγκαιρη διάγνωση και παρέμβαση.
- Στην ενίσχυση της αυτοεκτίμησης των μαθητών/μαθητριών.
Η κατανόηση της δυσλεξίας ως διαφορετικού τρόπου μάθησης – και όχι ως «ελλείμματος» – είναι απαραίτητη για να μπορέσουν τα παιδιά να αξιοποιήσουν πλήρως τις δυνατότητές τους (Sohn, 2024).
Συμπεράσματα
Η δυσλεξία δεν είναι ένα ανυπέρβλητο εμπόδιο, αλλά μια διαφορετικότητα στον τρόπο με τον οποίο το άτομο επεξεργάζεται τη γλώσσα. Οι μύθοι γύρω από αυτήν όχι μόνο είναι ανακριβείς, αλλά και επικίνδυνοι, καθώς στερούν από τα παιδιά το δικαίωμα της έγκαιρης διάγνωσης και της κατάλληλης υποστήριξης. Έτσι, α αποδόμηση αυτών των παρανοήσεων είναι καθοριστική για να δημιουργήσουμε ένα εκπαιδευτικό σύστημα το οποίο προάγει τη συμπερίληψη και την ψυχολογική ενδυνάμωση.
Η δυσλεξία δεν είναι το αποτέλεσμα τεμπελιάς, χαμηλής νοημοσύνης ή «παιδικής φάσης» που θα περάσει. Είναι μια διαφορετική μαθησιακή πραγματικότητα η οποία, με την κατάλληλη προσέγγιση, μπορεί να μετατραπεί από εμπόδιο σε πηγή δύναμης και δημιουργικότητας.
Advertising
Βιβλιογραφία
Eide, B., & Eide, F. (2011). The dyslexic advantage: Unlocking the hidden potential of the dyslexic brain. Plume.
Lyon, G. R., Shaywitz, S. E., & Shaywitz, B. A. (2003). A definition of dyslexia. Annals of Dyslexia, 53(1), 1–14.
Peterson, R. L., & Pennington, B. F. (2015). Developmental dyslexia. Annual Review of Clinical Psychology, 11, 283–307.
Shaywitz, S. (2020). Overcoming dyslexia: Second edition. Vintage.
Snowling, M. J. (2019). Dyslexia: A very short introduction. Oxford University Press.
Sohn, E. (2024, September). Untangling dyslexia myths and misconceptions: Persistent misunderstandings about reading struggles have impeded progress in diagnosis and treatment. Monitor on Psychology. American Psychological Association.
