Η διαταραχή ελλειμματικής προσοχής και υπερκινητικότητας (ΔΕΠΥ) είναι μια από τις πιο γνωστές νευρολογικές διαταραχές. Εκτιμάται ότι ένα σημαντικό ποσοστό του πληθυσμού μπορεί να εμφανίσει συμπτώματα ήδη από τα μαθητικά του χρόνια. Η ΔΕΠΥ εμποδίζει το άτομο να συγκεντρώνεται σε αυτό που κάνει. Μερικές από τις ενδείξεις είναι ότι, ο ενήλικας αντιμετωπίζει προβλήματα προσαρμογής, ενώ ταυτόχρονα πέφτει η απόδοσή του. Επίσης συχνά αποφεύγει εργασίες που απαιτούν πνευματική προσπάθεια, δεν είναι καλός στο να ακολουθεί οδηγίες ενώ συχνά είναι ανοργάνωτος. Μελέτες έδειξαν, ότι έχουν παρουσιαστεί ελλείμματα στη λειτουργία του πρόσθιου λοβού του εγκεφάλου στα άτομα που έχουν διαγνωστεί με αυτό. Πιο συγκεκριμένα, έχει παρατηρηθεί ότι η λειτουργεία των νευροδιαβιβαστικών συστημάτων αναστέλλεται λόγω της δυσλειτουργίας της ντοπανόινης και νοραδρεναλίνης. Αυτό οδηγεί στην καθυστερημένη ωρίμανση και λειτουργία συγκεκριμένων περιοχών του πρόσθιου εγκέφαλου.
Συμπτώματα
Σύμφωνα με το DSM-IV, τα κύρια συμπτώματα που εμφανίζονται είναι η διάσπαση προσοχής, η υπερκινητικότητα και η παρορμητικότητα, έτσι καταλήγουμε σε τρεις τύπους ΔΕΠΥ.
ΔΕΠ- τύπος απροσεξίας
Γίνονται συχνά λάθη στη δουλεία, παρόλο που το άτομο γνωρίζει ότι μπορεί να αποδώσει καλύτερα. Εργασίες που απαιτούν χρόνο και προσοχή στη λεπτομέρεια δημιουργούν έντονο άγχος, ενώ συχνά δυσκολεύεται να ολοκληρώσει ό,τι αρχίζει. Όταν πρέπει να διαβάσει μακροσκελή κείμενα κουράζεται και παρόλο που μπορεί να του κεντρίζουν το ενδιαφέρον τα παρατά εύκολα. Το ίδιο συμβαίνει και με συζητήσεις που διαρκούν πολύ. Ακόμα, παρατηρείται δυσκολία στο να ακολουθούν οδηγίες, τόσο προφορικές όσο και γραπτές. Μια ακόμα ένδειξη είναι το ότι το άτομα χάνει εύκολα τα πράγματά του, κάνει πολλά λάθη απροσεξίας και συχνά ξεχνά να φέρει εις πέρας κάποιες υποχρεώσεις του.
ΔΕΠΥ – τύπος Παρορμητικότητας/Υπερκινητικότητας
Το άτομο ονειροπολεί συχνά διότι νιώθει την ανάγκη ξεφεύγει από την καθημερινότητα. Μιλά πολύ και δυσκολεύεται να μένει σε ένα σημείο. Επίσης κουνάει συνέχεια χέρια, πόδια και συχνά αλλάζει στάση. Η υπερκινητικότητα γίνεται αντιληπτή πολύ εύκολα και από τους οικείους του καθώς παρατηρείται ότι δεν ‘’ησυχάζει’’ ποτέ ενώ χαρακτηρίζουν τους ρυθμούς ως τρελούς. Επιπροσθέτως, το άτομο τρέχει υπερβολικά, δεν σκέφτεται πριν αντιδράσει και απαντά πριν ολοκληρωθεί η ερώτηση. Παρατηρείται επίσης, ότι δεν μπορεί αν μείνει σε ένα σημείο για πολλή ώρα καθώς και το ότι τείνει να διακόπτει ή να ενοχλεί τους γύρω του.
ΔΕΠΥ-Συνδυασμένος τύπος
Ο συνδυασμένος τύπος παρατηρείται συχνότερα στα παιδιά και στους εφήβους, ωστόσο δεν είναι απίθανο να εμφανιστεί και σε ενήλικες. Όπως μαρτυρά και η ονομασία του τύπου, αποτελεί συνδυασμό των προηγούμενων δυο.
Διάγνωση
Για την διάγνωση της ΔΕΠ-Υ δεν υπάρχουν ακόμα εργαστηριακές εξετάσεις. Για να ανιχνευτεί σωστά όμως, οι ειδικοί βασίζονται σε ερωτήσεις που κάνουν στο άτομο σχετικά με τα επίπεδα συγκέντρωσής του. Το κλινικό ιστορικό και η αξιολόγηση διάφορων νευροψυχολογικών πεδίων είναι τα πιο αποτελεσματικά εργαλεία στην διάγνωση και των τριών τύπων ΔΕΠΥ. Αυτό που συχνά συνιστούν οι ειδικοί, είναι ότι το τεστ πρέπει να συμπληρωματικό τη κλινικής συνεδρίας και όχι υποκατάστατο.
Σπάνια διαγιγνώσκεται πριν την ενηλικίωση
Η διαταραχή ελλειμματικής προσοχής και υπερκινητικότητας σπάνια διαγιγνώσκεται πριν την ενηλικίωση, αυτό συμβαίνει κυρίως λόγω των κρυμμένων συμπτωμάτων. Οι «καθημερινές σχολικές ρουτίνες» που έχουν τα παιδιά είναι ικανές να μην φανερώσουν συμπτώματα ΔΕΠΥ. Όταν το άτομο μεταβαίνει από το σχολικό περιβάλλον σε ένα λιγότερο δομημένο και προσπαθεί να βρει τις ισορροπίες του, τότε τα συμπτώματα γίνονται πιο εύκολα αντιληπτά.
Εργασία και ΔΕΠΥ
Η διαταραχή Ελλειμματικής Προσοχής και Υπερκινητικότητας επηρεάζει στο μέγιστο βαθμό την εργασία του ατόμου. Πολλοί δυσκολεύονται να διατηρήσουν τις θέσεις εργασίας τους, ενώ τείνουν να μην αξιοποιούν σωστά τα ταλέντα τους. Μια έρευνα που πραγματοποιήθηκε από τον Demos, κατέληξε στο συμπέρασμα ότι η ΔΕΠΥ συνδέεται χαμηλή παραγωγικότητα και με απουσία σχεδιασμού σταδιοδρομίας. Επίσης διαπιστώθηκε η εργασιακή αστάθεια των ατόμων με ΔΕΠΥ, αλλά και η κατά 15% μεγαλύτερη πιθανότητα να λαμβάνουν επιδόματα πρόνοιας.
Πηγές που χρησιμοποιήθηκαν για αυτό το άρθρο: ADHD Hellas Πανελλήνιο Σωματείο Ατόμων με ΔΕΠΥ
