Το παρόν άρθρο, με τίτλο Πέρα από τη ΔΕΠΥ: Κρυμμένες γλωσσικές δυσκολίες, αποτελεί μετάφραση και προσαρμογή από την αγγλική στην ελληνική γλώσσα του πρωτότυπου άρθρου το οποίο μπορεί να βρεθεί εδώ.
Συγγραφέας του πρωτότυπου άρθρου, με τίτλο Beyond ADHD: The Hidden Language Challenges Behind Academic Struggles, Tatyana Elleseff, MA CCC-SLP, Rutgers University.
Μετάφραση και προσαρμογή: Μαρία Μεγγησίδου, Δρ., Πανεπιστημιακό Κολλέγιο του Λονδίνου.
Όταν ένας μαθητής δυσκολεύεται ακαδημαϊκά με την κατανόηση του προφορικού λόγου, την τήρηση των λεκτικών οδηγιών ή την αυθόρμητη ανταπόκριση, η ΔΕΠΥ συχνά θεωρείται ως η κύρια αιτία των δυσκολιών του.
Ωστόσο, αυτή η υπόθεση παραβλέπει την πιθανότητα των υποκείμενων γλωσσικών ελλειμμάτων τα οποία μπορεί να συμβάλλουν στις ακαδημαϊκές του προκλήσεις. Ενώ η ΔΕΠΥ μπορεί σίγουρα να επηρεάσει τη μάθηση, δεν είναι η μοναδική ή ακόμη και η κύρια αιτία πολλών ακαδημαϊκών δυσκολιών. Ποια είναι η πραγματική αιτία για πολλούς μαθητές; Η Αναπτυξιακή Γλωσσική Διαταραχή (ΑΓΔ).
Η ΑΓΔ είναι μια εγκεφαλική διαταραχή η οποία επηρεάζει τον τρόπο με τον οποίο τα παιδιά κατανοούν και χρησιμοποιούν τη γλώσσα, επηρεάζοντας την κατανόηση, την προφορική έκφραση, την ανάγνωση, τη γραφή, ακόμη και την κοινωνική επικοινωνία. Αλλά επειδή η ΑΓΔ και η ΔΕΠΥ μοιράζονται κοινά συμπτώματα, πολλοί μαθητές/πολλές μαθήτριες με αδιάγνωστες γλωσσικές διαταραχές θεωρείται λανθασμένα ότι έχουν ελλειμματική προσοχή, γεγονός που οδηγεί σε λανθασμένες παρεμβάσεις και χαμένες ευκαιρίες για αποτελεσματική υποστήριξη.
Λανθασμένη αντίληψη #1: Eάν ένας μαθητής/μία μαθήτρια είναι απρόσεκτος/η, η ΔΕΠΥ πρέπει να είναι το πρόβλημα
- Να χάνει τις λέξεις-κλειδιά στις προφορικές οδηγίες και να φαίνεται «αφηρημένο»
- Να δυσκολεύεται με τις οδηγίες των πολλαπλών βημάτων, να φαίνεται ξεχασιάρης/α ή ανοργάνωτος/η
- Να αποφεύγει τις εργασίες της ανάγνωσης και της γραφής λόγω της δυσκολίας με την επεξεργασία της γλώσσας
- Να έχει δυσκολία στην παρακολούθηση των συζητήσεων στην τάξη, οδηγώντας σε φαινομενική «ονειροπόληση». Πολλές από αυτές τις συμπεριφορές μιμούνται τη ΔΕΠΥ, αλλά η βασική αιτία είναι διαφορετική
- Οι γλωσσικές προκλήσεις δημιουργούν υπερφόρτωση της προσοχής, καθιστώντας πιο δύσκολο για τους μαθητές/τις μαθήτριες να παραμείνουν αφοσιωμένοι/ες—ωστόσο το πρόβλημα δεν είναι η προσοχή, είναι η κατανόηση.
Λανθασμένη αντίληψη #2: Τα γενικά εκπαιδευτικά τεστ μπορούν να εντοπίσουν το πρόβλημα
Ένα άλλο συνηθισμένο λάθος είναι η υπόθεση ότι τα τυπικά τεστ ακαδημαϊκής επίδοσης, όπως το Woodcock-Johnson IV (WJ-IV) ή το Wechsler Individual Achievement Test (WIAT-4), είναι αρκετά για τη διάγνωση των γλωσσικών μαθησιακών δυσκολιών.
Ωστόσο, η διάγνωση της ΑΓΔ απαιτεί τη χορήγηση ψυχομετρικά ορθών γλωσσικών εργαλείων ειδικά για τη γλώσσα, όπως το Test of Integrated Language & Literacy Skills (TILLS). Στην πραγματικότητα, χωρίς ψυχομετρικά ισχυρές γλωσσικές αξιολογήσεις, οι μαθητές/μαθήτριες με ΑΓΔ μπορεί να βαθμολογηθούν εντός του μέσου εύρους στις γενικές εξετάσεις, καλύπτοντας τα ελλείμματά τους. Αυτό μπορεί να οδηγήσει τα σχολεία να αποδώσουν λανθασμένα τις δυσκολίες τους στην προσοχή και όχι στην επεξεργασία της γλώσσας.
Λανθασμένη αντίληψη #3: Οι αποκλίσεις στις εξετάσεις σημαίνουν ότι ο μαθητής/η μαθήτρια δεν έδινε προσοχή
Όταν οι μαθητές/οι μαθήτριες παρουσιάζουν σημαντικές διακυμάνσεις στις βαθμολογίες σε διαφορετικές αξιολογήσεις, μπορεί να είναι δελεαστικό να αποδώσουμε αυτές τις αποκλίσεις στην έλλειψη προσοχής ή στην έλλειψη προσπάθειας. Ωστόσο, αυτές οι διαφορές συχνά αντικατοπτρίζουν αυτό που αξιολογεί στην πραγματικότητα κάθε τεστ, παρά την εμπλοκή ενός μαθητή/μιας μαθήτριας.
Γιατί αυτά έχουν σημασία: Η λανθασμένη διάγνωση οδηγεί σε λανθασμένες παρεμβάσεις
- Λογοθεραπεία για την ανάπτυξη των προφορικών και ρεαλιστικών γλωσσικών τους ικανοτήτων·
- Δομημένες προσεγγίσεις γραμματισμού για την υποστήριξη της ανάπτυξης της ανάγνωσης, της ορθογραφίας και της γραφής.
Συμπέρασμα
Η ΔΕΠΥ δεν είναι η προεπιλεγμένη εξήγηση για τις ακαδημαϊκές δυσκολίες. Εάν ένας μαθητής/μια μαθήτρια δυσκολεύεται με την κατανόηση, την έκφραση, την ανάγνωση και τη γραφή, μια διεξοδική γλωσσική αξιολόγηση είναι κρίσιμη. Αντί να υποθέτουμε ότι η απροσεξία είναι η ρίζα της κακής ακαδημαϊκής επίδοσης, πρέπει να αναρωτηθούμε:
- Κατανοεί αυτός ο μαθητής/η μαθήτρια τη γλώσσα τόσο καλά όσο οι συνομήλικοί του;
- Έχει αξιολογηθεί με γλωσσικές δοκιμασίες ή μόνο με γενικές ακαδημαϊκές δοκιμασίες;
Μετατοπίζοντας την εστίασή μας από τη ΔΕΠΥ στη γλώσσα και τον γραμματισμό, μπορούμε να διασφαλίσουμε ότι οι μαθητές/μαθήτριες με ΑΓΔ λαμβάνουν τις παρεμβάσεις τις οποίες πραγματικά χρειάζονται –προετοιμάζοντάς τους για την επιτυχία στο σχολείο και μετά το σχολείο.
Βιβλιογραφία
Andreou, G., Lymperopoulou, V., & Aslanoglou, V. (2022). Developmental Language Disorder (DLD) and Autism Spectrum Disorder (ASD): similarities in pragmatic language abilities. A systematic review. International Journal of Developmental Disabilities, 70(5), 777–791.
National Institute on Deafness and Other Communication Disorders. (n.d.). Developmental language disorder. Ανακτήθηκε 8 Ιουλίου 2025, από https://www.nidcd.nih.gov/health/developmental-language-disorder
Parks, K. M. A., Hannah, K. E., Moreau, C. N., Brainin, L., & Joanisse, M. F. (2023). Language abilities in children and adolescents with DLD and ADHD: A scoping review. Journal of Communication Disorders, 106, 106381.
Snowling, M. J., & Hulme, C. (2021). Annual research review: Reading disorders revisited – The critical importance of oral language. Journal of Child Psychology and Psychiatry, 62(5), 635-653.
