Τι εννοούμε Συννοσηρότητα ΔΕΠ-Υ και δυσλεξίας; Για να καταλάβουμε ας αναλύσουμε τις έννοιες μία-μία.
-
Τι είναι η Διάσπαση Ελλειμματικής Προσοχής και Υπερκινητικότητας (ΔΕΠ-Υ);
Η Διαταραχή Ελλειμματικής Προσοχής και Υπερκινητικότητας (ΔΕΠ-Υ) είναι από τις πιο συχνές νευροβιολογικές (που υπάρχουν εκ γενετής) διαταραχές της παιδικής ηλικίας. Συγκεκριμένα, πλήττει το 5-7% του πληθυσμού των παιδιών σχολικής ηλικίας με αναλογία αγόρια-κορίτσια, 3:1. Τα χαρακτηριστικά συμπτώματα αυτής της διαταραχής είναι: η διάσπαση της προσοχής, η παρορμητικότητα και η υπερκινητικότητα. Τα δευτερογενή συμπτώματα είναι: τα προβλήματα ομιλίας, η χαμηλή αυτοεκτίμηση, η αδεξιότητα, οι μαθησιακές δυσκολίες και τα προβλήματα συμπεριφοράς. Επίσης, τα παιδιά με ΔΕΠ-Υ συνήθως έχουν χαμηλές σχολικές επιδόσεις και δεν είναι λίγες οι φορές που γίνονται δέκτες Ειδικής Αγωγής.
-
Τι είναι η δυσλεξία;
Όσον αφορά στη δυσλεξία, είναι και αυτή νευροβιολογική διαταραχή κατά την οποία το άτομο παρουσιάζει δυσκολίες στο διάβασμα και την γραφή και, συνήθως διαπιστώνεται κατά την είσοδο του παιδιού στο σχολείο. Αποτελεί συνηθισμένη διαταραχή της παιδικής ηλικίας. Έχει φανέι ότι το 60% των παιδιών που έχουν δυσλεξία παρουσιάζει και κάποια άλλη διαταραχή, με συνηθέστερη τη ΔΕΠ-Υ.
-
Τι είναι συννοσηρότητα και πώς οι δύο διαταραχές σχετίζονται;
Συννοσηρότητα είναι η συνύπαρξη δύο ή περισσότερων διαταραχών στο ίδιο άτομο.
Και οι δύο αυτές διαταραχές συναντώνται στο 5% περίπου του παιδικού πληθυσμού ενώ παρατηρείται πολύ υψηλή συννοσηρότητα μεταξύ τους. Βέβαια, μεγάλη είναι η επίδραση της κληρονομικότητας, τόσο στην μία όσο και στην άλλη, . Συγκεκριμένα, τα παιδία με ΔΕΠ-Υ εμφανίζουν και δυσλεξία σε ποσοστό 18-45%, ενώ τα παιδιά που έχουν δυσλεξία παρουσιάζουν και ΔΕΠ-Υ σε ποσοστό 18-42%. Και στις δύο διαταραχές, είναι εμφανή τα ελλείμματα σε λειτουργίες εκτελεστικού ελέγχου, σε γνωστικούς τομείς και στην ταχύτητα επεξεργασίας των πληροφοριών. Όταν γίνεται λόγος για ελλείματα σε λειτουργίες εκτελεστικού ελέγχου εννοούνται οι «γνωστικές διαδικασίες, οι οποίες περιλαμβάνουν τις μεταγνωστικές ικανότητες σχετικά με τη στρατηγική για την ολοκλήρωση μιας εργασίας, τη μνήμη εργασίας και διαδικασίες αυτορρύθμισης.» (Μeltzer,2007).
Ο υψηλός βαθμός συννοσηρότητας και η κληρονομικότητα των δύο διαταραχών αποδεικνύουν ότι έχουν όμοια γενετικά αίτια. Ωστόσο, η συνύπαρξη των δύο διαταραχών έχει τόσο βιολογικά όσο και περιβαλλοντικά αίτια. Κάποιοι ερευνητές υποστηρίζουν ότι τα παιδία που έχουν ΔΕΠ-Υ μαζί με δυσλεξία ανήκουν σε μία υποκατηγορία της ΔΕΠ-Υ, η οποία έχει μεγαλύτερα ελλείμματα σε διάφορες λειτουργίες. Τέλος, είναι σημαντικό να σημειωθεί ότι τα δευτερογενή συμπτώματα της ΔΕΠ-Υ είναι πιο έντονα όταν η διαταραχή αυτή συνυπάρχει με δυσλεξία. Ακόμη, μεγάλος είναι ο κίνδυνος για εμφάνιση Διαταραχών Διασπαστικής Συμπεριφοράς.
Ταυτόχρονα, η στενή σχέση της δυσλεξίας με την ΔΕΠ-Υ γίνεται φανερή και από το γεγονός ότι για την ανάγνωση (βασική δυσκολία της δυσλεξίας) χρειάζεται κανείς να επιστήσει την προσοχή του (βασική δυσκολία της ΔΕΠ-Υ). Εξάλλου, «πρώιμα συμπτώματα ελλειμματικής προσοχής αποτελούν προγνωστικό δείκτη για την εκδήλωση δυσκολιών στην ανάγνωση στο δημοτικό.» (Rabiner & Coie, 2000; Rabiner & Malone, 2004). Ακόμη, έχει βρεθεί ότι η παρορμητικότητα είναι χαρακτηριστικό και της δυσλεξίας.
• Πώς πρέπει να διαχειριστούν όλα αυτά οι ειδικοί;
Γίνεται, λοιπόν, αντιληπτό, ότι οι βασικές δυσκολίες που αντιμετωπίζουν τα παιδιά με ΔΕΠ-Υ, συχνά αποτελούν προγνωστικό παράγοντα για την δυσλεξία. Για αυτόν τον λόγο, η δυσλεξία πρέπει να εξετάζεται και στα πλαίσια της ΔΕΠ-Υ. Οι ειδικοί είναι σημαντικό να δώσουν σημασία στην συγκέντρωση της προσοχής των παιδιών αυτών, αλλά και σε άλλες λειτουργίες εκτελεστικού ελέγχου στους οποίους έχουν ελλείμματα. Έτσι, θα μπορέσουν να βοηθήσουν τα παιδιά με δυσλεξία στο θέμα της ανάγνωσης και όχι μόνο. Κρίνεται αναγκαίο ένα πολυπαραγοντικό αλλά και εξατομικευμένο σχέδιο δράσης, με συγκεκριμένους στόχους αλλά και περιβαλλοντική υποστήριξη. Το σημαντικό είναι να μάθει το παιδί να χρησιμοποιεί τις ιδιαιτερότητες και τα ταλέντα του προς όφελός του.
Πηγές που χρησιμοποιήθηκαν για το άρθρο αυτό:
adhdhellas.org
researchgate.net
adhdhellas.org
Maniadaki/publication/322757399_E_physe_tes_scheses_anamesa_ste_DEP-Y_tis_mathesiakes_dyskolies_kai_te_dyslexia/links/5a6ece4ca6fdcc317b19307d/E-physe-tes-scheses-anamesa-ste-DEP-Y-tis-mathesiakes-dyskolies-kai-te-dyslexia.pdf
