Ελευθεροτυπία: Το ισχυρό όπλο της Δημοκρατίας

Η ελευθεροτυπία αποτελεί αναπόσπαστο κομμάτι της δημοκρατίας και είναι άρρηκτα συνδεδεμένη με την ελευθερία εκφοράς του λόγου, τη δημοσιοποίηση δηλαδή του λόγου χωρίς αυτός να λογοκρίνεται. Η ελευθεροτυπία καθιερώθηκε τα τελευταία 26 χρόνια, από την Παγκόσμια Ένωση Εφημερίδων, έπειτα από πρόταση της UNESCO ως ανάμνηση της Διακήρυξης του Βίντχοκ. Υπογράφηκε από Αφρικανούς δημοσιογράφους, το 1991, με στόχο την ανεξαρτησία και την ελευθερία των Μέσων Μαζικής Ενημέρωσης.

Η ελευθερία της έκφρασης και η δημόσια εκφορά της ήταν και συνεχίζει, ακόμη και σήμερα, να είναι απαγορευμένη σε χώρες που κυβερνώνται από δικτατορικά καθεστώτα. Στο πρόσφατο παρελθόν και στην Ελλάδα επικρατούσε λογοκρισία, καθώς την εξουσία κατείχαν μη δημοκρατικές κυβερνήσεις. Χαρακτηριστικό παράδειγμα, η περίοδος της Χούντας, κατά την οποία η ελεύθερη έκφραση απόψεων αντίθετων με το καθεστώς επέφερε ποινή φυλάκισης και εξορία σε απομακρυσμένα νησιά. Ερχόμενοι στο σήμερα, στην Ελλάδα, η ελευθεροτυπία έχει κατοχυρωθεί συνταγματικά, αποτελώντας θεμελιώδες δικαίωμα των πολιτών. Παρόλα αυτά, τα περιστατικά χειραγώγησης του τύπου με σκοπό την εξυπηρέτηση, κυρίως, πολιτικοοικονομικών συμφερόντων είναι συχνό φαινόμενο. Φυσικά, τέτοιου είδους ενέργειες αντιτίθενται στη φιλοσοφία του δημοκρατικού πολιτεύματος, αναιρώντας την ελευθεροτυπία.

Αναλογιζόμενοι προσπάθειες φίμωσης του τύπου και  προσπάθειες απόκρυψης ή παραποίησης γεγονότων, γεννιέται το ακόλουθο ερώτημα:

Η ελευθεροτυπία στη σημερινή, σύγχρονη κοινωνία είναι ουσιαστική ή έχει υποστεί σημαντικές αλλοιώσεις εξαιτίας της διαφθοράς που έχει γιγαντωθεί τα τελευταία χρόνια;

Advertisements

Ένας από τους παράγοντες που έχουν συμβάλλει στη διατάραξη της ελευθεροτυπίας είναι η οικονομική κρίση. Τα προβλήματα που απορρέουν από αυτή δεν είναι αποκλειστικά οικονομικής φύσεως, αλλά έχουν αποκτήσει και ηθικο-κοινωνική χροιά, επηρεάζοντας, ακόμη, και θεμελιώδη δικαιώματα, όπως αυτό της ελευθεροτυπίας. Έχει παρατηρηθεί ότι τη δεκαετία που διανύουμε, ο τύπος σε όλες του τις μορφές και τα τηλεοπτικά μέσα καλλιεργεί φόβο στους πολίτες ή εντάσσεται, άμεσα ή έμμεσα, με πολιτικές πεποιθήσεις, με τις οποίες προσπαθούν να γαλουχήσουν το ευρύ κοινό. Ο ρόλος της πολιτείας στις περιπτώσεις αυτές είναι αμφιλεγόμενος, καθώς μια αντίστοιχη παρέμβαση μπορεί να εξυγιάνει την κατάσταση αλλά μπορεί να προκαλέσει και έντονες αντιδράσεις. Ενδεικτικό παράδειγμα, η διαδικασία αδειοδότησης των τηλεοπτικών σταθμών που βασίζονταν στη χορήγηση συγκεκριμένου αριθμού τηλεοπτικών αδειών, μέσω πλειοδοτικού διαγωνισμού. Με λίγα λόγια, τα κανάλια που δεν ήταν σε θέση να καταβάλλουν υπέρογκα ποσά για την κατοχύρωση μιας άδειας αποκλείονταν από το τηλεοπτικό γίγνεσθαι. Ασκήθηκε έντονη κριτική με κυριότερο επιχείρημα εκείνο της απαγόρευσης της ελεύθερης έκφρασης, το οποίο ήταν αρκετό για να διακοπεί η διαδικασία.

Καταλήγουμε. έτσι, στο συμπέρασμα ότι η λογοκρισία διαιωνίζεται έμμεσα, στερώντας από την κοινωνία τον πλουραλισμό απόψεων και την ισηγορία.

Ο ελεύθερος τύπος μπορεί να είναι είτε καλός είτε κακός, αλλά χωρίς ελευθερία είναι απόλυτα βέβαιο ότι ο τύπος δεν μπορεί να είναι οτιδήποτε άλλο από κακός.

 (Άλμπερτ Καμύ)

Πηγή: