Το παρόν άρθρο
Η διαταραχή του φάσματος του αυτισμού (εφεξής ΔΑΦ) χαρακτηρίζεται από υψηλά ποσοστά συννοσηρότητας με άλλες ψυχικές διαταραχές, συμπεριλαμβανομένων των αγχωδών διαταραχών (κοινωνική αγχώδης διαταραχή) και της ιδεοψυχαναγκαστικής διαταραχής. Ποια είναι η σχέση της ΔΑΦ με τις ψυχιατρικές διαταραχές;
Η ιδεοψυχαναγκαστική διαταραχή παρουσιάζει ένα μοτίβο ανεπιθύμητων σκέψεων και φόβων που είναι γνωστές ως εμμονές. Αυτές οι εμμονές οδηγούν το άτομο να προβαίνει σε επαναλαμβανόμενες συμπεριφορές, που ονομάζονται καταναγκασμοί. Αυτές οι εμμονές και οι ψυχαναγκασμοί εμποδίζουν τις καθημερινές δραστηριότητες και προκαλούν μεγάλη ανησυχία στο άτομο.
Τα άτομα με κοινωνική αγχώδη διαταραχή βιώνουν σοβαρό και χρόνιο φόβο για κοινωνικές καταστάσεις ή καταστάσεις που σχετίζονται με την απόδοση, όπου μπορεί να ντρέπονται ότι θα απορριφθούν. Σε αυτές τις περιπτώσεις, τα άτομα με κοινωνική αγχώδη διαταραχή παρουσιάζουν σχεδόν πάντα συμπτώματα σωματικού άγχους. Αν και γνωρίζουν ότι ο φόβος τους είναι παράλογος, δε φαίνεται να μπορούν να κάνουν τίποτα για να τον σταματήσουν, έτσι είτε αποφεύγουν αυτές τις καταστάσεις εντελώς είτε νιώθουν έντονο άγχος και ανησυχία ενώ εμπλέκονται σε κάποια κοινωνική κατάσταση. Με αυτόν τον τρόπο, η κοινωνική αγχώδης διαταραχή εκτείνεται πέρα από την καθημερινή ντροπαλότητα και μπορεί να είναι εξαιρετικά επιζήμια.
Σκοπός του παρόντος άρθρου με τίτλο ΔΑΦ και ψυχιατρικές διαταραχές είναι να παρουσιάσει τον ερευνητικό σκοπό και τα ερευνητικά ευρήματα μίας πρόσφατης συγχρονικής έρευνας της Dell’Osso και των συνεργατών της (2025) που εξέτασαν σε ένα δείγμα ατόμων με ΔΑΦ τη συννοσηρότητα της διαταραχής με το κοινωνικό άγχος και τις ιδεοψυχαναγκαστικές-καταναγκαστικές διαταραχές.
Η έρευνα της Dell’Osso και των συνεργατών της (2025)
Ερευνητικός σκοπός και σχεδιασμός
Οι ερευνητές συμπεριέλαβαν ένα δείγμα 210 ατόμων με ΔΑΦ για να διερευνήσουν τη συχνότητα της κοινωνικής αγχώδους διαταραχής, της ιδεοψυχαναγκαστικής διαταραχής και της διαταραχής πανικού στο δείγμα των ατόμων με ΔΑΦ. Οι διαταραχες που αξιολογήθηκαν ήταν οι ακόλουθες:
Χρησιμοποιήθηκαν ερωτηματολόγια για την αξιολόγηση των συμπτωμάτων των προαναφερόμενων διαταραχών. Οι συμμετέχοντες αξιολογήθηκαν από κλινικούς (ημιδομημένη κλινική συνέντευξη) και κατηγοριοποιήθηκαν στις προαναφερόμενες διαταραχές σύμφωνα με το DSM-V (American Psychiatric Association, 2022) ή στην ομάδα των υγιών ατόμων.
Ερευνητικά ευρήματα
- Το δείγμα αποτελούνταν από 99 άνδρες και 111 γυναίκες με μέση ηλικία τα 40,31 έτη (τυπική απόκλιση = ± 11,96 έτη) εκ των οποίων:
- 40 άτομα με ΔΑΦ
- 40 άτομα με κοινωνική αγχώδη διαταραχή
- 40 άτομα με ιδεοψυχαναγκαστική διαταραχή
- 40 άτομα με διαταραχή πανικού &
- 50 υγιή άτομα.
Οι ερευνητές βρήκαν ότι:
- Στο ερωτηματολόγιο του κοινωνικού άγχους, τα υψηλότερα σκορ έλαβαν τα άτομα με την κοινωνική αγχώδη διαταραχή ακολουθούμενα από τα άτομα με ΔΑΦ, όπως φαίνεται στην παρακάτω εικόνα.
- Στο ερωτηματολόγιο που μετρούσε τα συμπτώματα της ιδεοψυχαναγκαστικής διαταραχής, τα υψηλότερα σκορ έλαβαν τα άτομα με την ιδεοψυχαναγκαστική διαταραχή ακολουθούμενα από τα άτομα με ΔΑΦ.
- Αυτές οι βαθμολογίες ήταν (στατιστικά) σημαντικά υψηλότερες από τις βαθμολογίες της ομάδας με τη διαταραχή πανικού και της ομάδας των υγιών συμμετεχόντων.
- Στην ανάλυση των βαθμολογιών του ερωτηματολογίου των συμπτωμάτων πανικού-αγοραφοβίας, η ομάδα των ατόμων με ΔΑΦ έλαβε και πάλι τις υψηλότερες βαθμολογίες μετά από τα άτομα με τη διαταραχή πανικού, αν και αυτή τη φορά η διαφορά δεν ήταν στατιστικά σημαντική σε σύγκριση με τις άλλες ομάδες με κάποια διάγνωση.
Συμπεράσματα
Τα ευρήματα υπογραμμίζουν τη νευροαναπτυξιακή φύση του κοινωνικού άγχους και των ιδεοψυχαναγκαστικών διαταραχών.
Βιβλιογραφία
American Psychiatric Association. (2022). Diagnostic and Statistical Manual of Mental Disorders (5η έκδ., αναθεωρημένη).
Dell’Osso, L., Amatori, G., Bonelli, C., κ.ά. (2025). Autism spectrum disorder, social anxiety and obsessive–compulsive disorders: beyond the comorbidity. BMC Psychiatry, 25, 37. https://doi.org/10.1186/s12888-024-06340-8
