Οι περισσότεροι άνθρωποι θα έχει τύχει να βρίσκονται σε μία παρέα ανθρώπων, εκ των οποίων κάποιος θα τους πιέσει να κάνουν κάτι που δε θέλουν. Εκείνη τη στιγμή, είναι δύσκολο να το διαχειριστεί κανείς, γιατί δε θέλει να ξεχωρίσει από την ομάδα. Επειδή, λοιπόν, η πίεση των συνομηλίκων τους φέρνει σε δύσκολη θέση, υπάρχει μεγάλη πιθανότητα στο τέλος να υποχωρήσουν και να πράξουν σύμφωνα με τον τρόπο των υπολοίπων. Αυτή η πίεση των συνομηλίκων δεν ασκείται μόνο από τα άτομα του κοινωνικού περιβάλλοντος. Είναι δυνατόν να ασκηθεί και από άλλα μέσα. Για παράδειγμα, διάφορες εκπομπές της τηλεόρασης μπορεί να μεταβιβάσουν στο κοινό ένα συγκεκριμένο τρόπο συμπεριφοράς. Αυτό, μάλιστα, δίχως οι συντελεστές αυτών των εκπομπών να γνωρίζουν τα άτομα που επηρεάζουν. Η πίεση των συνομηλίκων χρησιμοποιείται συνήθως για να περιγράψει την επιρροή των φίλων στους εφήβους. Όμως, σε όλους μπορεί να ασκηθεί τέτοια πίεση. Αυτή δε φέρνει μόνο αλλαγές στη συμπεριφορά, αλλά και στις σκέψεις, στις πεποιθήσεις και στα συναισθήματά μας.
Είδη πίεσης των συνομηλίκων:
Υπάρχουν δύο είδη αυτής της πίεσης. Η ενεργή πίεση των συνομηλίκων περιγράφει μια κατάσταση όπου κάποιος προσπαθεί να πείσει κάποιον άλλο να κάνει κάτι. Χαρακτηριστικό παράδειγμα είναι η επιμονή των φίλων να πιει ένα άτομο από την παρέα τους περισσότερο αλκοόλ, ενώ πίνει λίγο. Η παθητική πίεση των συνομηλίκων αναφέρεται σε μιμητική συμπεριφορά. Για παράδειγμα, κάποιος μπορεί να θεωρεί ότι είναι εντάξει να οδηγεί με μεγάλη ταχύτητα, από τη στιγμή που όλοι οι φίλοι του κάνουν το ίδιο. Ειδικά, όσον αφορά αυτό το δεύτερο είδος πίεσης, είναι δυσκολότερο να αντισταθεί κανείς. Φαίνεται πιο εύκολο να “πάει με τα νερά” της παρέας ώστε να ταιριάξει, όταν δεν υπάρχει ξεκάθαρη πίεση για να κάνει κάτι.
Παρόλο που στον κοινό νου έχει αρνητική χροιά η πίεση των συνομηλίκων, αυτό δεν ισχύει πάντα. Έχει βρεθεί ότι όσοι έφηβοι έχουν φίλους που ασχολούνται με τον εθελοντισμό, είναι πιο πιθανό να κάνουν και αυτοί το ίδιο. Άλλες θετικές συμπεριφορές μπορεί να περιλαμβάνουν τη συμμετοχή στην τάξη, την αφιέρωση χρόνου για σωματική άσκηση και την εξάσκηση καλοσύνης και συμπόνοιας.
Πίεση των συνομηλίκων και κοινωνική συμμόρφωση:
Η πίεση των συνομηλίκων και γενικότερα της ομάδας είναι εξαιρετικά αποτελεσματική στην παραγωγή κοινωνικής συμμόρφωσης. Το πόσο ισχυρή μπορεί να είναι αυτή η πίεση έχει αποδειχθεί πειραματικά. Ο ψυχολόγος Solomon Asch διεξήγαγε μία από τις πρώτες και πιο διάσημες μελέτες για αυτό το ζήτημα. Έδειξε στους συμμετέχοντες δύο φύλλα, όπως φαίνεται και στην ακόλουθη εικόνα. Στο πρώτο ήταν μία γραμμή. Στο δεύτερο ήταν τρεις γραμμές, μία από αυτές είχε το ίδιο μήκος με τη γραμμή στο πρώτο φύλλο. Τα άτομα ρωτήθηκαν ποια από τις τρεις γραμμές ταίριαζε με τη γραμμή στο πρώτο φύλλο. Υπήρχε, όμως, μία ακόμα πτυχή. Πριν ξεκινήσει το πείραμα, ο Asch είχε κανονίσει επτά συνεργάτες να δώσουν τις απαντήσεις τους, πριν το κάνουν οι άλλοι συμμετέχοντες. Επίσης, τους έδωσε οδηγίες κάποιες φορές να δίνουν λανθασμένες απαντήσεις. Παρά την απλότητα του έργου, προέκυψαν τα εξής αποτελέσματα. Τρία στα τέσσερα άτομα συμφώνησαν με την λανθασμένη απάντηση που δόθηκε από τους συνεργάτες τουλάχιστον μία φορά. Ακόμη, ένας στους τέσσερις συμμετέχοντες συμφώνησε με τη λάθος απάντηση στο 50% του χρόνου.
Τρόποι διαχείρισης της πίεσης των συνομηλίκων:
Παρά την επίδραση που μπορεί να έχει στον ψυχισμό μας και όσο μεγάλο κι αν είναι το συναισθηματικό φορτίο που κουβαλάει, η πίεση των συνομηλίκων είναι κάτι που μπορεί να αντιμετωπιστεί. Καταρχάς, είναι χρήσιμο να έχουμε κάποιες έτοιμες απαντήσεις στο μυαλό μας, σε περίπτωση που κάποιος μας πιέσει να κάνουμε ή να μη κάνουμε κάτι. Αυτό θα μας δώσει τη σιγουριά που χρειαζόμαστε, καθώς εκφραζόμαστε, εκπέμποντας, παράλληλα, αποφασιστικότητα στους άλλους. Έτσι, προβάλλουμε ένα άτομο που γνωρίζει τις ανάγκες και τα θέλω του, δίχως να γίνεται έρμαιο των διάφορων συγκυριών. Επίσης, το να υπάρχει κάποιος φίλος που μπορεί να μας υποστηρίξει σε περιστάσεις όπου ενδέχεται να νιώσουμε πίεση από άλλους είναι αρκετά βοηθητικό, αλλά και ανακουφιστικό. Τελευταίο, αλλά εξίσου σημαντικό, είναι συνετό να φεύγουμε από μία κατάσταση στην οποία νιώθουμε αρκετά άβολα και καθόλου οικεία. Μία λύση είναι να αφιερώνουμε λιγότερο χρόνο με ανθρώπους που μας πιέζουν συνεχώς να κάνουμε πράγματα που δεν επιθυμούμε.
Πηγές:
- Peer Presure. Ανακτήθηκε από https://www.goodtherapy.org/ (τελευταία πρόσβαση 24/01/2021 στις 17:30)
- The Astonishing Power of Social Pressure. Ανακτήθηκε από https://www.psychologytoday.com/us (τελευταία πρόσβαση 24/01/2021 στις 17:30)
