Όλοι μας έχουμε όλο και κάτι έχουμε ακούσει για τη σιδηροπενική αναιμία, ίσως να έχουμε άτομα γύρω μας με σιδηροπενική αναιμία, αλλά είμαστε ενήμεροι για το τί ακριβώς είναι, τα συμπτώματα που φέρει όποιος νοσεί και κυρίως τί ρόλο παίζει η διατροφή στην αντιμετώπισή της;
Αναιμία
Ας ξετιλύξουμε το νήμα από την αρχή, αναιμία είναι η ανεπάρκεια του μεγέθους και του αριθμού των ερυθρών αιμοσφαιρίων ή της ποσότητας της αιμοσφαιρίνης που περιέχουν, γεγονός το οποίο περιορίζει την ανταλλαγή του οξυγόνου και του διοξειδίου του άνθρακα μεταξύ του αίματος και των κυττάρων των ιστών. Ο τρόπος που ταξινομείται η αναιμία σχετίζεται με το μέγεθος των κυττάρων:
- μακροκυτταρική αναιμία (μεγάλο μέγεθος)
- νορμοκυτταρική αναιμία (φυσιολογικό μέγεθος)
- μικροκυτταρική αναιμία (μικρό μέγεθος)
και με το περιεχόμενο της αιμοσφαιρίνης:
- υποχρωμική (ωχρό χρώμα)
- νορμοχρωμική (φυσιολογικό χρώμα)
Οι περισσότερες μορφές αναιμίας προκαλούνται λόγω έλλειψης θρεπτικών συστατικών, όπως είναι ο σίδηρος, η βιταμίνη Β12 και το φυλλικό οξύ, γι’αυτό καλούνται και διατροφικές αναιμίες. Προφανώς ο άνωθι ορισμός της αναιμίας μας οδηγεί να καταλάβουμε πως υπάρχουν πολλών ειδών αναιμίες, ας επικεντρωθούμε στη σιδηροπενική αναιμία, η οποία χαρακτηρίζεται από την παραγωγή μικρών ερυθρών αιμοσφαιρίων (μικροκυτταρική) και την ελάττωση των επιπέδων της αιμοσφαιρίνης στην κυκλοφορία.
Η μικροκυτταρική αναιμία λοιπόν αποτελεί το τελικό στάδιο της ανεπάρκειας σιδήρου και αντιπροσωπεύει το τελικό σημείο μιας μακράς περιόδου στέρησης του σιδήρου.
Αίτια
Τα αίτια τώρα της σιδηροπενικής αναιμίας είναι πολλά, όπως:
- ανεπάρκεια πρόσληψης, λόγω κακής διατροφής (vegan δίαιτες)
- ανεπαρκής απορρόφηση, λόγω διάρροιας ή εντερικής νόσου όπως είναι η κοιλιοκάκη
- αυξημένες απώλειες κατά την έμμηνο ρύση
- χρόνια φλεγμονή που οδηγεί σε διαταραχή χρησιμοποίησης του σιδήρου
- αυξημένες ανάγκες για αύξηση του όγκου του αίματος, κατά την εγκυμοσύνη, το θηλασμό, τη βρεφική, παιδική, εφηβική ηλικία.
Συμπτώματα
Πώς μπορούμε να καταλάβουμε τη σιδηροπενική αναιμία; Τα πρώιμα συμπτώματα είναι η ανεπαρκής μυική λειτουργία, η οποία εκδηλώνεται με κόπωση, ανορεξία, παγοφαγία (το άτομο έχει την τάση να τρώει παγάκια), επίσης ξεκινά να είναι πιο επιρρεπές σε λοιμώξεις. Όσο προχωρά η σιδηροπενική αναιμία αναπτύσσονται βλάβες στη γλώσσα (ερυθρότητα, αίσθημα καψίματος, γλωσσίτιδα), στο στόμα, στα νύχια (κοιλονυχία), στο στομάχι (γαστρίτιδα), το δέρμα γίνεται ωχρό.
Διατροφική αντιμετώπιση
Πώς μπορεί να συμβάλλει τώρα η διατροφή στη θεραπεία της σιδηροπενικής αναιμίας -εκτός της χορήγησης συμπληρωματικά τρισθενούς σιδήρου-. Τρόφιμα με υψηλή περιεκτικότητα σε σίδηρο είναι, το συκώτι, οι νεφροί το βόειο κρέας, τα αποξηραμένα φρούτα, τα όσπρια, οι ξηροί καρποί, τα πράσινα φυλλώδη λαχανικά, τα ολικής άλεσης δημητριακά και τα εμπλουτισμένα τρόφιμα (π.χ. μπάρες δημητριακών). Βέβαια υπάρχει ένας εξαιρετικά σημαντικός παράγοντας για την πρόσληψη σνιδήρου μέσω της τροφής και αυτός είναι η βιοδιαθεσιμότητα του σιδήρου, ορυθμός απορρόφησης δηλαδή. όσο χαμηλότερες είναι οι αποθήκες σιδήρο, τόσο μεγαλύτερος είναι ο ρυθμός απορρόφησης. Τα άτομα με σιδηροπενική αναιμία απορροφούν το 20%-30%, ενώ άτομα χωρίς ανεπάρκεια απορροφούν το 5%-10%. Στην αποθήκευση του σιδήρου από τη διατροφή παίζει ρόλο επίσης και η μορφή του σιδήρου:
- αιμικός σίδηρος, απαντάται στο κόκκινο κρέας, στα ψάρια και στα πουλερικά, απορροφάται στο 15%
- μη αιμικός σίδηρος, απαντάται στα σιτηρά, στα φρούτα, στα λαχανικά, στους ξηρούς καρπούς, στα όσπρια και είναι απορροφήσιμος από 3%-8%.
Ας μην απελπίζονται όμως όσοι ακολουθούν διατροφή με μειωμένο ή άνευ κρέατος, γιατί μπορεί να ενισχυθεί η απορρόφηση του σιδήρου με προσθήκη στις τροφές, πηγών πλούσιων σε βιταμίνη C σε κάθε γεύμα και κυρίως συνδυαστικά με όσπρια και σπόρους. Η αποφυγή κατανάλωσης μεγάλων ποσοτήτων τσαγιού, καφέ και κρασιού μαζί με τα γεύματα.
Ενημερωνόμαστε, δρούμε έγκαιρα, και προασπίζουμε την υγεία μας με σωστές επιλογές.
Πηγές:
L.Kathleen Mahan, Sylvia Escott-Stump(2008).Krause’s Θεραπευτική Διατροφή. Μτφρ. Δ. Χανιώτης, Μ. Κωνσταντινίδου. Ιατρική Διατροφική Θεραπεία για Αναιμία (158-177). Αθήνα: Ιατρικές Εκδόσεις Λίτσας. 2014
