“Εξομολογήσεις”: Ένας σύγχρονος Παπαδιαμάντης

“Της κοκκώνας το σπίτι”, “Ο Αλιβάνιστος” και “Ο Αμερικάνος”, αποτελούν 3 από τα 172 διηγήματα του Αλέξανδρου Παπαδιαμάντη, ενός μεγάλου λογοτέχνη και πεζογράφου που με την ιδιαίτερη, θαυμαστή και ανεξάντλητη γραφή του εγκαινίασε την διηγηματογραφία στην Ελλάδα. Ο ψυχογράφος και ηθογράφος αυτός “κοσμοκαλόγερος”, χαρακτηρισμός που του έχουν δώσει λόγο του ασκητικού του βίου, μέσα από τα πολυπληθή διηγήματά του ζωντανεύει παλιούς θρύλους του νησιού του. Μεταφέρει την προφορική παράδοση της Σκιάθου μέσα από την γραφή του χρωματίζοντας την με γλαφυρές και νατουραλιστικές περιγραφές του φυσικού περιβάλλοντος και έχοντας ως πρωταγωνιστές απλούς, ταπεινούς και βασανισμένους ανθρώπους.

Ο Αλιβάνιστος, ζει 30 χρόνια μόνος και αποκομμένος από όλους μέχρι που μια σύμπτωση το βράδυ της Ανάστασης θα αλλάξει τα πάντα, το σπίτι της κοκκώνας, ένα μισοτελειωμένο ερείπιο που φοβόντουσαν τα παιδιά και κρυβόντουσαν οι… καλικάντζαροι, θα αποκαλύψει την θλιβερή του ιστορία και ο Αμερικάνος θα επιστρέψει μετά από 25 χρόνια στην πατρίδα του για να συναντήσει και να αντιμετωπίσει το παρελθόν του. Η πινακοθήκη των χαρακτήρων του Παπαδιαμάντη δίνεται με λεπτομερή περιγραφή τόσο στην όψη όσο και στην ψυχογράφηση τους σε μια γλώσσα ιδιαίτερη και χαρακτηριστική που συνδυάζει την λόγια καθαρεύουσα στην αφήγηση και το λαϊκό ιδίωμα στο διάλογο.

Διατηρώντας αυτό το γλωσσικό κράμα, όλη την ιδιομορφία και την ποιητικότητα του ελεύθερου στίχου του μεγάλου λογοτέχνη, ο Δημήτρης Σακατζής κρατά στα χέρια του τα 3 αυτά διηγήματα και δίνει στην παράσταση τον ενιαίο τίτλο “Εξομολογήσεις”, ακριβώς όπως είναι και για τον ίδιο τον Παπαδιαμάντη, κάθε διήγημα και μια προσωπική κατάθεση. Ο Σακατζής παραλαμβάνει ένα κείμενο-πίνακα που όταν το διαβάζεις ή το ακούς δεν γίνεται να μην τον βλέπεις νοητά με πόση λεπτομέρεια και ομορφιά έχει φτιαχτεί, και δημιουργεί μια παράσταση απίστευτης σωματικότητας και χορογραφίας. Αναθέτει στην κίνηση να ορίζει και να καθορίζει τον δραματικό χώρο και, παρ όλη την σκηνογραφική λιτότητα, εσύ έχεις ταξιδέψει στη Σκιάθο, έχεις περπατήσει στα σοκάκια και στις φτωχογειτονιές της, έχεις δροσιστεί από τις πηγές της και έχεις επισκεφτεί ταβερνάκια και λιμάνια ανακαλύπτοντας την μικρο-κοινωνία του νησιού.

Advertisements

Οι Αλέξανδρος Καλτζίδης, Δημήτρης Κουστολίδης, Περικλής Σταύρου, Κώστας Χατζηγεωργίου, δυναμικοί, εκφραστικοί, ακούραστοι εναλλάσσονται στους ρόλους με απόλυτη άνεση και αξιοσημείωτη πιστότητα στην φυσιογνωμία του κάθε χαρακτήρα. Δουλεμένοι ρόλοι, άρτιες ερμηνείες με τεχνική, συνέπεια και πειθαρχία, συνθέτουν το Παπαδιαμαντικό σύμπαν με χιούμορ και διάθεση. Μια παράσταση που στηρίζεται εξ ολοκλήρου στην δραματοποίηση ατόφιων των διηγημάτων, με στοιχεία βιωματικού θεάτρου, κινήσεις παντομίμας και αφηγηματικά μέρη, διατηρώντας ανέπαφη την πρώτη ύλη.

Στην άκρη της σκηνής η εξαιρετικά καλλίφωνη Έλσα Μουρατίδου συνοδεύει με το τραγούδι της και τα οργανάκια της τους ηθοποιούς δημιουργώντας ένα υπέροχο ηχητικό τοπίο. Ο φωτισμός φροντισμένος και τοποθετημένος σε μια παράσταση που στην ουσία είναι ένα παραμύθι που ζωντανεύει μπροστά στα μάτια μας και μας παρασύρει στο χωροχρόνο του. Οι σκιές στους τοίχους και τα περιγράμματα των σωμάτων πάνω στο μαύρο φόντο έμοιαζαν σαν αντανακλάσεις της μνήμης, σαν να ταξιδεύουν οι σκιές του παρελθόντος στο παρόν για να πουν την ιστορία τους δίνοντας κάτι το μυστικιστικό.

Πραγματικά μια ευρηματική παράσταση καθώς κατάφερε να επιβεβαιώσει την διαχρονικότητα του Παπαδιαμάντη κάνοντας ορθό χειρισμό: ένα κείμενο του 19ου αιώνα μπορεί σήμερα να παρασταθεί διατηρώντας την γλώσσα του, αξιοποιώντας την θεατρικότητα του και χρησιμοποιώντας τα σωστά εργαλεία και τις τεχνικές που προσφέρει το θέατρο. Σου φτιάχνει πραγματικά την διάθεση.