Το θέατρο εν θεάτρω ή αλλιώς το θέατρο μέσα στο θέατρο, είναι μια τεχνική που έρχεται από τον 16ο αιώνα στο θέατρο και συνεχίζει να διατυπώνεται στις παραστάσεις του σήμερα. Την περίοδο της Ελισαβετιανής θεατρικής εποχής, ο θεατρικός συγγραφέας Τόμας Κιντ, εισήγαγε την τεχνική του «θεάτρου εν θεάτρω» μέσα από το έργο του «Η Ισπανική Τραγωδία». Ο θέατρο εν θεάτρω είναι το μεταθεατρικό στάδιο που συνδέει δυο θεατρικές ενότητες. Είναι το δευτερεύον κομβικό σημείο, μετά την πρωταρχική αναπαράσταση σε δραματικό ύφος και υπάρχει για να καλύψει τα κενά, με το ποιητικό του υπόβαθρο και την εστίαση στο δίπολο της μυθοπλασίας και της πραγματικότητας. Είναι το αποτέλεσμα αυτό που φέρνει στο προσκήνιο την λάμψη της ύπαρξης του θεάτρου και την υπόθεση του έργου αυτή καθ’ αυτή.
Φυσικά όταν πρωτοξεκίνησε το 1658 ήταν σε πρώιμη μορφή και δεν δέχτηκε τόσο καλές κριτικές, όμως ο κόσμος το αγάπησε και έτσι κατάφερε να επικρατήσει. Στην συνέχεια το είδαμε να εξελίσσεται και μέσα από τα έργα του Σαίξπηρ «Όνειρο θερινής νυκτός» ή αλλιώς «Όνειρο καλοκαιρινής νύχτας», και επίσης κατά ένα βαθμό και στη «Δωδέκατη νύχτα». Ο αγαπημένος φιλόσοφος Βολταίρος που ήταν και συγγραφέας έγραψε το έργο ««Καντίντ Ή η αισιοδοξία» με φιλοσοφική και σαρκαστική αισθητική. Αργότερα και ο εξαίρετος Γάλλος ποιητής και συγγραφέας, Μολιέρος, χάρισε στο κοινό την μονόπρακτη κωμωδία σε πρόζα «L’Impromptu de Versailles» (Ο αυτοσχεδιασμός των Βερσαλλιών, 1663), γιατί αν ένα πράγμα μεταξύ άλλων χαρακτήριζε τον διάσημο συγγραφέα ήταν η αγάπη του για το είδος της κωμωδίας. Εν συνεχεία με τους τότε κλασσικούς Γάλλους, ήταν και ο Πιέρ Κορνέιγ με την «Κωμική ψευδαίσθηση», όπου μέχρι και τον δικό μας αιώνα, συνεχίζει να υφίσταται διαχρονικό, πλέον με το όνομα «Φρεναπάτη» μετά την διασκευή του Αμερικανού συγγραφέα Τόνι Κούσνερ.
Αν θέλετε την γνώμη μου, το «θέατρο εν θέατρω» είναι ένας από τους λόγους που με κάνουν να αγαπήσω ακόμα περισσότερο τον ορισμό του θεάτρου, το χρονικό των ηθοποιών και όλων των συντελεστών. Με κάνει να έρχομαι πιο κοντά στην επεξεργασία και την αφοσίωση που δίνει κάθε φορά ο εκάστοτε θίασος ή ένας ηθοποιός και σε έναν μονόλογο. Οι επαναλαμβανόμενες πρόβες, τα λόγια που μπορεί να ξεχάσουν, μα πάντα και για πάντα το ιδεατό του ότι κάνουμε τέχνη γιατί δεν μπορούμε χωρίς αυτό.
Τώρα όσον αφορά τον 20ο αιώνα, μια από τις πιο δημοφιλείς θεατρικές παραστάσεις που μαρτυρούν από τον τίτλο ακόμα, ότι δομούνται στο στυλ του «θεάτρου εν θεάτρω» είναι το θεατρικό του Ιταλού Λουίτζι Πιραντέλλο που γράφτηκε το 1930 με τίτλο «Απόψε αυτοσχεδιάζουμε». Είναι μια από τις πιο αγαπημένες παραστάσεις, πέρα από τους καθαρά κλασσικούς των παλαιότερων αιώνων, που δομεί την κωμικο-δραματικότητα της προετοιμασίας του θεάτρου, αλλά και της ιστορίας/ες που συνδέονται αυτής σε όλη την διάρκεια της.
Φυσικά η λίστα είναι μακρά με εξαίσιες δημιουργίες από τον Γερμανό ποιητή, σκηνοθέτη και δραματουργό τον Μπρεχτ, τον Ανούιγ, τον Ζενέ, τον Πέτερ Βαίς με την παράσταση «Μαρά/ Σαντ», και το «Ο Ρόζενκραντς και ο Γκίλντενστερν είναι νεκροί» του Τομ Στόπαρντ. Επίσης πολλές από αυτές τις παραστάσεις, έχουμε δει να ανεβαίνουν και στην χώρα μας από τους σκηνοθέτες που αγαπούν το «θέατρο εν θεάτρω», όπως για παράδειγμα το έργο «Ο αμπιγιέρ» του Ρόναλντ Χάργουντ, «Ο Αδαής και ο Παράφρων» του Τόμας Μπέρνχαρντ, το έργο «το πορφυρό νησί» του Μπουλγκάκοφ.
