Η τραγωδία Ηλέκτρα γράφτηκε και διδάχθηκε από τον Ευριπίδη το 413 π.Χ. Η τραγική φιγούρα της ηρωίδας φαίνεται να έχει καταληφθεί από μένος για εκδίκηση για τους φονιάδες του πατέρας της, Αγαμέμνονα και τον άδικο διωγμό από το παλάτι της ίδιας και του αδερφού της, Ορέστη.
Αρχικά να επισημάνουμε ότι ο Ευριπίδης διαφοροποίησε την δική του Ηλέκτρα σε σχέση με αυτή του Αισχύλου και του Σοφοκλή. Τους λόγους θα τους αναλύσουμε παρακάτω αφού πρώτα παρουσιάσουμε την ιστορία του έργου.
Ηλέκτρα, η εκδοχή του Ευριπίδη
Η Ηλέκτρα, η κόρη του Αγαμέμνονα και της Κλυταιμνήστρας, κατάγεται από τον οίκο των Ατρειδών. Μετά την δολοφονία του πατέρα της ζει ως έκπτωτη βασιλοπούλα, καθώς ο Αίγισθος, ο φονιάς του πατέρα της, την πάντρεψε με έναν φτωχό γεωργό. Ο σύζυγος καταλαβαίνοντας την αρχοντική καταγωγή της, δεν πλαγιάζει μαζί της στη συζυγική κλίνη, σεβόμενος την τιμή της. Την ίδια στιγμή η Ηλέκτρα παρουσιάζεται ως η δυστυχισμένη βασιλοπούλα που εκτιμά τον σύζυγο της αλλά αποζητά τον ξενιτεμένο αδερφό της, Ορέστη, να γυρίσει πίσω. Όταν ο Ορέστης επιστρέφει στις Μυκήνες, μετά το δελφικό χρησμό, συνοδευόμενος από τον Πυλάδη, η Ηλέκτρα δεν τον αναγνωρίζει εξ’ αρχής. Στην πορεία όμως ο αδερφός της αποκαλύπτεται. Την ίδια στιγμή φανερώνεται κι ο ψυχοσύνθεση της Ηλέκτρας με το εκδικητικό μένος να επικρατεί. Ζητάει την παραδειγματική τιμωρία των ενόχων, του Αίγισθου και της Κλυταιμνήστρας, ξεπληρώνοντας με το ίδιο νόμισμα.
Ο Ορέστης εκπληρώνει την επιθυμία της αδερφής του σκοτώνοντας τον Αίγισθο και φέρνοντας το άψυχο σώμα μπρος στα πόδια της βασιλοπούλας. Την ίδια στιγμή καταφθάνει στο φτωχικό σπίτι, η Κλυταιμνήστρα η οποία δεν γνωρίζει τον χαμό του Αίγισθου. Ο Ορέστης είχε πληροφορήσει την μητέρα του ότι η Ηλέκτρα γέννησε και της ζήτησε να επισκεφτεί την κόρη της. Ένα ψέμα το οποίο ήταν μια καλοστημένη παγίδα. Τα δυο αδέρφια σκοτώνουν την μητέρα τους με άκρατο μίσος και φόβο από την πλευρά του γιου.
Οι τύψεις του Ορέστη και της Ηλέκτρας
Μετά τη δολοφονία της Κλυταιμνήστρας, ο Ορέστης και η Ηλέκτρα, κυριαρχούνται από τύψεις. Το αναπάντητο ερώτημα τους μετά την άδικη πράξη τους είναι «Τι κάναμε;». Γνωρίζουν όμως ότι αυτό που έκαναν δικαίωσε την ψυχή του πατέρα τους. Οι ερινύες επισκέπτονται τον Ορέστη και δεν τον αφήνουν να ησυχάσει. Όμως ως από μηχανής θεοί εμφανίζονται οι Διόσκουροι προκειμένου να καταπραΰνουν τον φόβο των τραγικών προσώπων. Στις ενέργειες τους, ο Κάστορας και ο Πολυδεύκης, δίνουν ως τελική λύση να παντρευτεί η Ηλέκτρα τον Πυλάδη και ο Ορέστης να ταξιδέψει μέχρι την Αθήνα για να δικαστεί από τον Άρειο Πάγο. Αν κριθεί αθώος θα εγκατασταθεί στο Άργος.
Οι διαφορές της Ηλέκτρας του Ευριπίδη σε σχέση με αυτή του Αισχύλου και του Σοφοκλή
Ο Ευριπίδης παρουσιάζει την Ηλέκτρα ως μία γυναίκα με ταραγμένο ψυχικό κόσμο ως απόρροια των φονικών αποφάσεων του Αίγισθου και της Κλυταιμνήστρας. Η προσωπικότητα της φανερώνει τις ψυχολογικές της επιπτώσεις και τη δίψα της για εκδίκηση και αίμα. Στο έργο του Ευριπίδη είναι μία γυναίκα αποφασιστική, δολοπλόκα και πανούργα. Ζητάει τη κεφαλή επί πίνακι των φονιάδων. Επί της ουσίας αυτή κατευθύνει τον άβουλο Ορέστη να διαπράξει με αγριότητα τα εγκλήματα.
Στη περίπτωση του Αισχύλου, η Ηλέκτρα ζητάει μια δίκαιη τιμωρία έχοντας εσωτερικές συγκρούσεις που προκαλούνται από τον Χορό (Χοηφόρες). Η Ηλέκτρα του Αισχύλου δεν εμπλέκεται παραπάνω στο έγκλημα όπως γίνεται στον Ευριπίδη. Το βάρος πέφτει πάνω στον Ορέστη μόνο. Από την άλλη πλευρά ο Σοφοκλής τοποθετεί την Ηλέκτρα μέσα σε ένα συγκαταβατικό πλαίσιο αποδεχόμενη τη κατάσταση της. Επιπλέον, ο φόνος γίνεται μέσα στο παλάτι των Ατρειδών με φανερά τα αισθήματα των ηρώων και την εξωτερική σύγκρουση.
Διαδικτυακές πηγές
Εισαγωγή στην «Ηλέκτρα» του Ευριπίδη. (2009). Ανακτήθηκε από ancient-dromena.blogspot.com.
Ηλέκτρα (2020). Ανακτήθηκε από logomnimon.wordpress.com.
