Γεωγραφία
Το χωριό Μεταξοχώρι (Ρέτσιανη) απέχει 1,5 χμλ. από την Αγιά. Βρίσκεται ανατολικά του νομού Λάρισας στους πρόποδες του Κισσάβου ως το Μαυροβούνι. Είναι χτισμένο σε υψόμετρο 300 μ. και σε απόσταση 36 χλμ. από τη Λάρισα. Στο χωριό ρέει ο ποταμός Άμυρος, ενώ ένα μικρό ρέμα χωρίζει το χωριό σε δυο τμήματα τα οποία ενώνονται με ένα μικρό γεφυράκι στο ύψος της πλατείας.
Το όνομά του μαρτυρά τη σχέση των κατοίκων με τη σηροτροφία που τους απέφερε οικονομική ανάπτυξη και ευημερία. Οι κάτοικοί του φτάνουν τα 1000 άτομα και ασχολούνται με καλλιέργειες κυρίως μήλων και κερασιών. Το χωριό χαρακτηρίζεται από το πράσινο και την πλούσια βλάστηση, ενώ διάσπαρτα βρίσκονται παλιά αρχοντικά. Πηγή ζωής για την περιοχή αποτελούν τα δάση που περιβάλλουν τον οικισμό. Αποκαλείται πια και το «χωριό των καλλιτεχνών» γιατί πολλοί καλλιτέχνες το επισκέπτονται ή έχουν σπίτι.
Το Μεταξοχώρι από τα προϊστορικά χρόνια έως και την τουρκοκρατία
Η γόνιμη γη και τα άφθονα νερά στάθηκαν οι αιτίες της πρώιμης-στους προϊστορικούς χρόνους-κατοίκισης του χώρου της επαρχίας Αγιάς. Ο προϊστορικός οικισμός της Αγιάς χρονολογείται στην πρώιμη και μέση εποχή του χαλκού και βρίσκεται στη θέση Κωσταρή. Από την εποχή αυτή έως και τον 2ο αι. π.Χ. υπάρχει ένα τεράστιο κενό, ενώ τα λιγοστά αρχαιολογικά ευρήματα και οι φιλολογικές πηγές προσδιορίζουν την ύπαρξη κάποιου οικισμού στο σημερινό χώρο της πόλης της Αγιάς απο τον 2ο αι. π.Χ. και εξής. Στην περιοχή έχουν βρεθεί επιτύμβιες στήλες από τα ρωμαϊκά και τα ελληνιστικά χρόνια.
Για τους παλαιοχριστιανικούς και μεσαιωνικούς χρόνους τα στοιχεία είναι ελάχιστα. Κατά το 1899 στην περιοχή του σημερινού συνοικισμού “Χρυσαλλίδα”, αποκαλύφθηκε ψηφιδωτό, πιθανότατα μνημείο παλαιοχριστιανικών χρόνων το οποίο με ευθύνη του τότε Δημάρχου σκεπάστηκε. Κατά τους επόμενους αιώνες φαίνεται από την έντονη παρουσία παλαιοσλαβικών τοπωνυμιών σε οικισμούς της περιοχής (Ρέτσιανη/Μεταξοχώρι) η κάθοδος και μακρόχρονη εγκατάσταση ομάδων από τη σημερινή Σερβία και Κροατία. Τις περιπέτειες της Θεσσαλίας κατά τους επόμενους αιώνες (Φραγκοκρατία-Σερβοκρατία) τις υπέστη και το Μεταξοχώρι. Αποτέλεσμα και αυτών των ανώμαλων καταστάσεων ήταν η πληθυσμιακή συρρίκνωση της περιοχής
Την περίοδο της Τουρκοκρατίας και στα χρόνια του Σουλεϊμάν του Μεγαλοπρεπούς, μεταξύ 1540-1570 η περιοχή αλλάζει. Ο Σουλτάνος παραχωρεί την Αγιά και το Μεταξοχώρι στην κόρη του, Μιχμιμά. Αυτή ,αφιέρωσε τα έσοδα από τη φορολογία σε ευαγή ιδρύματα της Κωνσταντινούπολης. Κάτω από αυτή την ιδιότητα τα χωριά που ανήκαν στην οθωμανική πριγκίπισσα είχαν μια προνομιακή φορολογική μεταχείριση, γεγονός που έδωσε σ’αυτά τη δυνατότητα μιας γρήγορης και σταθερής δημογραφικής ανάπτυξης.
Αρχιτεκτονική
Η αρχιτεκτονική του χωριού είναι αυτή που έκανε το Μεταξοχώρι ένα από τους 5 παραδοσιακούς οικισμούς του νομού. Τα περισσότερα σπίτια είναι δημιουργήματα ηπειρωτών μαστόρων. Γενικότερα, διατηρούνται μνημεία από τα οποία τα οκτώ είναι εκκλησίες του 17ου -19ου αιώνα. Τα άλλα τρία είναι το υδραγωγείο (“8 Καμάρες”) το Παρθεναγωγείο (ίδρυση 1881) και το μισογκρεμισμένο πια αρχοντικό των Φάβρ.
Το παλιό Παρθεναγωγείο, αποτελεί χαρακτηριστικό δείγμα ντόπιας αρχιτεκτονικής. Πρόκειται για ένα λαϊκό νεοκλασικό ημιτριώροφο κτίριο του περασμένου αιώνα, το οποίο έχει αναπαλαιωθεί. Σήμερα στεγάζει το Πνευματικό Κέντρο Μεταξοχωρίου, ενώ παράλληλα φιλοξενεί εκθέσεις και λειτουργεί ως Μουσείο Εκκλησιαστικής και Λαϊκής Τέχνης. Αρχικά, ήταν κατοικία των γονέων του Ιερόθεου Κακάλη, ηγούμενου στο μοναστήρι της Παναγίας στο χωριό. Το 1869 δώρισε το σπίτι του για να στεγαστεί το Παρθεναγωγείο του Μεταξοχωρίου και το ανήγειρε με δικά του έξοδα.
Το Υδραγωγείο είναι ένα κτίσμα του 18ου αιώνα. Χρησίμευε για την μεταφορά νερού από την πηγή Παπαλβίζη στα εργαστήρια βαφών βαμβακερών νημάτων του Μεταξοχωρίου. Πιθανόν να εξυπηρετούσε και τις ανάγκες των μοναχών του Μοναστηριού του Αγ.Ευσταθίου. Αποτελείται από 8 πετρόκτιστες καμάρες που έχτισαν οι ίδιοι οι μοναχοί. Βρίσκεται 1,5 χμλ έξω από το Μεταξοχώρι και είναι το μοναδικό υδραγωγείο που έχει σωθεί και διατηρείται σε ολόκληρο τον νομό.
Οι ιεροί ναοί που πρέπει κανείς να επισκεφθεί
Ψηλά στο βουνό, βόρεια του χωριού, χαμένη στην ομορφιά του πράσινου βρίσκεται η Μονή του Αγ. Γεωργίου. Πρόκειται για τρίκλιτη ξυλόστεγη βασιλική με προστώο και παρεκκλήσι των Αγίων Πάντων βόρεια του ναού. Στα νοτιοανατολικά του ναού σώζεται κωδωνοστάσιο του 1896. Ο κυρίως ναός κτίσθηκε το 1831 στη θέση παλαιοτέρου. Αυτό φαίνεται από το ξυλόγλυπτο τέμπλο που χρονολογείται κατά το 1663, όταν λειτουργούσε ως καθολικό Μονής. Στον ναό σώζονται αγιογραφίες του αρτινού μοναχού Αρσενίου του 1743. Η αγιογράφηση του κυρίως ναού έγινε το 1845 και αποτελούν έργο του Χιονιαδίτη αγιογράφου Μιχαήλ Ζήκου και της συντροφιάς του.
Ο Άγιος Νικόλαος, είναι ένας σταυροειδής ναός με τρούλο που θεμελιώθηκε το 1904. Χτίστηκε στη θέση παλαιοτέρου του 17ου αιώνα, από τον οποίο διατηρείται τμήμα στα δυτικά. Στον ναό σώζονται οι μεγάλες τοιχογραφημένες παραστάσεις της Δευτέρας Παρουσίας και των Αίνων του 1646. Ο τρούλος του ήταν παλιότερα σκεπασμένος με μολύβι που όμως αφαιρέθηκε στα χρόνια της τουρκοκρατίας. Στα νότια προσαρτήθηκε το παρεκκλήσι του Αγίου Χαραλάμπους, με τοιχογραφίες του 1778, μέρος των οποίων αποκολλήθηκαν και βρίσκονται συντηρημένες σε πίνακες στον κυρίως ναό. Υπάρχει επίσης συλλογή μεταβυζαντινών εικόνων 17ου-18ου αιώνα. που αξίζει κανείς να θαυμάσει.
Πηγές:
- https://www.larissa-beach.gr/el/paralia-larissas/grafika-xoria/metaxochori
- http://www.dimosagias.gr/o-dimos/dimotiki-enotita-agias/topiki-koinotita-metaksoxwriou.html
- http://kalagias.weebly.com/
Σύνταξη κειμένου: Βασιλική Τριανταφυλλοπούλου
Επιμέλεια κειμένου: Ελευθερία Σακελλαρίου
