Λουκάς Μετσοβίτης: Ο «αγγελικά» αφελής πρωταγωνιστής της νουβέλας του Τερζάκη

Στη νουβέλα Η στοργή του Άγγελου Τερζάκη, η γνωριμία με τον πρωταγωνιστικό χαρακτήρα εν ονόματι, Λουκάς Μετσοβίτης, γίνεται μονάχα μέσω του αφηγητή ο οποίος μεταφέρει την ιστορία του.

Γενικότερα ο Λουκάς είναι μια περσόνα απλού λαϊκού ανθρώπου που συναντούμε σε αρκετά ηθογραφικά, κατά βάση, μυθιστορήματα. Θα μπορούσε κανείς να του προσδώσει το χαρακτηρισμό του αφελούς, απλοϊκού ανθρώπου που άγεται και φέρεται από την ίδια του τη ζωή. Τα βαθύτερα αίτια των ενεργειών του φαίνεται να είναι αγνά και ανιδιοτελή.

Η συμπόνια και η ανάγκη για αρωγή συναπαρτίζουν έναν ηθικότατο άνθρωπο που γίνεται, κατ’ ουσίαν, καταφύγιο μιας γυναίκας απατημένης και «διωγμένης» από το σύζυγό της (Στεφανία) και της μικρής της κόρης (Λιλή).

Ο Λουκάς Μετσοβίτης μεταμορφώνεται σε στυλοβάτη της νέας του οικογένειας, δεν χάνει ποτέ την συμπονετική του διάθεση και περιβάλλει τις δυο γυναίκες με στοργή και τρυφερότητα. Φροντίζει σαν δική του την ασθενική κόρη και προσφέρει όλο το χρόνο του στην ικανοποίηση των αναγκών τους. Ανέχεται, θα λέγαμε, τις ιδιοτροπίες και τις ποικίλες διακυμάνσεις του χαρακτήρα τους χωρίς να επιδιώκει να προβάλλει τις δικές του επιθυμίες.

Advertisements

Το εσωτερικό σαράκι, όμως, αρχίζει να εμφανίζεται. Την ψυχή του κατατρώει η ιδέα της εκμετάλλευσης· της εκμετάλλευσης του από τη γυναίκα που περιέθαλψε και της προσέφερε μια άνετη αστική ζωή- γενικότερα το περιβάλλον της ιστορίας θα μπορούσε να χαρακτηριστεί ως αστική ηθογραφία, αν μου επιτραπεί ο όρος- και η ιδέα των ενοχών για τη στάση που αυτός κρατά. Ακόμη, δεν ξεφεύγει από κάποια ανθρώπινα ορμέμφυτα, όπως αυτό της ερωτικής έλξης για την κόρη της «προστατευομένης» του. Ίσως βρίσκει στον δυναμικό και ζωηρό της χαρακτήρα στοιχεία που λείπουν παντελώς από ‘κείνον.

Η ψυχογραφία, όμως, της συμπεριφοράς του διαμορφώνεται και κοινωνείται στον αναγνώστη με ευθύνη του αφηγητή. Βέβαια, μιλάμε για έναν αφηγητή- συμπρωταγωνιστή της ιστορίας, που ζει μαζί με την οικογένεια, που παρατηρεί προσεκτικά τις μεταβολές στην ψυχοσύνθεση των μελών της και, βέβαια, σχολιάζει τα όσα ζει και τεκμαίρεται ανάλογα.

Ο ρόλος του αφηγητή της ιστορίας

Ο ίδιος ο αφηγητής, παρ’ ότι αναγράφεται ως στενός φίλος του πρωταγωνιστή τηρεί μια αλλόκοτη στάση απέναντί του. Τον θεωρεί αρκετά αφελή και απλοϊκό σε σχέση με τον ίδιο· μια φορά τον χαρακτηρίζει και γελοίο. Δεν αρνείται όμως την φιλική τους σχέση και τη συμπάθεια που τρέφει προς αυτόν, ίσως επειδή κατανοεί και, μάλλον, θαυμάζει τον συμπονετικό και αμοραλιστικό του χαρακτήρα.

Στη συνέχεια, βέβαια, και όταν του μπαίνουν οι υποψίες πως ο φίλος του, Λουκάς Μετσοβίτης, δείχνει κάποια ερωτική επιθυμία ή ενδιαφέρον για την κόρη της συντρόφου του, διερωτάται για αρκετά ηθικά στεγανά. Κατά συνέπεια, διερωτάται και ο αναγνώστης. Τί στάση κρατά ο αφηγητής απέναντι στις φήμες; Μέσα από τα λόγια του θα μπορούσε εύκολα να συμπεράνει κανείς, πως δεν είναι σίγουρος για την ακεραιότητα και τα ταπεινά ορμητήρια του φίλου του. Μολαταύτα δεν του γυρίζει την πλάτη παρά συνεχίζει να κρατά μια στάση τόσο συμβουλευτική όσο κι εκείνη του απαθούς παρατηρητή.

Το τέλος  

Η ιδιότυπη αυτή οικογένεια, στο τέλος της νουβέλας, διαλύεται. Η ευθύνη φαίνεται να βαραίνει τον Λουκά, ο οποίος πλαστογραφεί μια επιταγή και κινδυνεύει να βρεθεί στο εδώλιο της δικαιοσύνης. Οι δυο γυναίκες τον παρατούν και γυρνούν πίσω, στον νόμιμο σύζυγο της Στεφανίας. Κι εδώ συναντούμε τη μεγάλη ανατροπή- αντίφαση. Η αξιόποινη πράξη του Λουκά είχε και πάλι την ανάγκη για φροντίδα ως ορμητήριο. Τα χρήματα που εξασφάλισε ο Λουκάς οδήγησαν στην ίαση της Λιλής από μια βαριά αρρώστια.

Έτσι εκείνος ήρεμος με την συνείδησή του, αντλώντας δύναμη από τις ηθικές του πράξεις αυτές καθαυτές, φεύγει από το σπίτι προκειμένου να τιμωρηθεί για την παράνομη πράξη του. Η πόρτα κλείνει, σφραγίζοντας για πάντα «την ηρεμία» του οίκου του. Μια ηρεμία που εξασφαλίστηκε χάρη στις πράξεις Λουκά.

Κάποιος θα χαρακτήριζε τις πράξεις αυτές ανόητες, παραπλανημένος από το ένδυμα της «αφέλειας». Ένα ένδυμα που στην πραγματικότητα κρύβει πράξεις αυτοθυσίας και κοσμογονικής σημασίας, αφού είχαν αποτέλεσμα τη σωτηρία δυο ανθρώπινων ψυχών. Ή μάλλον, τριών.