Ο “καθαρός” αυτισμός είναι στην πραγματικότητα πολύ σπάνια διαταραχή, ενώ οι συνοδές διαταραχές είναι ο κανόνας. Έτσι, είναι σημαντικό να σημειώσουμε ότι αυτό που κάνει δύσκολη τη ζωή των περισσότερων ατόμων με αυτισμό δεν είναι ο αυτισμός τους, αλλά οι διαταραχές που συνοδεύουν τον αυτισμό.
Francesca Happé, Καθηγήτρια Γνωστικής Νευροεπιστήμης, King’s College London
Το παρόν άρθρο, με τίτλο Αλλαγές στην έννοια του αυτισμού: Συνοδές διαταραχές, θα παρουσιάσει κάποιες από τις αλλαγές που σημειώθηκαν τα τελευταία χρόνια στην έννοια του αυτισμού στα διαγνωστικά εγχειρίδια και στην έρευνα οποίες έφεραν στο φως τα συνοδά προβλήματα των ατόμων με αυτισμό.
Ιστορικά, ο αυτισμός είναι μία νευροαναπτυξιακή διαταραχή η οποία είναι υποαναγνωρισμένη στα κορίτσια και τις γυναίκες. Επιπλέο, ο αυτισμός πιθανότατα εξακολουθεί να υποδιαγιγνώσκεται στους μεγαλύτερους σε ηλικία ενήλικες (άνω των 50 ετών).
Ενώ ο αυτισμός δεν αποτελεί πλέον προνόμιο της παιδοψυχιατρικής και της παιδιατρικής επιστήμης, το να μεγαλώνει ένα άτομο στο φάσμα του αυτισμού παραμένει ένας τομέας ο οποίος έχει διερευνηθεί παρά μόνο ελάχιστα.
Η αυξανόμενη αναγνώριση της ετερογένειας του αυτισμού έχει οδηγήσει ορισμένους κλινικούς και ερευνητές στο πεδίο να μιλούν για τους «αυτισμούς», και φαίνεται επίσης ότι διαφορετικές πτυχές του αυτισμού (π.χ., κοινωνικές δυσκολίες, άκαμπτα/επαναλαμβανόμενα χαρακτηριστικά) μπορούν να εμφανιστούν μεμονωμένα, για παράδειγμα στους συγγενείς των ατόμων με αυτισμό.
Η σημασία των συνυπαρχουσών προκλήσεων (βλ. συννοσηρότητα), ιδιαίτερα στην ψυχική υγεία, έχει γίνει ολοένα και πιο σαφής.
Αντί για τα βασικά χαρακτηριστικά του αυτισμού, οι συνοδές διαταραχές του αυτισμού θεωρούνται πλέον οι κατάλληλοι θεραπευτικοί στόχοι. Δεν μιλάμε πλέον για «θεραπεία» του αυτισμού, αλλά μάλλον αναγνωρίζουμε τον αυτισμό και άλλες μορφές νευροαπόκλισης ως μέρος της φυσικής ποικιλομορφίας.Αυτή η τελευταία αλλαγή αποτελεί μέρος ενός ευρύτερου κινήματος στην αναπηρία και τη νευροποικιλομορφία, το οποίο φέρνει τα άτομα με αυτισμό στο επίκεντρο του ερευνητικού συν-σχεδιασμού, αν και παραμένει η πρόκληση να ακουστούν όλες οι φωνές, συμπεριλαμβανομένων εκείνων που έχουν λίγα λόγια να πουν. Όλες αυτές οι αλλαγές φέρνουν νέες ευκαιρίες καθώς και νέες προκλήσεις.
Από το 2013, για πρώτη φορά, η Αμερικανική Ψυχιατρική Εταιρεία (American Psychiatric Association, 2013) επιτρέπει τις πολλαπλές διαγνώσεις (DSM-5).
τα προβλήματα ψυχικής υγείας (άγχος, κατάθλιψη, αυτοκτονία) δυσκολεύουν σε μεγάλο βαθμό τη ζωή των ατόμων με αυτισμό.
Συνοδά προβλήματα σωματικής υγείας ατόμων με αυτισμό
Η Croen και οι συνεργάτες της (2015) διερεύνησαν τη συχνότητα των ψυχιατρικών και ιατρικών παθήσεων σε έναν μεγάλο πληθυσμό ενηλίκων με αυτισμό στις Ηνωμένες Πολιτείες. Στην έρευνα πήραν μέρος 1,507 ενήλικες με τη διαγνώση της ΔΑΦ (ηλικίας 18-65+) και 15,070 ενήλικες χωρίς τη διάγνωση της ΔΑΦ (ηλικίας 18-65+).
Advertising
Advertisements
Οι ερευνητές βρήκαν ότι οι ενήλικες με αυτισμό είχαν σημαντικά αυξημένα ποσοστά όλων των κύριων (νευρο)ψυχιατρικών διαταραχών, συμπεριλαμβανομένης της ΔΕΠΥ, της κατάθλιψης, του άγχους, της διπολικής διαταραχής, της ιδεοψυχαναγκαστικής διαταραχής, της σχιζοφρένειας, της άνοιας, και των αποπειρών αυτοκτονίας.
Σχεδόν όλες οι ιατρικές παθήσεις ήταν σημαντικά πιο συχνές στους ενήλικες με αυτισμό, συμπεριλαμβανομένων:
των ανοσολογικών διαταραχών (αυτοάνοσα νοσήματα, αλλεγία, άσθμα)
των καρδιαγγειακών διαταραχών (δυσλιπιδαιμία, υπέρταση)
των μεταβολικών διαταραχών (διαβήτης, παχυσαρκία)
των ενδοκρινικών διαταραχών (έλεγχος της υπόφυσης και του υποθάλαμου, θυρεοειδής)
των νευρολογικών διααραχών (επιληψία, επιληπτικές κρίσεις, άλλες διαταραχές του Κεντρικού Νευρικού Συστήματος)
των γαστρεντερικών διαταραχών (δυσκοιλιότητα, διάρροια, άλλες διαταραχές του οισοφάγου)
των διαταραχών ύπνου (δυσυπνία, δηλαδή, δυσκολία στον ύπνο)
των διατροφικών καταστάσεων (έλλειψη βιταμινών, συμπτώματα σχετικά με τον μεταβολισμό των βιταμινών και την ανάπτυξη)
άλλων καταστάσεων (προβλήματα ακοής και όρασης, τύφλωση, μυοσκελετικά προβλήματα, ουρογγενητικές διαταραχές, αιματολογική αναιμία, διαταραχές των νεφρών, άλλα προβλήματα των πνευρμόνων), &
του συνδρόμου Down.
Σπανιότερες παθήσεις, όπως το εγκεφαλικό επεισόδιο και η νόσος του Πάρκινσον, ήταν επίσης σημαντικά πιο συχνές μεταξύ των ενηλίκων με αυτισμό.
Συνοδά προβλήματα ψυχικής υγείας ατόμων με αυτισμό
Πολλά άτομα με αυτισμό χρησιμοποιούν συμπεριφορές καμουφλαζ. Ο όρος καμουφλαζ (camouflaging ή masking) περιγράφει τις συμπεριφορές των ατόμων με νευροαναπτυξιακές διαταραχές (όπως ο αυτισμός ή η δυσλεξία) που προσπαθούν να καλύψουν τις νευροαποκλίνουσες δυσκολίες ώστε να φαίνονται στους άλλους ανθρώπους ως νευροτυπικοί. Συγκεκριμένα, ο όρος καμουφλαζ αναφέρεται στις συνειδητές ή ασυνείδητες στρατηγικές ή συμπεριφορές των ατόμων με νευροαποκλίνουσες δυσκολίες που μειώνουν τα νευροαποκλίνοντα χαρακτηριστικά μέσω της αντιστάθμισης και του καμουφλαρίσματος (Hull κ.ά., 2017).
Ωστόσο, ερευνητικά ευρήματα δείχνουν ότι άτομα με αυτισμό τα οποία χρησιμοποιούν το καμουφλαζ έχουν χειρότερη ψυχική υγεία, όπως αυτή εκδηλώνεται με συμπτώματα άγχους και κατάθλιψης σε παιδιά ηλικίας 4-17 χρόνων (Ross κ.ά., 2022) και συμπτωμάτων γενικευμένου και κοινωνικού άγχους σε ενήλικες ηλικίας 17-75 χρόνων (Hull κ.ά., 2021).
Πράγματι, τα ευρήματα έδειξαν ότι η καμουφλάζ ήταν ένας σημαντικός προγνωστικός παράγοντας των εσωτερικευμένων συμπτωμάτων (δηλαδή, του άγχους, της κατάθλιψης, των σωματικών ενοχλήσεων) των παιδιών ηλικίας 4-17 χρόνων (Ross κ.ά., 2022). Στους ενήλικες, το καμουφλαζ προέβλεψε ισχυρότερα το γενικευμένο και κοινωνικό άγχος σε σχέση με την κατάθλιψη (Hull κ.ά., 2021).
Τα ευρήματα υποδηλώνουν ότι το καμουφλάζ είναι ένας παράγοντας κινδύνου για τα προβλήματα ψυχικής υγείας σε άτομα με αυτισμό, παιδιά και ενήλικες.
Βιβλιογραφία
American Psychiatric Association. (2013). Diagnostic and statistical manual of mental disorders (5η έκδ.). https://doi.org/10.1176/appi.books.9780890425596
Advertising
Croen, L. A., Zerbo, O., Qian, Y., Massolo, M. L., Rich, S., Sidney, S., & Kripke, C. (2015). The health status of adults on the autism spectrum. Autism: the international journal of research and practice, 19(7), 814–823. https://doi.org/10.1177/1362361315577517
Ross, A., Grove, R., & McAloon, J. (2023). The relationship between camouflaging and mental health in autistic children and adolescents. Autism research: official journal of the International Society for Autism Research, 16(1), 190–199. https://doi.org/10.1002/aur.2859
Σπούδασα Ψυχολογία στο Πανεπιστήμιο Κρήτης (2008) και ολοκλήρωσα μεταπτυχιακό πρόγραμμα ειδίκευσης στην Ανάπτυξη του Παιδιού στο Τμήμα Ψυχολογίας και Ανθρώπινης Ανάπτυξης του Πανεπιστημιακού Κολλεγίου του Λονδίνου (2012). Το 2014, ξεκίνησα διδακτορικές σπουδές στο Πανεπιστημιακό Κολλέγιο του Λονδίνου. Τον Δεκέμβριο του 2018, υπερασπίστηκα επιτυχώς τη διατριβή μου με τίτλο (στην ελληνική γλώσσα): Η διερεύνηση της οργάνωσης του λεξιλογίου σε παιδιά που μιλούν Ελληνικά με δυσκολίες στη γλώσσα και τον αλφαβητισμό. Η διδακτορική διατριβή μπορεί να βρεθεί εδώ: https://discovery-pp.ucl.ac.uk/id/eprint/10077333/
