Ο Davis Miles θεωρείται μια από τις πιο θρυλικές μορφές της Jazz μουσικής. Ιδιαίτερα ιδιοφυής και καινοτόμος, εξέλιξε την μουσική δημιουργώντας μοναδικές συνθέσεις. Υπήρξε αυθεντικός άνθρωπος και μουσική αυθεντία παράλληλα, δεξιοτέχνης της τρομπέτας και κορυφαίος τζαζίστας.
«Η μουσική είναι το πλαίσιο γύρω από τη σιωπή».
Davis Miles
Davis Miles: Ένας μουσικός που εξέφρασε το ταλέντο του πολύ νωρίς
Ο Davis Miles γεννήθηκε στις 26 Μαΐου του 1926 στην κωμόπολη Άλτον του Ιλινόις. Είχε την τύχη να μεγαλώσει σε μια ευκατάστατη και καλλιεργημένη οικογένεια, η οποία σαφώς επηρέασε την πορεία του. Ο πατέρας του ήταν οδοντίατρος και η μητέρα του δασκάλα μουσικής. Η αγάπη του για τη μουσική εκδηλώθηκε σε αρκετά μικρή ηλικία και η τρομπέτα ήταν το όργανο που θέλησε να εξασκήσει εξαρχής. Το 1935, ένας φίλος του πατέρα του χάρισε στον Miles μια τρομπέτα. Αυτό το γεγονός στάθηκε ως η τέλεια αφορμή για ν’ αρχίσει μαθήματα πλάι στον Elwood Buchanan, ο οποίος τελικά έγινε μέντοράς του.
Λίγα χρόνια αργότερα, η οικογένεια Davis μετακόμισε στο Σαίντ Λιούις. Στα γενέθλια των δεκατριών χρόνων του, ο Miles δέχθηκε ως δώρο από τον πατέρα του μια καινούργια τρομπέτα. Άρχισε με αυτή να παίζει σε τοπικές μπάντες, ενώ συνέχισε μαθήματα με τον Joseph Gustat, ο οποίος ήταν ο βασικός τρομπετίστας της Συμφωνικής ορχήστρας της περιοχής.
Το 1941, σε ηλικία 15 χρόνων, ο νεαρός Μiles συμμετείχε στην μπάντα πορείας, της οποίας διευθυντής ήταν ο δάσκαλός του Ε. Buchanan και συμμετείχε παράλληλα και σε αρκετούς μουσικούς διαγωνισμούς. Στα χρόνια που ακολούθησαν και μέχρι την αποφοίτησή του, υπήρξαν συμμετοχές του και σε άλλες μπάντες. Έτσι η αυτοπεποίθηση του Miles χτίστηκε έτσι ώστε να νιώσει έτοιμος για να φύγει στην Νέα Υόρκη. Η Νέα Υόρκη ήταν το απόλυτο πεδίο δημιουργίας εκείνη την εποχή και η πόλη όπου όλα μπορούσαν να συμβούν.
Έτσι, τον Σεπτέμβριο του 1944 βρέθηκε να σπουδάζει στο Ινστιτούτο Μουσικών Τεχνών της Νέας Υόρκης. Στη Νέα Υόρκη, ο Davis Miles είχε την ευκαιρία να δει και να ακούσει από κοντά τα είδωλά του, μεγάλους τζαζίστες της εποχής, και ιδιαίτερα το μεγάλο του είδωλο Charlie Parker. Κατάφερε επίσης να μπει στον κύκλο σπουδαίων Τζαζ μουσικών. Σχεδόν αμέσως, άρχισε να παίζει μαζί τους στα πιο γνωστά κέντρα της Τζαζ. Εκείνη την εποχή ξεκίνησε και τις πρώτες του ηχογραφήσεις με διάφορους συνεργάτες.
Ο Davis Miles δεν έκρυψε τίποτα από το σκοτάδι του και τίποτα απ’ το φως του
Πολλά έχουν γραφτεί για τον σπουδαίο τζαζίστα, όμως ο Davis ήταν από μόνος του ένα βιβλίο που γράφεται ακόμα κι ας έχουν περάσει σχεδόν 30 χρόνια από τον θάνατό του. Υπήρξε μια προσωπικότητα που δεν αναλύεται εύκολα, όπως άλλωστε οι περισσότερες σπουδαίες προσωπικότητες των καλλιτεχνών. Ήταν ένας άνθρωπος που έζησε αυθεντικά, αρνούμενος να κάνει οποιαδήποτε έκπτωση στην ζωή του και στην τέχνη του. «Όταν δημιουργείς τα δικά σου, μεγάλε, ούτε καν ο ουρανός δεν είναι το όριο» είχε πει ο ίδιος, γιατί ήξερε καλά πως στη δημιουργία δεν υπάρχει όριο και αυτό άλλωστε το απέδειξε με τις συνθέσεις του.
Ο Μάκης Μαλαφέκας έγραψε το βιβλίο «Μάιλς Ντέιβις – Εκτός κλίμακας» από τις εκδόσεις Μελάνι, και σωστά αναφέρει μιλώντας σε συνέντευξή του, σχετικά με την ημερομηνία που γεννήθηκε ο μεγάλος μουσικός: «Τη χρονιά εκείνη η γενέτειρά του, το Σεντ Λιούις, χτυπήθηκε από ένα δυνατό ανεμοστρόβιλο. Ήταν λες και κάποια μυστήρια δύναμη τού έστειλε το δυνατό φύσημα που θα χρειαζόταν τα επόμενα 65 χρόνια για να εξαπολύει χάλκινες ριπές με όπλο την στιλπνή και ντούρα τρομπέτα του». Και γράφει στο βιβλίο του: «Ο Μάιλς Ντέιβις είναι ο Όσκαρ Ουάιλντ της Τζαζ […] Θα είναι παντού σπίτι του και παντού ξένος. Θα ερωτεύεται συνέχεια. Δεν θα χωράει πουθενά. Θα υποφέρει. Αλλά θα είναι τέλειος και δεν θα του τη λέει κανένας […] Ο Μάιλς Ντέιβις ξεχωρίζει, αισθητικά άψογος μέσα σε όλες του τις αντιφάσεις». Αλλά και ο γνωστός ιστορικός της τζαζ Joachim Berendt αναφέρει για τον Miles: «ένας άνθρωπος με τόσα συμπλέγματα, που έχει τέτοιους διχασμούς μέσα του, πρέπει να είναι πραγματικά χαρισματικός για να γίνει τόσο επιτυχημένος».
Ο ίδιος άνθρωπος ήταν λες και είχε μέσα του δυο έντονες δυνάμεις να συγκρούονται σφοδρά, σκοτάδι και φως, δημιουργία και αυτοκαταστροφή. Όταν εθίστηκε στην ηρωίνη ένα διάστημα της ζωής του και βλέποντας πως καταστρέφεται η καριέρα του, υπήρξε πολύ σκληρός με τον εαυτό του. Ίσως γιατί πάντα σκιρτούσε μέσα του σε ρυθμούς ταχυπαλμίας το χρέος να εκφράσει όσα του υπαγόρευε η σιωπή του, όλα όσα αόρατα τον πλημμύριζαν, και μπορούσε να τα εκφράσει μόνο με την μουσική.
Όταν λοιπόν έφτασε σε σημείο αυτοκαταστροφής λόγω της ηρωίνης, το 1954, πήγε στη φάρμα του πατέρα του και κλειδώθηκε για μια ολόκληρη εβδομάδα σ’ ένα δωμάτιο χωρίς νερό και φαγητό. Βγήκε από το δωμάτιο νικητής. Κατόρθωσε να ξεπεράσει τον εθισμό του αλλά και να ανακαλύψει μέσα του νέα κοιτάσματα τα οποία μετέτρεψε σε μουσική, φτάνοντας στο απόγειο.
H ιδιοφυΐα και η καινοτομία της μουσικής του Davis Miles
Αυτοσχεδιασμός και πειραματισμοί χαρακτηρίζουν τις συνθέσεις του Davis Miles. O ήχος για τον ίδιο ήταν επιστήμη. «Ήμασταν κάτι σαν επιστήμονες του ήχου. Και η πόρτα να έτριζε μπορούσαμε να πούμε ακριβώς τι νότα ήταν ο ήχος», αναφέρει ο ίδιος στην αυτοβιογραφία του. Οι χαμηλοί τόνοι είναι χαρακτηριστικά των συνθέσεών του, τόνοι απαλοί και χωρίς διακύμανση στον ήχο (βιμπράτο). Οι ήχοι της τρομπέτας του βγαίνουν φορτισμένοι μ’ ένα αίσθημα λύπης, μοναξιάς ή μελαγχολίας.
Ο Miles πέρασε τη μουσική του από πολλά στάδια, αλλάζοντας συχνά το στυλ του. Ξεκίνησε με cool Jazz και συνέχισε με neo – bop. Αργότερα αντικατέστησε τα παραδοσιακά όργανα της Jazz με ηλεκτρονικά και συνθεσάιζερ περνώντας σε fusion ή electric jazz. Εξέλιξε το στυλ του σε post – bop, modal, jazz rock, funk, ακόμη και hip hop. Δέχθηκε επίσης επιδράσεις από παραδοσιακές μουσικές με χαρακτηριστικό παράδειγμα το άλμπουμ Sketches of Spain με στοιχεία φλαμένκο.
Οι καινοτομίες του εξέλιξαν τη jazz μουσική και την ταξίδεψε διεθνώς πουλώντας εκατομμύρια δίσκους, ωστόσο κατηγορήθηκε από πολλούς ότι πρόδωσε την παραδοσιακή jazz. Όμως ο ίδιος είχε άλλη άποψη. «Δεν μου αρέσει η λέξη τζαζ. Μην τη λες «τζαζ». Είναι μια φτιαχτή λέξη. Προσπαθείς να βάλεις ετικέτες. Μην αποκαλείς τη μουσική μου τζαζ. Είναι κοινωνική μουσική», είχε πει κάποτε σε κάποιον δημοσιογράφο.
Η δισκογραφία του Davis είναι πολύ μεγάλη και αξιόλογη. Μερικοί από τους δίσκους που θεωρούνται ιδιαίτερα ξεχωριστοί είναι οι: Birth of the Cool (1949-50), Milestones (1958), Kind of Blue (1959), Sketches of Spain (1960), Miles in Tokyo (1964), Filles de Kilimanjaro (1968), Bitches Brew (1969), A Tribute to Jack Johnson (1971), On the Corner (1972), You’re Under Arrest (1985).
Ο Miles συνεργάστηκε με εξαίσιους μουσικούς και μάλιστα έχει χαρακτηριστεί ως «Star maker» καθώς πολύ μεγάλοι μουσικοί έμαθαν από αυτόν και εξελίχθηκαν δίπλα του κάνοντας εκπληκτικές καριέρες και δημιουργώντας εξαίσια κομμάτια. Μερικοί από αυτούς είναι οι: Bill Jackson, Wayne Shorter, Keith Jarrett, Dave Holland, Chick Corea, Stan Getz, Thelonious Monk, Bill Evans, John Coltrane και αρκετοί άλλοι.
Ένας άγνωστος ζωγράφος
Η επίσκεψη του Davis Miles το 1949 στο Παρίσι και η γνωριμία του με τον Picasso φαίνεται να πυροδότησε μέσα του και μια άλλη έκφανση του δημιουργικού εαυτού του, αυτή του ζωγράφου. Η γνωριμία του με τον διάσημο ζωγράφο αλλά και με τον φιλόσοφο Jean-Paul Sartre λειτούργησαν καταλυτικά. «Ποτέ δεν είχα αισθανθεί έτσι στη ζωή μου… να με μεταχειρίζονται οι άλλοι σαν άνθρωπο […] Στο Παρίσι κατάλαβα ότι όλοι οι λευκοί δεν ήταν ίδιοι» αναφέρει ο Miles, ο οποίος όταν επέστρεψε στην Αμερική αντιμετωπιζόταν, όπως όλοι οι Αφροαμερικανοί, πάλι με μια συμπεριφορά που φαίνεται πως τον πλήγωνε.
Ίσως δεν γνωρίζουν πολλοί, τουλάχιστον όσοι δεν είναι μυημένοι στη jazz και στους εκπροσώπους της, ότι ο Davis Miles υπήρξε παράλληλα και εξαιρετικός ζωγράφος. Η ζωγραφική υπήρξε για τον ίδιο θεραπευτική σε στιγμές απογοήτευσης και κατά τη διάρκεια διαλειμμάτων από τη μουσική. Τα έργα του είναι εμπνευσμένα από τον Picasso, αλλά και τον Kandinsky και άλλους, είναι γεμάτα χρώμα και ένταση.
Ο Miles ήταν ιδιαίτερα περήφανος γι αυτό του ταλέντο και του άρεσε ακόμα και στη διάρκεια των συνεντεύξεων να σχεδιάζει κάτι μπροστά στον φακό και τους δημοσιογράφους και να μιλά για την ζωγραφική. Μάλιστα, ζωγράφισε ο ίδιος τα εξώφυλλα για τα μουσικά albums Star People (1983) και Amandla (1989). Τα τελευταία χρόνια της ζωής του, ο Miles αφιέρωσε μεγάλο μέρος του χρόνου του στη ζωγραφική. Τον ευχαριστούσε ιδιαίτερα και συμμετείχε με τα έργα του σε πολλές εκθέσεις.
Στις 28 Σεπτεμβρίου του 1991, ο Davis Miles έφυγε από τη ζωή στα 65 του χρόνια. Υπέστη εγκεφαλικό επεισόδιο. Η μουσική του όμως, ηχεί ακόμα από τα ραδιόφωνα και τα πικάπ του κόσμου, και θα ηχεί για πάρα πολλά χρόνια ακόμη, γιατί η μουσική είναι αθάνατη.
Στο παρακάτω βίντεο μπορείτε να παρακολουθήσετε το trailer του ντοκιμαντέρ “Birth Of The Cool” για την ζωή του Davis Miles. Το ντοκιμαντέρ είναι διαθέσιμο στο Netflix.
Πηγές που χρησιμοποιήθηκαν σε αυτό το άρθρο:
Miles Davis – Ανακτήθηκε από την ηλεκτρονική διεύθυνση : https://en.wikipedia.org/wiki/Miles_Davis – (Τελευταία πρόσβαση 24-5-2020)
Γιώργος Πολυμενέας – 26-5-2017 – Για τον μάγκα, αλητήριο και τσαμπουκαλεμένο Μάιλς Ντέιβις / Μια συνέντευξη με τον Μάκη Μαλαφέκα, συγγραφέα του «Μάιλς Ντέιβις | Εκτός Κλίμακας». – Ανακτήθηκε από την ηλεκτρονική διεύθυνση : https://www.ratpack.gr/buzz/interviews/story/2425/gia-ton-magka-alitirio-kai-tsampoykalemeno-mails-nteivis – (Τελευταία πρόσβαση 24-5-2020)
Μιχάλης Γιαννεσκής – 26-5-2018 – Μάιλς Ντέιβις, ο χαρισματικός καινοτόμος της τζαζ – Ανακτήθηκε από την ηλεκτρονική διεύθυνση : https://tvxs.gr/news/moysiki/mails-nteibis-o-xarismatikos-kainotomos-tis-tzaz?utm_source=nova.gr&utm_medium=text-link-nova-more-button&utm_campaign=nova-articles-refferer&utm_term=none&utm_content=nova-articles-refferer-c1 – (Τελευταία πρόσβαση 24-5-2020)
Μάιλς Ντέιβις: Η ιδιοφυϊα της jazz – 28-9-2019 – Ανακτήθηκε από την ηλεκτρονική διεύθυνση : https://tvxs.gr/news/σαν-σήμερα/μάιλς-ντέιβις-η-ιδιοφυϊα-της-jazz – – (Τελευταία πρόσβαση 24-5-2020)
Γιώργος Χαρωνίτης – 25-8-2019 – Οι 10 καλύτεροι δίσκοι του Miles Davis – Ανακτήθηκε από την ηλεκτρονική διεύθυνση : https://www.athinorama.gr/music/article/oi_10_kaluteroi_diskoi_tou_miles_davis-2537317.html – (Τελευταία πρόσβαση 24-5-2020)
Manuel Vieni – 27-12-2018 – The hidden face of genius: the paintings of Miles Davis – Ανακτήθηκε από την ηλεκτρονική διεύθυνση : https://auralcrave.com/en/2018/12/27/the-hidden-face-of-genius-the-paintings-of-miles-davis/ – (Τελευταία πρόσβαση 24-5-2020)
Miles Davis – Ανακτήθηκε από την ηλεκτρονική διεύθυνση : https://www.milesdavis.com/ (Τελευταία πρόσβαση 24-5-2020)
