Η Στέλλα Χασκίλ ήταν μία από τις κορυφαίες ερμηνεύτριες του ρεμπέτικου. Έζησε μόνο τριάντα έξι χρόνια, όμως η φωνή της καταγράφηκε και ταξιδεύει ακόμα, μέσα από τα εκατό και πλέον τραγούδια που ερμήνευσε. Με την ιδιαίτερη, γλυκιά και σχεδόν βελούδινη φωνή της, κατέγραψε συγκλονιστικές ερμηνείες σε δίσκους 78 στροφών, χαράσσοντας γερά το «αποτύπωμά» της στην ιστορία του ρεμπέτικου και της ελληνικής μουσικής γενικότερα.
Μια Εβραιοπούλα Σαλονικιά
Το αληθινό της όνομα ήταν Στέλλα Ιεχασκέλ. Γεννήθηκε στην Θεσσαλονίκη το 1918. Πατέρας της ήταν ο Χαΐμ Γαέγος, έμπορος σιδήρου, και μητέρα της η Πέρλα Καμχή με καταγωγή από τα Σκόπια. Από τα λίγα στοιχεία που υπάρχουν, γνωρίζουμε πως η οικογένεια ήταν οικονομικά ευκατάστατη. Ο Χαΐμ Γαέγος είχε καταφέρει να φτιάξει μια αρκετά αξιόλογη περιουσία, φρόντιζε τις κόρες του προσφέροντας ότι καλύτερο είχε και τις προίκισε απ’ όταν ήταν ακόμη πολύ μικρές. Ο πόλεμος, ωστόσο, που καταστρέφει τα πάντα στο πέρασμα του, δεν λυπήθηκε ούτε την περιουσία του Χαΐμ Γαέγου. Έτσι, με την εισβολή των Γερμανών στην Θεσσαλονίκη χάθηκαν όλα και ο ίδιος πέθανε γύρω στο 1941 με 1942.
Η Πέρλα Καμχή η οποία, σύμφωνα με όσα είναι γνωστά, είχε μεγάλη διαφορά ηλικίας με τον σύζυγό της, παντρεύτηκε για δεύτερη φορά περί το 1927 – 1928 τον Ανδρέα Δαπόλλα. Η ίδια έφυγε από την ζωή το 1961. Η Στέλλα είχε πέντε αδερφές, την Ραχήλ, την Ασιρέα, την Έλλη, την Δώρα και την Μαρίκα, η οποία ήρθε στον κόσμο από τον δεύτερο γάμο της μητέρας της.
Από τη Θεσσαλονίκη στην Αθήνα
Η κλίση της Στέλλας στο τραγούδι φάνηκε απ’ όταν ήταν ακόμη μικρό κοριτσάκι. Πριν τον πόλεμο άρχισε να τραγουδά σε λαϊκές οικογενειακές ταβέρνες και κοσμικά κέντρα της Θεσσαλονίκης, Ο πόλεμος όμως , και κυρίως οι σκληρές διώξεις των Γερμανών κατά των Εβραίων, οδήγησαν την οικογένεια της Στέλλας στην απόφαση να εγκαταλείψει τη Θεσσαλονίκη.
Στην Αθήνα όπου βρέθηκαν τα πράγματα δεν ήταν καλύτερα. Οι διώξεις ήταν παντού ανηλεείς. Η Στέλλα ωστόσο είχε την τύχη να την αναλάβει υπό την προστασία της μια οικογένεια Γερμανών μουσικών. Οι ίδιοι λειτουργούσαν στην Ομόνοια ένα κέντρο με λαϊκή μουσική όπου η Στέλλα τραγουδούσε μέχρι το τέλος του πολέμου, χρησιμοποιώντας για ευνόητους λόγους το ονοματεπώνυμο Γαέγου, που έμοιαζε ελληνικό, αντί του Στέλλα Γαέγος.
Ο γάμος με τον Ιάκωβο και οι πρώτες ηχογραφήσεις
Η Στέλλα και ο Ιακώβ Ιεχασκέλ, επίσης Εβραίος, παντρεύτηκαν το 1945. Από το επώνυμο του συζύγου της προέκυψε λίγο αργότερα το καλλιτεχνικό ψευδώνυμο Χασκίλ. Στους πρώτους δίσκους το όνομά της γραφόταν απλώς Στέλλα.
Ήταν το 1947 όταν η Στέλλα Χασκίλ μπήκε στην αίθουσα ηχοληψίας της Ριζούπολης, και τα πρώτα τραγούδια που ηχογράφησε και πέρασε σε δίσκους γραμμοφώνου, ήταν φτιαγμένα στα μέτρα της. Το ζεϊμπέκικο «Εδώ πληρώνονται όλα» και οι «Σεβιλιάνες», ένα αισθησιακό τραγούδι με ισπανικές και ανατολίτικες επιρροές, γράφτηκαν το 1946 από τον πρωτοεμφανιζόμενο τότε Γιώργο Λαύκα, σε στίχους του «Τσάντα» ή «Ταμβάκη», που ήταν το ψευδώνυμο του Χαράλαμπου Βασιλειάδη.
Με αυτά τα δύο τραγούδια, και ταυτόχρονα με την Στέλλα Χασκίλ, κάνει ουσιαστικά την αρχή στην δισκογραφία και ο Γιώργος Λαύκας, σαν συνθέτης και τραγουδιστής. Υπάρχουν όμως πληροφορίες πως πριν την παραπάνω ηχογράφηση, το 1934, η Στέλλα είχε ηχογραφήσει δύο αμανέδες χρησιμοποιώντας το κανονικό της όνομα.
Η Στέλλα Χασκίλ μεσουρανεί στην μεταπολεμική Ελλάδα
Μετά την συνεργασία με τον Γιώργο Λαύκα, ακολούθησαν κι άλλες συνεργασίες με πολύ αξιόλογους μουσικούς της εποχής. Η Στέλλα με την πολύ ξεχωριστή φωνή της είχε γίνει περιζήτητη.
Τραγούδια που σήμερα θεωρούνται κλασικά ρεμπέτικα, ερμηνεύτηκαν για πρώτη φορά από αυτή την σπουδαία καλλιτέχνη όπως το «Νύχτωσε χωρίς φεγγάρι», «Μπιρ-Αλλάχ», «Κάποια μάνα αναστενάζει» και αρκετά άλλα, ανάμεσα στα οποία είναι και το τραγούδι «Ακρογιαλιές – Δειλινά» του αξέχαστου Βασίλη Τσιτσάνη. Ένα τραγούδι σύμβολο που δοξάστηκε στην μεταπολεμική Ελλάδα και ακούγεται ως τις μέρες μας μέσω της ερμηνείας νεότερων καλλιτεχνών και επιτυχημένων διασκευών. Η Στέλλα Χασκίλ συνεργάστηκε επίσης με τον Απόστολο Καλδάρα , τον Μάρκο Βαμβακάρη, τον Μανώλη Χιώτη, τον Απόστολο Χατζηχρήστο και πολλούς άλλους.
Η Στέλλα Χασκίλ στην Σμύρνη και στην Πόλη
Τον Ιούλιο του 1953, μαζί με τον συνεργάτη της και φίλο Οδυσσέα Μοσχονά, ταξιδεύουν στην Σμύρνη και στην Κωνσταντινούπολη. Εκείνο τον καιρό λάμβανε χώρα η έκθεση της Σμύρνης και το ταξίδι είχε οριστεί σε ένα συμβόλαιο που είχαν. Μετά από λίγες μέρες διαμονής στην Σμύρνη, ακολούθησε νέο συμβόλαιο και έφυγαν για την Πόλη. Επρόκειτο να εμφανιστούν σε δύο μεγάλα κέντρα του Τούρκου Χατζή Μπαμπά, το «Καζαμπλάνκα» και «Κρυστάλ». Στο «Κρυστάλ», παίζανε μόνο τούρκικα όργανα και στις εμφανίσεις πρωταγωνιστούσε η Χαμιέτ, η πρώτη τραγουδίστρια της Κωνσταντινούπολη εκείνη την εποχή.
Η Στέλλα Χασκίλ όμως γνώριζε τα τούρκικα τραγούδια καλύτερα από τις Τουρκάλες, τα έλεγε με την ψυχή της με αυτή την ζεστασιά και την ειλικρίνεια που την χαρακτήριζε και το ίδιο επιτυχημένα τραγουδούσε και τα αράπικα τραγούδια. Έτσι η επιτυχία της ήταν πολύ μεγάλη και άφησε τις καλύτερες εντυπώσεις.
Από την Πόλη ως το τέλος
Σ’ εκείνο το ταξίδι στην Κωνσταντινούπολη και πάνω στην μεγάλη της δόξα ήταν όταν άρχιζε το τέλος αυτής της μεγάλης ερμηνεύτριας. Οι φοβεροί πόνοι στην πλάτη οδήγησαν την Στέλλα σε έναν γιατρό στην Κωνσταντινούπολη ο οποίος όμως δεν μπόρεσε να καταλήξει σε κάποια συγκεκριμένη διάγνωση. Αργότερα, και μετά από μερικές εμφανίσεις στο κέντρο «Ρομάντζο» στην Θεσσαλονίκη, η Στέλλα επέστρεψε στην Αθήνα και εκεί οι γιατροί διέγνωσαν καρκίνο. Η Στέλλα Χασκίλ πέθανε στις 27 Φεβρουαρίου του 1954, στα τριάντα έξι της μόλις χρόνια και κηδεύτηκε την επόμενη μέρα στο Εβραϊκό τμήμα του Γ’ νεκροταφείου της Νίκαιας.
Ποιος θυμάται τη Στέλλα Χασκίλ
Είναι αρκετοί, από τους νεώτερους κυρίως, που δεν γνωρίζουν την Στέλλα Χασκίλ και άρα δεν μπορούν να διακρίνουν την φωνή της όταν ακούγεται από τα ραδιόφωνα αν και πια σπάνια. Η Στέλλα Χασκίλ παρά τις συγκλονιστικές της ερμηνείες στα μεγάλα τραγούδια της, κινδύνευσε να ξεχαστεί. Αν και στο διαδίκτυο υπάρχει αρκετό υλικό από τις ηχογραφήσεις της και κατά καιρούς γίνονται πολύ αξιόλογα αφιερώματα από λίγους ραδιοφωνικούς σταθμούς, δεν της έχει δοθεί ίσως ο χώρος και ο χρόνος που της αξίζει και αντίστοιχα έχει δοθεί σε άλλες μεγάλες ερμηνεύτριες του ρεμπέτικου και της εποχής της.
Στα χρόνια της δεκαετίας του 1980, βγήκαν ένας ή δύο δίσκοι βινυλίου αφιερωμένοι στη Στέλλα Χασκίλ και αργότερα κάποιο δίσκοι όπου σύγχρονοι μουσικοί παρουσιάζουν τα τραγούδια της, καθώς και λίγες συναυλίες προς τιμήν της. Της αξίζουν ωστόσο πολύ περισσότερα.
Επίσης δεν υπάρχουν πολλά στοιχεία για την ζωή της. Δεν γράφτηκε από κάποιον η βιογραφία της, παρά μόνο υπάρχουν αναφορές σε βιβλία σχετικά με το ρεμπέτικο γραμμένες από ανθρώπους που έψαξαν πολύ και ερεύνησαν όσο μπόρεσαν, αναλόγως και του διασωζόμενου υλικού, τη ζωή της. Επίσης σπανιότατα αναφέρεται το όνομά της σε μουσικές εκπομπές της τηλεόρασης, πλην ελαχίστων εξαιρέσεων. Ωστόσο οι απόγονοί της Yehaskel Mario και Iakov Yehaskel δημιούργησαν μια εξαιρετική σελίδα με σπάνιο υλικό στο διαδίκτυο.
Ίσως όλα τα παραπάνω, να προβλημάτισαν τον μεγάλο στιχουργό μας Ηλία Κατσούλη ο οποίος έγραψε τους παρακάτω εκπληκτικούς στίχους που έγιναν τραγούδι με την μουσική του Νότη Μαυρουδή και την ερμηνεία της Μαριώς. Από αυτό το υπέροχο τραγούδι άλλωστε τιτλοφορήθηκε και το παρόν άρθρο.
«Φωνή που βγαίνει από στόμα λυπημένο και που δε χόρτασε της δόξας το φιλί πλανιέται τώρα σε παράδεισο χαμένο κι όλα τα μάταια του κόσμου αναπολεί. Την ξέρω μόνο από μια φωτογραφία κι ίσως την είδα στ’ όνειρό μου μια φορά, μαύρα μαλλιά σαν του Θεού καλλιγραφία, κίτρινο άστρο στο λαιμό της να φορά. Σεφεραδίτικο μικρό πουλί κι αηδόνι κανείς δε ρώτησε να μάθει το γιατί, κορίτσι ξένο στο σκοτάδι που απλώνει ποια δειλινά κι ακρογιαλιές αναζητεί. Ψάχνω τα ίχνη της να βρω στα πήγαινε έλα Μοναστηρίου, Κομνηνών, Καρόλου Ντηλ μα ποιος θυμάται να μου πει γι’ αυτή τη Στέλλα με το παράξενο επώνυμο Χασκίλ».
Στο παρακάτω βίντεο μπορείτε να ακούσετε το τραγούδι «Ακρογιαλιές Δειλινά» του Βασίλη Τσιτσάνη, που ερμήνευσε πρώτη η Στέλλα Χασκίλ το 1948.
Πηγές που χρησιμοποιήθηκαν σε αυτό το άρθρο:
Στέλλα Χασκίλ – Ανακτήθηκε από την ηλεκτρονική διεύθυνση: el.wikipedia.org – Τελευταία πρόσβαση: 26/2/2021
Ποιος θυμάται τη Στέλλα Χασκίλ – Ανακτήθηκε από την ηλεκτρονική διεύθυνση: www.youtube.com – Τελευταία πρόσβαση: 26/2/2021
«Παρ’ το αλλιώς θα βρεις» Παρασκευή 6 Μαρτίου 2020-Αφιέρωμα στην τραγουδίστρια Στέλλα Χασκίλ στο Δεύτερο Πρόγραμμα της Ελληνικής Ραδιοφωνίας – Επιμέλεια & Παρουσίαση: Γιώργος Τσάμπρας – Ανακτήθηκε από την ηλεκτρονική διεύθυνση: webradio.ert.gr – Τελευταία πρόσβαση: 26/2/2021
Η… Σεβιλιάνα Στέλλα Χασκίλ στην Θεσσαλονίκη μετά από 55 χρόνια – Γιώργος Μητράκης – 6/10/2019 – Ανακτήθηκε από την ηλεκτρονική διεύθυνση: www.voria.gr – Τελευταία πρόσβαση: 26/2/2021
Στέλλα Χασκίλ: Μια από τις «μεγάλες κυρίες» του ρεμπέτικου (βίντεο) – Επιμέλεια: Η.Τ. – 27/2/2019 – Ανακτήθηκε από την ηλεκτρονική διεύθυνση: left.gr – Τελευταία πρόσβαση: 26/2/2021
ΣΤΕΛΛΑ ΧΑΣΚΙΛ – ΙΕΧΑΣΚΕΛ – Ανακτήθηκε από την ηλεκτρονική διεύθυνση: www.facebook.com – Τελευταία πρόσβαση: 26/2/2021
