Πως μπορεί κάποιος να γνωρίσει μια περιοχή καλύτερα; Μία ματιά στον παρελθόν της και στην τότε καθημερινότητα της, βοηθούν στην καλύτερη κατανόηση του χαρακτήρα της περιοχής αυτής. Μέσα από τις φορεσιές της Πελοποννήσου, θα μάθουμε για τη νοοτροπία των ανθρώπων ,την ενασχόληση τους, τις γιορτές και τα έθιμα τους. Θα γνωρίσουμε το κλίμα των περιοχών, τον πλούτο που διέθεταν αλλά και την ιστορία τους. Περισσότερη έμφαση θα δοθεί στις γυναικείες φορεσιές της Πελοποννήσου, αφού μέσα από αυτές αντλούμε τα περισσότερα στοιχεία.
Τζουμπές: Η ενδυμασία της Τσακωνιάς
Ο τζουμπές αποτελεί την παραδοσιακή γυναικεία φορεσιά της ευρύτερης περιοχής της Τσακωνιάς. Κατά το παρελθόν, οι αρχόντισσες του Πραστού, συνήθιζαν να φορούν τον τζουμπέ ως ένδειξη οικονομικής επιφάνειας και ανώτερης καταγωγής. Χρησιμοποιούνταν ως νυφικό φόρεμα και χαρακτηριζόταν από δωρική απλότητα. Απαλλαγμένη από χρυσοκέντητα στολίδια και φλουριά, συνδύαζε τους χρωματισμούς του κόκκινου, του κίτρινου και του πράσινου. Συγκεκριμένα, οι Πραστιώτισσες τζουμπελούδες αποκαλούνταν και ‘’δαχτυλιδούδες’’, αφού σε κάθε δάχτυλο φορούσαν ένα κόσμημα. Το κόσμημα αυτό αποτελούταν από ζαφείρια, ζουμπρούτια, διαμάντια και μαργαριτάρια. Στο πέρασμα του χρόνου, η Τσακώνικη φορεσιά υπέστη, μικρές παραλλαγές και βελτιώσεις για να φτάσει στην μορφή που γνωρίζουμε όλοι.
Αξίζει να σημειωθεί ότι, οι μελλόνυμφες και οι νύφες στο Λεωνίδιο, έριχναν στους ώμους τους μία μαντήλα βαθυκόκκινου χρωματισμού που άλλοτε είχε ριγωτό διάκοσμο και άλλοτε φυτικό. Το φορούσαν αυστηρά και μόνο αυτές, μέχρι και στον πρώτο χορό ώς νιόπαντρες. Μόλις τελείωναν τον χορό, το απομάκρυναν με ιδιαίτερη ευλάβεια και το δίπλωναν με τελετουργικό τρόπο για να το δώσουν πάλι στην νύφη του πρωτότοκου γιου ή στην κόρη.
Περαχώρα: Μία από τις πιο ξεχωριστές φορεσιές της Πελοποννήσου
Η φορεσιά της Κορινθίας είναι γνωστή και ως Περαχώρας και τη χαρακτηρίζουν τα ιδιαίτερα κεντήματα κάνοντας την μία από τις πιο μοναδικές φορεσιές της Πελοποννήσου. Τα μέρη που αποτελείται είναι: το μισοφόρι, το ποκάμισο, το σιγκούνι, η τραχηλιά, το ζωνάρι και η ποδιά.
Το μισοφόρι, το εσωτερικό βαμβακερό ποκάμισο, δεν είχε κεντήματα. Το ποκάμισο ενώ είναι μακρύ, το ονόμαζαν κοντό, γιατί δεν είχε μανίκια. Τα μανίκια προστέθηκαν αργότερα όταν καταργήθηκαν τα κατωμάνικα. Τα κεντήματα που είχε στον ποδόγυρο και στα μανίκια διέφεραν ανάλογα με την περίσταση. Τα κεντήματα της είναι πολύ ιδιαίτερα σε ποικίλους χρωματισμούς και συνήθως γεωμετρικά μοτίβα. Το ζωνάρι ήταν μάλλινο σε κόκκινο ή κρεμεζί χρώμα και τυλιγόταν αρκετές φορές γύρω από τη μέση, με τα κρόσσια από τις άκρες να πέφτουν στα πλάγια.
Στον καθημερινό κεφαλόδεσμο παρατηρούμε το τσεμπέρι όπως συνήθιζαν στις φορεσιές της Πελοποννήσου, βαμβακερό μαντήλι με λουλούδια, που το φορούσαν σε τρίγωνο και τις άκρες γυρισμένες γύρω από το κεφάλι. Από πάνω έβαζαν τη μαντήλια, συνήθως κίτρινη με λουλούδια για τις νεότερες και μαύρη με λίγα λουλούδια για τις ηλικιωμένες. Η μπόλια ήταν βαμβακερή με κεντήματα στις άκρες ,από μετάξι σε κόκκινο, σκούρο καφέ με λίγο πράσινο ή μαύρο. Αργότερα σκέπαζαν με αυτή το κεφάλι και το κεντητό της μέρος ερχόταν στο μέτωπο. Η μια της άκρη στεφάνωνε το κεφάλι και η άλλη έπεφτε στον ώμο. Η μπόλια συνηθιζόταν μόνο στις γιορτινές και νυφικές φορεσιές. Στα κοσμήματα συναντάμε την καδένα ή άλυσες που στόλιζαν το λαιμό και το στήθος και το θηλυκωτάρι που συγκρατεί τη ζώνη, όπως και τα σκουλαρίκια που συμπλήρωναν τη φορεσιά.
Μάνη: οι νησιώτικες φορεσιές της Πελοποννήσου
Οι Μανιάτες αν και στεριανοί υιοθέτησαν την νησιώτικη φορεσιά, διότι οι συναλλαγές τους γίνονται από την θάλασσα και όχι από την στεριά. Η γυναικεία μανιάτικη φορεσιά είναι πολύ χαρακτηριστική και την ξεχωρίζουμε ανάμεσα σε πολλές άλλες φορεσιές της Πελοποννήσου. Η φορεσιά λοιπόν αποτελείται από το βελέσι, συνήθως σε σκούρο μπλέ χρώμα, πουκάμισο μακρύ και κεντημένο στα άκρα, από πάνω το κοντογούνι (μπόρκα ή καμιγιόλα), ζώνη, στο κεφάλι τσεμπέρι (ή τσεμπέρα), πολλές φορές κεφαλογιούρι από μέσα και από πάνω το τσεμπέρι, τσαρούχια και μπελερίνα. Το χρώμα της τσεμπέρας ήταν ανάλογο της ηλικίας. Οι μικρότερες φορούσαν άσπρο, κίτρινο ή ανοιχτό καφέ που με την ηλικία σκούραινε και γινόταν μαύρο στα γεράματα.
Το Μαυροφούστανο της Τεγέας
Πήρε το όνομά της από το κυριότερο εξάρτημα της φορεσιάς αυτής που είναι το μαυροφούστανο και την κάνει να ξεχωρίζει από τις άλλες φορεσιές. Αποτελεί μια από τις πιο βαριές και γνωστές φορεσιές της Πελοποννήσου. Το μαυροφούσταvo είναι ένα αμάνικο φόρεμα, ανοιχτό μπροστά στο στήθος, εφαρμοστό στη μέση, από όπου αρχίζουν οι πιέτες. Όλη του η ομορφιά είναι ο ποδόγυρος από κόκκινη τσόχα και πάνω από την τσόχα είναι ένα κέντημα με σταυροβελονιά από πολύχρωμες κλωστές σε διάφορα σχέδια. Οι δύο άκρες του μαυροφούστανου (ποδόγυρου) σηκώνονται μπροστά μέχρι τη μέση και αφήνουν να φαίνονται το μισοφόρι που είναι λευκό, κεντημένο κοφτό, περίπου στο ίδιο μήκος με το μαυροφούστανο.
Πάνω από το μαυροφούστανο φοριόταν το ζιπούνι αρχικά και αργότερα το κοντογούνι. Το κοντογούνι ήταν από τσόχα λεπτή ή βελούδο διαφόρων χρωμάτων με χρυσά κεντήματα ή βελούδο διαφόρων χρωμάτων. Στο στήθος φορούσαν την τραχηλιά. Πάνω από το μαυροφούστανο, μπροστά, φορούσαν την ποδιά συνήθως από μεταξωτό ύφασμα. Στο κεφάλι αρχικά φορούσαν τη μπόλια, ένα μακρόστενο μεταξωτό μαντήλι με κρόσσια στις δύο άκρες και το οποίο έδεναν με διάφορους τρόπους. Αργότερα φοριέται το κόκκινο φέσι, με το χρυσό κορδόνι 0,40 μ. μήκος και μεταξωτή φούντα μήκους περίπου 0,80 μ. το λεγόμενο παπάζι.
Σύνταξη κειμένου: Βασιλική Τριανταφυλλοπούλου
Επιμέλεια κειμένου: Γεωργία Αλμπανίδου
Πηγές:
- http://mandra.evolution-isa.gr/paradosiakes-foresies/peloponnisou/i-foresia-tis-korinthias
- http://www.tsakonianarchives.gr/info/outfit/
- https://msvf.gr/choreftikos-syllogos-tegea/imatiothiki/
