Η ανάπτυξη της ομιλίας, του λόγου και της επικοινωνίας είναι θεμέλιο για τη μάθηση, την κοινωνικότητα και τη συναισθηματική εξέλιξη. Όταν ένα παιδί παρουσιάζει δυσκολίες σε αυτούς τους τομείς, οι γονείς συχνά νιώθουν ανησυχία, ενοχή ή/και σύγχυση. Παράλληλα, οι ενήλικες που βρίσκονται στην ίδια θέση, νιώθουν κοινωνικά απομονωμένοι και έχουν μειωμένη αυτοεκτίμηση.
Σε αυτό το άρθρο, θα δούμε απλά και κατανοητά ποιες είναι οι διαταραχές του λόγου, της ομιλίας και της επικοινωνίας, ποια σημάδια πρέπει να προσέξουμε και πως μπορεί να βοηθήσει η λογοθεραπεία.
Η επικοινωνία είναι το κλειδί για κάθε ανθρώπινη σχέση. Από τα πρώτα χρόνια, μέχρι τις πιο σύνθετες και αφηρημένες συζητήσεις, ο λόγος και η ομιλία, μας επιτρέπουν να εκφραζόμαστε, να μαθαίνουμε και να συνδεόμαστε με τους γύρω μας.
Advertising
Τί συμβαίνει όμως όταν ένα παιδί δεν μπορεί να μιλήσει όπως οι συνομίληκοί του; Ή όταν ένας ενήλικας αρχίζει ξαφνικά να δυσκολεύεται να βρει τις κατάλληλες λέξεις; Αυτά τα καίριας σημασίας ερωτήματα, καλείται να απαντήσει η επιστήμη της λογοθεραπείας.
Ποιες είναι οι διαταραχές λόγου, ομιλίας και επικοινωνίας;
- Οι διαταραχές του λόγου αφορούν τη δυσκολία του ατόμου να κατανοήσει ή να χρησιμοποιήσει σωστά τη γλώσσα. Δηλαδή, αποτελούν ένα έλλειμμα στο τί μπορεί να καταλάβει ο συνομιλήτης από όσα ακούει από έναν ομιλητή, επί παραδείγματι. Ή/και αφορούν τη δυσκολία του ατόμου να εκφραστεί όπως θα ήθελε (π.χ., αδυναμία εύρευσης των κατάλληλων λέξεων).
- Οι διαταραχές της ομιλίας αφορούν τα προβλήματα στη ροή και την άρθρωση της ομιλίας καθώς επίσης στη φωνή. Συνιστούν τις δυσκολίες στον τρόπο με τον οποίο μεταφέρεται ο λόγος.
- Οι διαταραχές της επικοινωνίας αναφέρονται στη δυσκολία χρήσης της γλώσσας που απαιτείται στην κοινωνική αλληλεπίδραση, όπως είναι η σειρά στον διάλογο, η κατανόηση των μη λεκτικών μηνυμάτων, μεταξύ άλλων δυσκολιών.
Πόσο συχνά εμφανίζονται;
Περίπου 1 στα 10 παιδιά προσχολικής ηλικίας παρουσιάζουν κάποια μορφή διαταραχής του λόγου ή της ομιλίας. Οι διαταραχές της επικοινωνίας είναι συχνές σε παιδιά με νευροαναπτυξιακές διαταραχές (π.χ., ΔΑΦ). Στους ενήλικες, περίπου 1 στους 3 ανθρώπους που παθαίνουν εγκεφαλικό επεισόδιο, εμφανίζουν διαταραχές του λόγου.
Ποια είναι τα συμπτώματα;
Τα συμπτώματα μπορεί να διαφέρουν ανάλογα με την ηλικία και τον τύπο της διαταραχής. Μερικά ενδεικτικά συμπτώματα είναι τα ακόλουθα:
Για τα παιδιά:
- Η δυσκολία στην άρθρωση
- Το περιορισμένο λεξιλόγιο και η χρήση απλών προτάσεων
- Η δυσκολία στην έναρξη και τη διατήρηση του διαλόγου
- Η έλλειψη βλεμματικής επαφής και πρόθεσης για επικοινωνία.
Για τους ενήλικες:
- Η δυσκολία εύρεσης λέξεων
- Η αργή, ασυνάρτητη ή μπερδεμένη ομιλία
- Η αδυναμία κατανόησης των οδηγιών ή των σύνθετων προτάσεων
- Η απουσία “χρώματος” στη φωνή, η βραχνάδα ή/και η μονότονη ομιλία.
Ποιος είναι ο ρόλος της λογοθεραπείας;
Η λογοθεραπεία δεν αφορά μόνο την προσπάθεια να “μιλήσει καθαρά” ένα παιδί ή ένας ενήλικας. Συνιστά μια εξειδικευμένη παρέμβαση που στοχεύει στην ενίσχυση της επικοινωνίας σε κάθε της μορφή –από την κατανόηση και την παραγωγή του λόγου έως τη χρήση της γλώσσας σε καθημερινές κοινωνικές περιστάσεις.
Ο λογοθεραπευτής συνεργάζεται στενά με το άτομο και την οικογένειά του, προσφέροντας υποστήριξη, καθοδήγηση και τη σιγουριά για μία ουσιαστική πρόοδο.
Πιο συγκεκριμένα, για τα παιδιά, ο λογοθεραπευτής παρέχει ένα εξατομικευμένο πρόγραμμα παρέμβασης μέσω του παιχνιδιού, ενισχύοντας έτσι την αυτοπεποίθηση του παιδιού στην επικοινωνία.
Οι στόχοι της λογοθεραπείας εστιάζουν στην ανάπτυξη του λεξιλογίου και τη βελτίωση της συντακτικής ικανότητας, αλλά και την ενίσχυση της φωνολογικής ενημερότητας για την ομαλή μετάβαση του παιδιού στο δημοτικό σχολείο.
Η οικογένεια είναι ενεργή σε όλη αυτήν τη διαδικασία για την πιο εύκολη γενίκευση των δεξιοτήτων που αποκτούνται στο φυσικό περιβάλλον.
Στους ενήλικες, η λογοθεραπεία είναι αναγκαία, μεταξύ άλλων περιπτώσεων, όταν έχει συμβεί κάποιο τραύμα στο κεφάλι, στην περίπτωση ενός εγκεφαλικού, άνοιας ή κάποιας άλλης νευροεκφυλιστικής διαταραχής.
Στόχος είναι η εκμάθηση στρατηγικών επικοινωνίας και η όσο το δυνατόν καλύτερη αποκατάσταση των δυσκολιών στον λόγο και την ομιλία. Ο απώτερος σκοπός διαφέρει από αυτόν των παιδιών καθώς δίνεται βάση στη βελτίωση της ποιότητας ζωής του ατόμου μέσω της βελτίωσης της κατανόησης και της έκφρασης.
Κάθε παιδί και κάθε ενήλικας έχει τον δικό του ρυθμό στην ανάπτυξη της επικοινωνίας. Ωστόσο, όταν εμφανίζονται δυσκολίες είναι σημαντικό να θυμόμαστε ότι δεν είμαστε μόνοι και ότι υπάρχει βοήθεια.
Η έγκαιρη παρέμβαση βελτιώνει την αυτοπεποίθηση του ατόμου.
Οι λογοθεραπευτές υποστηρίζουν αυτό το ταξίδι με γνώσεις, σεβασμό και κατανόηση. Το σημαντικό είναι να εμπιστευόμαστε το ένστικο μας και να μην “περιμένουμε να περάσει από μόνο του”.
Βιβλιογραφία
American Speech-Language-Hearing Association. (n.d.). Spoken language disorders. Ανακτήθηκε από https://www.asha.org/practice-portal/clinical-topics/spoken-language-disorders/
National Institute on Deafness and Other Communication Disorders. (2024). Quick statistics about voice, speech, language, and swallowing. Ανακτήθηκε από https://www.nidcd.nih.gov/health/statistics/quick-statistics-voice-speech-language
Owens, R. E. (2020). Language development: An introduction (10η έκδ.). Pearson.
Paul, R., & Norbury, C. F. (2012). Language disorders from infancy through adolescence: Listening, speaking, reading, writing, and communicating (4η έκδ.). Elsevier Health Sciences.
Shipley, K. G., & McAfee, J. G. (2020). Assessment in speech-language pathology: A resource manual (6η έκδ.). Cengage Learning.
