Η διάγνωση της δυσλεξίας

Ζούμε σε έναν κόσμο όπου η ικανότητα ανάγνωσης είναι μια απαραίτητη δεξιότητα για την ακαδημαϊκή επιτυχία και για τη συμμετοχή στην κοινωνία. Έτσι, οι δυσκολίες στην ανάγνωση μπορούν να οδηγήσουν σε αρνητικές συνέπειες τόσο για το άτομο όσο και για την κοινωνία γενικότερα.

Η Απλή Θεώρηση της Ανάγνωσης

Η ανάγνωση ορίζεται ως το προϊόν της αποκωδικοποίησης και της κατανόησης, όπως ορίζει η Απλή Θεώρηση της Ανάγνωσης: Ανάγνωση = αποκωδικοποίηση × (ακουστική) κατανόηση (Gough & Tunmer, 1986).

Σύμφωνα με την παραπάνω εξίσωση, τόσο η αποκωδικοποίηση όσο και η (ακουστική) κατανόηση είναι απαραίτητες για την επιτυχία της ανάγνωσης. Έτσι, τα παιδιά μπορεί να δυσκολεύονται με την ανάγνωση είτε λόγω προβλημάτων αποκωδικοποίησης είτε λόγω γενικότερων γλωσσικών προβλημάτων, όπως είναι, για παράδειγμα, το φτωχό λεξιλόγιο, ή τόσο προβλημάτων αποκωδικοποίησης όσο και γενικότερων γλωσσικών προβλημάτων.

Όταν τα παιδιά αντιμετωπίζουν απροσδόκητα προβλήματα με την αποκωδικοποίηση, αυτό συνήθως αναφέρεται ως αναπτυξιακή δυσλεξία (εφεξής δυσλεξία). Η δυσλεξία είναι μια συχνή μαθησιακή διαταραχή με εκτιμώμενη συχνότητα εμφάνισης 3-7% του πληθυσμού (Bishop & Snowling, 2004· Snowling & Melby-Lervåg, 2016).

Δυσλεξία: Ορισμός

Το Τεστ Logos

Το τεστ Logos (Logometrica, 2021) χρησιμοποιείται ευρέως από τις εκπαιδευτικές-ψυχολογικές υπηρεσίες στη Νορβηγία για την αξιολόγηση της δυσλεξίας (Logometrica, 2021). Το τεστ βασίζεται σε υπολογιστή και όποιος χορηγεί το τεστ θα πρέπει να πιστοποιηθεί από την Logometrica, ακολουθώντας ένα πρόγραμμα πιστοποίησης (Logometrica, 2021). Το τεστ έχει εξαιρετική αξιοπιστία (≥0,80) σε όλα τα υπο-τεστ, εκτός από ένα, και η εγκυρότητα για τα περισσότερα υπο-τεστ είναι αποδεκτή ή καλή.

Το τεστ Logos χρησιμοποιεί τον ορισμό της IDA (2003). Αυτός ο ορισμός είναι ο ίδιος με τον ορισμό των Lyon κ.ά. (2003) ο οποίος αναφέρθηκε παραπάνω. Το τεστ Logos καλύπτει ένα ευρύ φάσμα υποδεξιοτήτων: αναγνωστική κατανόηση, αναγνωστική ευχέρεια, ακουστική κατανόηση, γνώση των λέξεων, δεξιότητες αποκωδικοποίησης και τις διαφορετικές υποδιαδικασίες πίσω από τη διαδικασία της αποκωδικοποίησης και της ορθογραφίας (Logometrica, 2021).

Τα αποτελέσματα τοποθετούνται σε δύο διαχωριστικές γραμμές: η μία στο 15ο εκατοστημόριο και η μία στο 30ο εκατοστημόριο. Εάν ο μαθητής/η μαθήτρια βαθμολογηθεί κάτω από το 15ο εκατοστημόριο, οι δυσκολίες χαρακτηρίζονται ως σοβαρές, ενώ οι μαθητές/μαθήτριες με βαθμολογία μεταξύ του 15ου και του 30ου εκατοστημορίου θεωρούνται ότι έχουν μέτριες δυσκολίες.

Οι μαθητές/μαθήτριες που βαθμολογούνται πάνω από το 30ο εκατοστημόριο θεωρούνται ότι έχουν τυπικές δεξιότητες ανάγνωσης. Σύμφωνα με το εγχειρίδιο και τον λειτουργικό ορισμό της δυσλεξίας, ο μαθητής/η μαθήτρια πρέπει να επιδεικνύει φτωχές ικανότητες αποκωδικοποίησης ψευδολέξεων, δηλαδή, να βαθμολογηθεί κάτω από το 15ο εκατοστημόριο σε αυτό το τεστ. Το τεστ Logos προτείνει επίσης παιδαγωγικές παρεμβάσεις με βάση τα αποτελέσματα.

Η αξιολόγηση της δυσλεξίας

Οι Andresen και Monsrud (2022) εξέτασαν τις διαδικασίες για την αξιολόγηση της δυσλεξίας, συμπεριλαμβανομένων των διαγνωστικών κριτηρίων και των δοκιμασιών που χρησιμοποιήθηκαν.

Οι συμμετέχοντες ήταν 118 υπάλληλοι (υπεύθυνοι για την αξιολόγηση της δυσλεξίας) σε εκπαιδευτικές και ψυχολογικές υπηρεσίες στη Νοτιοανατολική Νορβηγία, οι οποίοι απάντησαν σε μια έρευνα η οποία αποτελούνταν από 19 ερωτήσεις σχετικά με τις διαδικασίες αξιολόγησης στη σχολική τους περιφέρεια.

Τα αποτελέσματα έδειξαν ότι η πλειοψηφία των συμμετεχόντων (102 υπάλληλοι) των εκπαιδευτικών και ψυχολογικών υπηρεσιών έδωσαν έμφαση στα ευρήματα από τη μπαταρία Logos κατά την αξιολόγηση.

Επιπλέον, το 71% των συμμετεχόντων ανέφεραν ότι τα σχολεία στη σχολική τους περιφέρεια χρησιμοποίησαν μια αξιολόγηση ανάγνωσης, χωρίς επαρκείς ψυχομετρικές ιδιότητες.

Βιβλιογραφία

Andresen, A., & Monsrud, M. B. (2022). Assessment of Dyslexia – Why, When, and with What?Scandinavian Journal of Educational Research, 66, 6, 1063-1075. Doi: 10.1080/00313831.2021.1958373

Bishop, D. V. M., & Snowling, M. J. (2004). Developmental dyslexia and specific language impairment: Same or different? Psychological Bulletin, 130(6), 858–886. https://doi.org/10.1037/0033-2909.130.6.858

Gough, P. B., & Tunmer, W. E. (1986). Decoding, reading, and reading disability. Remedial and Special Education, 7(1), 6–10. https://doi.org/10.1177/074193258600700104

IDA (2003). The international dyslexia association. Ανακτήθηκε 21 Αυγούστου, από https://dyslexiaida.org/definition-ofdyslexia/

Logometrica (2021). Ord for alle. Logometrica. https://logometrica.no/logos/testresultater-2

Lyon, G. R., Shaywitz, S. E., & Shaywitz, B. A. (2003). A definition of dyslexia. Annals of Dyslexia, 53(1), 1–14. https://doi.org/10.1007/s11881-003-0001-9

Snowling, M. J., & Melby-Lervåg, M. (2016). Oral language deficits in familial dyslexia: A meta-analysis and review. Psychological Bulletin, 142(5), 498–545. https://doi.org/10.1037/bul0000037