Ο Λαυρέντης Μαχαιρίτσας δεν είναι πλέον εδώ.
Ο τραγουδιστής που καθιέρωσε το έντεχνο στις συνειδήσεις μας έφυγε σήμερα την 9η Σεπτεμβρίου σε ηλικία 63 ετών για να συναντήσει τους άλλους μουσικούς μας, εκείνους που έφυγαν πρώτοι για το Νότο.
Αν και ο Μαχαιρίτσας δεν ήταν ποτέ από τα σταθερά ονόματα στη λίστα τραγουδιών που παίζουν στα ακουστικά μου καθημερινά, μου διαμόρφωσε την εφηβεία μου. Πιστεύω όπως και σε όλους της γενιάς μου. Έτσι λοιπόν, όταν ανακοινώθηκε σήμερα το πρωί ο θάνατός του, με έπιασε κάτι. Δε θα το έλεγα στενοχώρια ή θλίψη, δεν ήταν από τους αγαπημένους μου καλλιτέχνες πλέον έτσι κι αλλιώς. Αλλά με έπιασε μια νοσταλγία και μια μελαγχολία που δε μπόρεσα να εξηγήσω στον εαυτό μου. Ίσως αυτό να ένιωσαν και όσοι διαδικτυακοί μου φίλοι κατέκλυσαν την αρχική μου στο Facebook με αποχαιρετιστήρια κομμάτια του Λαυρέντη προς τον Λαυρέντη.
Ο τραγουδοποιός γεννήθηκε στο Βόλο, στις 5 του Νοέμβρη του 1956. Η πορεία του στο ελληνικό πεντάγραμμο είναι λίγο ή πολύ γνωστή σε όλους μας. Δε θα γράψω κάτι για αυτή κι εδώ, θα γραφτούν πολλά τέτοιου είδους κείμενα. Το καλεί η μέρα έτσι κι αλλιώς. Άλλωστε, τείνουμε να έχουμε μικρή μνήμη και να θυμόμαστε καλλιτέχνες, που δεν εμπίπτουν στα μουσικά μας γούστα, μόνο όταν φεύγουν. Έτσι είμαστε εμείς, το αδηφάγο μουσικό κοινό της ελληνικής πραγματικότητας.
Θα αναφέρω μόνο τους Τερμίτες, επειδή θα ήταν άδικο να μην υπήρχε μια νύξη για αυτούς. Οι νεότεροι από μένα ας ψάξουν να ακούσουν μερικά τραγούδια του συγκροτήματος πριν να αρχίσει ο Μαχαιρίτσας την σόλο καριέρα του.
Μέσα από συγκυρίες, ταλέντο, τύχη και μουσική, ο Λαυρέντης Μαχαιρίτσας κατάφερε να συνδέσει το όνομα του με το “έντεχνο” τραγούδι. Κι όσοι δεν αναγνωρίζουν το είδος αυτό της μουσικής, θα καπηλευτώ την ερμηνεία που μου έδωσε ένας φίλος. Το έντεχνο είναι η εκμοντερνισμένη μορφή του λαϊκού τραγουδιού.
Λαυρέντης Μαχαιρίτσας – Το πρώτο μου live
Η πρώτη φορά που είδα το Λαυρέντη Μαχαιρίτσα, συναυλιακά, ήταν πριν από δεκαπέντε χρόνια σε ένα φεστιβάλ στη Θεσσαλονίκη. Πιτσιρικάς τότε, σε ένα από τα πρώτα live που είχα πάει στη ζωή μου, είχα ενθουσιαστεί με την ιδέα ότι θα τον δω ζωντανά. Ήταν ακόμη αρχές της δεκαετίας του 2000 και όλοι οι καλλιτέχνες του Εναλλακτικού, ήταν στο ζενίθ της μουσικής τους καριέρας και δοξάζονταν από το ελληνικό κοινό. Στη συναυλία που παρακολούθησα τότε, αρχικά ζέστανε το κοινό ο Χρήστος Θηβαίος για να πάρει τη σκυτάλη ο Λαυρέντης Μαχαιρίτσας. Αν και είχα μια ιδέα για τη μουσική του, δεν ήμουν από τους πιο φανατικούς του θαυμαστές.
Μιλάμε και για μια εποχή που έπρεπε να αγοράσεις cd για να ακούσεις μουσική ή να περιμένεις τα ραδιόφωνα να παίξουν τα κομμάτια που σου άρεσαν. Όσο για τα μουσικά νέα, μόνο μέσω συγκεκριμένων περιοδικών μπορούσες να ενημερωθείς. Έτσι, χωρίς να έχω και την πιο εμπεριστατωμένη γνώμη, άκουσα το Λαυρέντη. Κι ενθουσιάστηκα με το Λαυρέντη τόσο ώστε να δηλώσω την αμέσως επόμενη ημέρα ότι είναι ένας από τους αγαπημένους μου τραγουδιστές. Ο δεκατετράχρονος εαυτός μου ταυτίστηκε με τους στίχους του μιας και η εφηβεία μου, η επαναστατικότητα, ο πρώτος έρωτας, η αντίρρηση στα πάντα έβρισκαν εκεί την αρχή και το τέλος τους.
Στα χρόνια που ακολούθησαν, απομακρύνθηκα από τη μουσική του. Ο Λαυρέντης Μαχαιρίτσας πίστευα ότι δε με εξέφραζε πια, είχα μεγαλώσει. Είχα περάσει στη σχολή, είχα πάει στο στρατό, είχα αλλάξει μουσική προσέγγιση στο έντεχνο. Άρχισα να προτιμώ διαφορετικούς καλλιτέχνες και μπάντες, ξέχασα όλους τους πρώτους που με είχαν μυήσει στον κόσμο της μουσικής. Και μαντέψτε πότε τους θυμάμαι συνήθως… Ακριβώς, όποτε συμβαίνει κάτι το τραγικό ή το κραυγαλέο και εμπεριέχει το όνομα τους. Στην περίπτωση του Λαυρέντη, συνέβη το απευκταίο.
Θυμήθηκα έτσι κάποια κομμάτια του που νόμιζα ότι είχα ξεχάσει. Όμως, όχι. Οπότε θα αναφέρω ενδεικτικά κάποια τραγούδια του που έχουν σημαδέψει, πιστεύω, όλους του θαυμαστές του. Μαζί κι εμένα. Ξεκινάμε λοιπόν.
Λαυρέντης Μαχαιρίτσας – Επιλογές:
Να δεις τι σου ‘χω για μετά
Ένα κομμάτι που είναι από τα διαχρονικότερα του. Ο Λαυρέντης Μαχαιρίτσας συνεργάζεται με το Βασίλη Παπακωνσταντίνου. Η μουσική είναι του Λαυρέντη και οι στίχοι του Μιχάλη Γκανά. Όλη η Ελλάδα, μέχρι και τη δεκαετία του 2000, περιγράφεται με απόλυτη ειλικρίνεια και γλαφυρότητα. Αλλά λακωνικά. Ναι, όλα τα παραπάνω συνδυάζονται στο κομμάτι. Η Ελλάδα περιγράφεται σε όλες τις τις εκφάνσεις. Συρράξεις, δικτατορίες, πόλεμοι, πονηριές, νεοελληνισμός. Όλα όσα μας χαρακτηρίζουν και μας ταλαιπωρούν ακόμη και σήμερα. Η αναφορά στη ρήση της αθάνατης Ελλάδας και στην αδιαφορία μας, είναι ο ομορφότερος στίχος του κομματιού. Όταν το ακούς, μένεις για λίγο σιωπηλός κι έπειτα σκέφτεσαι: γιατί; Γιατί δεν έχει αλλάξει κάτι, παρά μόνο οι δεκαετίες;
Ρίξε κόκκινο στη νύχτα
Ναι, το πρωτότυπο είναι το You’re the Voice, το γνωρίζουμε πλέον όλοι αλλά εγώ σε αυτό μπορώ να συνδέσω μόνο τη φωνή του Λαυρέντη Μαχαιρίτσα. Αυτό δεν είναι άλλωστε το μυστικό και η επιτυχία σε μια καλή διασκευή; Το προτιμώ από το original γιατί βγάζει μια ενέργεια, ένα συναίσθημα το οποίο λείπει από την εκτέλεση του FarnHam. Ίσως από την άλλη να φταίει ότι το άκουσα πολλές φορές σε συγκεκριμένες συναισθηματικές περιόδους. Απογοητευμένος ή χαρούμενος. Όπως και να το άκουγα, όταν τέλειωνε, έμενα με το χαμόγελο στα χείλη. Έτσι, επειδή ο στίχος του με άγγιζε μέχρι και την ψυχή. Όπως με αγγίζει και αυτή τη στιγμή που γράφονται τούτες οι λέξεις.
Τι είναι αυτό που φταίει για αυτό; Είναι οι στίχοι της Λίνας Δημοπούλου; Η μουσική του Chris Thompson;
Μάλλον όχι, μάλλον είναι η ερμηνεία του Λαυρέντη.
Ημίφως
Αυτό είναι ίσως το κομμάτι που ξεχωρίζω περισσότερο από όλα της καριέρας του και είναι κρίμα να μην το έχει ακούσει κάποιος, ειδικά οι μικρότεροι της παρέας. Λαυρέντης Μαχαιρίτσας στη μουσική και Έλια Ζερβού στους στίχους. Και τι άλλο;
Απλώς ένα δωμάτιο με φως να τρυπά το σκοτάδι του. Ένα τσιγάρο που η κάφτρα του μια φαίνεται και μια χάνεται. Μια γυναικεία σιλουέτα γνωστή μα συνάμα και απόμακρη. Και μια σιωπή πιο ηχηρή από τη δυνατότερη τυμπανοκρουσία του κόσμου. Όλοι έχουμε περάσει από τη θέση του ή από τη θέση της. Ημίφως, σιωπή, ένα τσιγάρο κι ένα πρόβλημα που δε λέγεται. Λογικά, επειδή θεωρεί ένας ή και οι δύο ότι δε λύνεται. Όμως, εάν είναι πρόβλημα, υπάρχει η λύση του. Εάν δεν υπάρχει η λύση του, τότε δεν είναι πρόβλημα.
Διδυμότειχο blues
Ως προτελευταίο, και ίσως πιο χαρακτηριστικό τραγούδι, επέλεξα αυτό εδώ όπου ο Λαυρέντης Μαχαιρίτσας συνεργάζεται με το Γιώργο Νταλάρα. Μουσική του ίδιου και στίχοι του Γιάννη Σπυρόπουλου.
Ακούμε μια ωδή στη στρατιωτική θητεία. Μια ωδή στην Ελλάδα και την υποκριτική της κοινωνία. Ένα ανάθεμα στον καθωσπρεπισμό μας. Το ξέσπασμα των τραγουδιστών στο τέλος του κομματιού, μπορεί να θεωρηθεί σαν μια από τις πιο εμβληματικές στιγμές της συγκεκριμένης μουσικές. Οι στίχοι έρχονται να κουμπώσουν σαν ηχητικές σφαίρες στο αυτόματο της ηλεκτρικής κιθάρας. Κι αφήνουν γύρω τους αποσβολωμένους που προσπαθούν να κατανοήσουν το τραγούδι.
Από τα ωραιότερα ελληνικά ροκ κομμάτια, από τα καλύτερα του Λαυρέντη. Απ’ αυτά που δεν θα πάψω να ακούω από την εφηβεία μέχρι και τα Τριάντα και λίγο παραπέρα ίσως.
Νότος
Ίσως το πιο γνωστό κομμάτι του. Ο Λαυρέντης Μαχαιρίτσας συνεργάζεται με το Μπάμπη Στόκα σε στίχους του Ισαάκ Σούση. Ο Νότος κουβαλά μια ιστορία πίσω του και γύρω του.
Κυκλοφόρησε το 1996 κι από τότε έχει χαραχτεί στο νου και στην καρδιά όλων των φίλων του Λαυρέντη. Τώρα, ο Νότος διαφέρει στον καθένα. Πού είναι; Πότε ή πως φεύγει κάποιος για εκεί; Για ποια πόλη και ποια χώρα; Από την πρώτη φορά που το άκουσα, το συνδύασα με το απευκταίο, που αναφέρθηκε πιο πάνω. Ο Νότος βρίσκεται κάπου, δεν τον έχουμε επισκεφτεί επειδή δε μπορούμε. Θα αριβάρουμε για εκεί μια και καλή, θα σιωπαίνουμε και θα θυμόμαστε το Βορρά, όσο ταξιδεύουμε για το Νότο. Όπως ταξιδεύει κι ο Λαυρέντης πλέον για εκεί.
Λαυρέντης Μαχαιρίτσας – Επίλογος:
Αυτή είναι η προσωπική μου καλύτερη πεντάδα. Ο Λαυρέντης Μαχαιρίτσας έφυγε, όμως, όπως όλοι οι καλλιτέχνες, μας άφησε τη μουσική του για ενθύμιο. Όσο κι αν προσπάθησα να πείσω τον εαυτό μου τα τελευταία χρόνια ότι δε με εξέφραζε πλέον, απέτυχα. Και όπως προέγραψα, το κατάλαβα τώρα. Τώρα που ο Λαυρέντης έφυγε.
Τώρα συνειδητοποίησα ότι δεν έχω πλέον την ευκαιρία να τον ακούσω ζωντανά. Να πάω στα παρασκήνια και να του δώσω το χέρι μου. Να του ζητήσω μια αναμνηστική φωτογραφία. Να του πω ένα μικρό, ίσως ασήμαντο, αλλά ποτέ ψεύτικο “ευχαριστώ”. Ευχαριστώ που με συντρόφευσες στην εφηβεία μου και λυπάμαι που δε σε ακολούθησα όταν μεγάλωσα.
Δύναμη και κουράγιο στην οικογένεια του.
