Το Πολικό σέλας ένα μαγικό φυσικό φαινόμενο για όλους
Το Πολικό σέλας έχει ποικίλες ονομασίες ανάλογα με το που συναντάται. Όταν παρατηρείται στον ουρανό του Βόρειου Πόλου λέγεται Βόρειο σέλας ή Aurora Borealis ή Northern lights. Ενώ, στο Νότιο Πόλο λέγεται Νότιο σέλας ή Aurora Australis. Αυτή η έντονη φεγγοβολή οδήγησε στη δημιουργία πολλών θρύλων ανά τους αιώνες. Οι άνθρωποι στις πολικές περιοχές έκαναν εικασίες για το υπέρλαμπρο φως, οι περισσότερες εκ των οποίων σχετίζονταν με μία ανώτερη δύναμη ίσως με τις ψυχές των προγόνων τους. Ακόμη και σήμερα μένουμε μετέωροι μπροστά στη θέα των μαγικών αποχρώσεων που μπορεί να πάρει ο ουρανός. Δεν είναι λίγες οι φορές που χρησιμοποιούμε εικόνες από αυτό το απίστευτο φυσικό φαινόμενο ως ταπετσαρία στις οθόνες των ηλεκτρονικών μας συσκευών. Όλοι έχουμε ανάγκη από λίγη μαγεία στη ζωή μας.
Τι είναι όμως το Πολικό σέλας επιστημονικά;
Αυτό το φυσικό φαινόμενο εμφανίζει ποικιλία χρωμάτων και σχεδίων που αλλάζουν πολύ γρήγορα μορφή και σχήμα στον ουρανό. Αν και είναι ένα φαινόμενο που παρατηρείται στους πόλους κίνησε το ενδιαφέρον και των αρχαίων Ελλήνων. Πρώτος επιστημονικά παρατηρητής του φαινομένου φέρεται ο Αριστοτέλης που όπως αναφέρει στα Μετεωρολογικά (Α’,5): «Φαίνεται δέ ποτε συνιστάμενα νύκτωρ αἰθρίας οὔσης πολλά φάσματα ἐν τῷ οὐρανῷ…, ἡμέρας μεν οὖν ὁ ἥλιος κωλύει, νυκτος δ’ ἔξω τοῦ φοινικοῦ (δηλαδή του ιώδους), τὰ ἄλλα δι’ ὁμόχροιαν οὐ φαίνεται», που σημαίνει ότι πρέπει να είχε παρατηρήσει έντονα το φαινόμενο του σέλαος κατά τη διάρκεια αίθριας νύκτας. Η φωτοβολία της ατμόσφαιρας, πάντα κατά τον Αριστοτέλη, δεν είναι ομοιογενής αλλά τα φάσματα του φαινομένου αυτού παρουσιάζουν χάσματα. Τέτοια φαινόμενα, δημιουργούνται από τη σύγκρουση φορτισμένων σωματιδίων, ηλεκτρονίων αλλά και πρωτονίων, προερχόμενα από το διάστημα που παγιδεύονται στο μαγνητικό πεδίο της Γης.
Ο πλανήτης μας κολυμπά κυριολεκτικά μέσα σε έναν αθέατο κόσμο ακτινοβολιών και πεδίων, φυσικών ή και τεχνητών. Το πεδίο που μας ενδιαφέρει είναι το μαγνητικό. Το μαγνητικό πεδίο της Γης είναι ισχυρότερο στους πόλους. Το σέλας δημιουργείται από ηλεκτρόνια υψηλής ενέργειας, τα οποία, παγιδευμένα από το γεωμαγνητικό πεδίο, κινούνται ελικοειδώς κατά μήκος των δυναμικών του γραμμών. Αυτά πλησιάζουν την ανώτερη ατμόσφαιρα της Γης όπου συγκρούονται με άτομα και μόρια αζώτου και οξυγόνου και τα διεγείρουν. Τα διεγερμένα άτομα και μόρια, για να επανέλθουν στην αρχική, σταθερότερη κατάσταση ενεργειακής ισορροπίας, εκπέμπουν την περίσσεια ενέργειας υπό τη μορφή ορατής ακτινοβολίας. Ταυτόχρονα εκδηλώνεται το φαινόμενο του ιονισμού, δηλαδή άλλα ηλεκτρόνια μικρής όμως ενέργειας, εγκαταλείπουν τα άτομα των αερίων, τα οποία τώρα έχουν γίνει θετικά ιόντα. Έτσι τα αέρια της ιονόσφαιρας φεγγοβολούν και επάγουν ηλεκτρικά ρεύματα από και προς τις πολικές περιοχές. Το σέλας γεννήθηκε.
Οι χρωματικές πτυχές
Το σέλας άλλοτε έχει τη μορφή κουρτίνας ή σεντονιού που κυματίζει καθώς κρέμεται απ’ τον ουρανό, άλλοτε έχει την μορφή στέμματος ή βεντάλιας. Ως προς τα χρώματα που προτιμά, αυτά είναι άλλοτε λαμπρά, κιτρινοπράσινα ή κόκκινα και άλλοτε με αποχρώσεις λυκόφωτος. Για την ακρίβεια το χρώμα καθορίζεται από το είδος των αερίων που υφίστανται την διέγερση στην ανώτερη ατμόσφαιρα. Το οξυγόνο δίνει κυρίως πράσινο χρώμα και λιγότερο βαθύ κόκκινο, ενώ το άζωτο δίνει μόνο κόκκινο. Επίσης παράγονται μπλε και ιώδες χρώματα τα οποία όμως δύσκολα φτάνουν στο μάτι του παρατηρητή.
Τα καλύτερα μέρη για να δείτε το σέλας:
• Νορβηγία (Tromso, Nordkapp, Alta, Hammerfest, Longyearbyen)
• Φινλανδία (Ivalo, Inari)
• Σουηδία (Kiruna, Abisko)
• Ισλανδία (Reykjavic, Grimsey, Akureyri, Snæfellsnes, Ísafjörður)
• Γροιλανδία (Kulusuk, Tasiilaq, Sermiligaaq, Kuummiut, Tiniteqilaaq, Isortoq)
• Αλάσκα (Fairbanks, Barrow, Fort Yukon, Prudhoe Bay, Bettles)
• Καναδάς (Yellowknife, Dawson City, Gillam, Fort Nelson, Fort McMurray)
• Ρωσία (Murmansk)
Πότε έχεις περισσότερες πιθανότητες για να το δεις
Αν σκέφτεσαι λοιπόν να ταξιδέψεις μέχρι τον βορρά για να δεις το Βόρειο σέλας η καλύτερη περίοδος είναι από το τέλος του φθινοπώρου μέχρι τις αρχές της άνοιξης και αυτό γιατί θα πρέπει να υπάρχει αρκετό σκοτάδι για να μπορέσει κανείς να το δει με γυμνό μάτι. Βασική προϋπόθεση είναι να έχει καθαρό ουρανό. Αν έχει συννεφιά τις μέρες της παραμονής σου έχεις λιγότερες πιθανότητες να το δεις.
Ο Δεκέμβριος είναι ο μόνος χειμερινός μήνας με τις λιγότερες πιθανότητες να δεις το σέλας και αυτό γιατί πολύ γνωστά μέρη όπως το Τρομσό της Νορβηγίας και η Κίρουνα της Σουηδίας εκείνο το μήνα έχουν πιθανότητα συννεφιάς 70%, κάτι που σημαίνει πως η πιθανότητα να δει κανείς το Βόρειο σέλας πέφτει κατακόρυφα. Σίγουρα το φθινόπωρο είναι καλή περίοδος από θέμα θερμοκρασιών.
Πηγές που χρησιμοποιήθηκαν για το άρθρο:
- Πολικό σέλας, ανακτήθηκε από el.wikipedia.org/wiki/%CE%A3%CE%AD%CE%BB%CE%B1%CF%82 , τελευταία επίσκεψη 21/10/2020
- Φαντασμαγορικό show στον Ουρανό!, ανακτήθηκε από www.physics4u.gr, τελευταία επίσκεψη 21/10/2020
- Πολικό σέλας, ανακτήθηκε από users.sch.gr, τελευταία επίσκεψη 21/10/2020
- Βόρειο και Νότιο σέλας: Οι μαγικές «κουρτίνες» του κόσμου, ανακτήθηκε από www.iefimerida.gr, τελευταία επίσκεψη 21/10/2020
- Βόρειο Σελάς: Τι πρέπει να ξέρεις πριν πας στον αρκτικό κύκλο, ανακτήθηκε από www.travelvibe.eu, τελευταία επίσκεψη 21/10/2020
