Ο καρκίνος παρουσιάζει τεράστιο ενδιαφέρον για τους ανθρώπους. Περίπου το 40% θα εμφανίσει κάποια μορφή καρκίνου και περίπου οι μισοί θα καταλήξουν από αυτή τη νόσο.
Ο καρκίνος συνιστά στην ουσία αύξηση του ιστού του ίδιου του σώματος είτε σε ακατάλληλο βαθμό είτε σε ακατάλληλη θέση. Δεν αποτελεί όμως τον μοναδικό τύπο ακατάλληλης μεταγεννητικής ανάπτυξης. Φυσικά και υπάρχουν πολλές άλλες ανωμαλίες που σχετίζονται με την αύξηση και την διαφοροποίηση. Οι οποίες όμως δεν απειλούν τη ζωή του ανθρώπου, αλλά παρουσιάζουν μεγάλο ενδιαφέρον.
Οι όροι ‘’νεόπλασμα’’ (neoplasm), που σημαίνει νέα αύξηση, και όγκος (tumor), που αρχικά σήμαινε ‘’εξόγκωμα’’, είναι ως επί το πλείστον συνώνυμοι, καθώς ως όγκος χαρακτηρίζεται οποιουδήποτε τύπου νεοπλασματική αύξηση. Οι όγκοι μπορεί να είναι καλοήθεις ή κακοήθεις. Οι καλοήθεις όγκοι χαρακτηρίζονται από επαρκή διαφοροποίηση, εντοπίζονται κοντά στα σημεία προέλευσης τους και συχνά περιβάλλονται από ένα ινώδες έλυτρο. Οι κακοήθεις όγκοι χαρακτηρίζονται από την παρουσία μεταναστευτικών κυττάρων που διηθούν τις παρακείμενες περιοχές. Επιπλέον, μέσω της κυκλοφορίας του αίματος ή του λεμφικού συστήματος, εγκαθιδρύουν δευτεροπαθείς όγκους, ή μεταστάσεις (metastases), σε απομακρυσμένες θέσεις του σώματος. Οι κακοήθεις όγκοι είναι συχνότερα χαμηλής διαφοροποίησης και αναπτύσσονται ταχύτερα. Η εξάπλωση των κακοήθων όγκων σε άλλα τμήματα του σώματος καθιστά τη χειρουργική αντιμετώπισή τους ιδιαίτερα δύσκολη. Ο όρος καρκίνος (cancer) τείνει να χρησιμοποιείται μόνο για τους κακοήθεις όγκους. Παρόλο που και οι καλοήθεις όγκοι ενδέχεται περιστασιακά να προκαλέσουν τον θάνατο.
Οι βλάβες που προκαλούν όλες αυτές τις ανωμαλίες της μεταγεννητικής ανάπτυξης προκύπτουν από διάφορες αιτίες: σωματικές μεταλλαγές, κληρονομούμενες μεταλλαγές της αναπαραγωγικής σειράς, ή αλλαγές στη γονιδιακή έκφραση με μη μεταλλαξιγόνους τρόπους. Για τη γένεση του καρκίνου, οι σωματικές μεταλλαγές είναι οι πιο σημαντικές. Συχνά και ο ρυθμός μεταλλαξιγένεσης αυξάνεται καθώς ο καρκίνος αναπτύσσεται. Επειδή τα κύτταρα αποκτούν μεταλλαγές σε πρώιμα στάδια, γεγονός που αυξάνει την πιθανότητα περαιτέρω μεταλλαγών. Για παράδειγμα, οι μεταλλαγές μπορεί να περιλαμβάνουν βλάβες στα συστήματα επιδιόρθωσης του DNA και βλάβες που προάγουν χρωμοσωμικές ρήξεις και ανακατατάξεις.
Η πλειοψηφία των ανθρώπινων καρκίνων οφείλεται σε τυχαίες σωματικές μεταλλαγές που αποκτώνται καθ’ όλη τη διάρκεια της ζωής. Για διάφορους τύπος καρκίνου όμως υπάρχει προδιάθεση η οποία οφείλεται σε μεταλλαγές της αναπαραγωγικής (γαμετικής) σειράς σε συγκεκριμένα γονίδια.
Οι υπερπλασίες είναι καταστάσεις στις οποίες παρατηρείται αυξημένος ρυθμός πολλαπλασιασμού κυττάρων. Τα κύτταρα αυτά χαρακτηρίζονται από αρκετά φυσιολογική διαφοροποίηση. Ορισμένες υπερπλασίες αποτελούν φυσιολογικά γεγονότα στον οργανισμό. Για παράδειγμα η αύξηση του μαστικού επιθηλίου κατά την εφηβεία ή την εγκυμοσύνη. Άλλες ωστόσο είναι παθολογικές, όπως η βρογχοκήλη, μια υπερπλασία του θυρεοειδούς που οφείλεται στην έλλειψη είτε του ιωδίου είτε κάποιας ορμόνης του θυρεοειδούς.
Η ανεπάρκεια θυρεοειδών ορμονών έχει ως αποτέλεσμα την αύξηση των επιπέδων της θυρεοδιεγερτικής (θυρεοειδοτρόπου) ορμόνης (TSH) από την υπόφυση, γεγονός που προκαλεί υπερβολική αύξηση του θυρεοειδούς. Στην περίπτωση που η υπερπλασία λαμβάνει χώρα σε έναν τύπο ιστού ο οποίος σταματά να αναπτύσσεται όταν το ζώο αποκτήσει το τελικό μέγεθος σώματος, μπορεί να οδηγήσει σε δυσανάλογη αύξηση του μεγέθους του συγκεκριμένου ιστού.
Ωστόσο, σε έναν αναγεννητικό ιστό η υπερπλασία ενδέχεται να μην οδηγήσει σε αύξηση του μεγέθους. Αλλά να προκαλέσει ταχύτερη ροή των κυττάρων μέσω του συστήματος. Όπως γίνεται για παράδειγμα, στην ψωρίαση, μια δερματική νόσο στην οποία παρατηρείται μαζική, συνεχής υπερπαραγωγή κερατινοκυττάρων που συνδέεται με υψηλά επίπεδα του TGFα.
